1 #LyX 1.4.0cvs created this file. For more info see http://www.lyx.org/
13 \paperfontsize default
20 \paperorientation portrait
23 \paragraph_separation indent
25 \quotes_language english
29 \paperpagestyle default
30 \tracking_changes false
49 \begin_layout Standard
51 Fitxategi honen arduradun nagusia
56 Bidali iradokizunak edo erroreei buruzko zuzenketak LyX dokumentazioko
57 posta-zerrendara: <lyx-docs@lists.lyx.org>.
60 Itzulpena: Iñaki Larrañaga Murgoitio (dooteo@euskalgnu.org) eta Sara Elorza,
63 Zuzenketak: Hizkuntza Politikarako Sailburuordetza <hizpol@ej-gv.es>, 2004.
71 \begin_layout Standard
74 \begin_inset LatexCommand \tableofcontents{}
91 \begin_layout Standard
93 Fitxategi hau LaTeX inoiz entzun barik edo ongi ezagutzen ez duten neska-mutilen
95 Lasai, ordea, LyX erabiltzeko LaTeX-i buruz ezer jakin beharrik ez daukazu.
96 Azken finean, LyX-en ezaugarrietako bat LaTeX-entzat ia WYSIWYG (
98 What You See Is What You Get
100 ) interfazea eskaintzean datza.
101 Hori bai, LyX bere osotasunean erabiltzeko gauza batzuk ikasi beharko dituzu.
104 \begin_layout Standard
106 Ziurrenik, bi paragrafo artean hiru lerro zuri edo puntu "." baten ondoren
107 bi hutsune ezartzen saiatzeagatik eskuliburu hau irakurtzen ari zara.
108 Hainbat buruhauste izan eta gero, ezinezkoa dela ohartuko zinen.
112 \begin_layout Standard
114 Gertatzen dena hau da: bestelako testu prozesadoreetako zenbait trikimailu
115 LyX-en ez direla erabilgarriak.
116 Hau da, erabili izan dituzun testu-prozesadore gehienetan tabulazioak,
117 zuriuneak, paragrafo-tarteak, letra-tipoak eta bestelako batzuk eskuz idatzi
119 Honekin jarraituz, dokumentuetako testua idazteaz gain beraren itxura eta
120 konposaketa-lanak ere erabiltzaile bakoitzak lantzen ditu.
121 LyX-ek, ordea, itxura eta konposaketa-arloak lantzen ditu, gauza garrantzitsuen
122 a zuri utziz: dokumentuaren edukia idaztea.
125 \begin_layout Standard
127 Beraz, zatoz gurekin eta jarraitu irakurtzen.
128 Tutoretza hau irakurrita denborari etekina aterako diozu.
131 \begin_layout Section
133 Tutoretza hau zer da eta zer ez da.
136 \begin_layout Standard
138 Atal honekin serioski hasi baino lehen, gauza bat argitu nahiko genuke.
143 -n agertzen den idazkera erabiltzen du.
144 Lehenbizi eskuliburu hau irakurtzen ari bazara, hobe lehenago
149 Bai, une honetantxe esan nahi dugu.
152 \begin_layout Standard
154 Orain letra-tipo bakoitzaren esanahia dakizunez, tutoretza honen helburuez
155 zertxobait azaldu nahi dugu.
158 \begin_layout Subsection
160 Tutoretza erabilgarria izan dadin.
163 \begin_layout Standard
165 Tutoretza hau adibide eta ariketekin osatua dago.
169 \begin_layout Standard
171 Dokumentu honi zuku handiena ateratzeko irakurtzerakoan zenbait ariketa
172 idazteko esango dizugu, gauza guztiak ongi ulertu dituzula ziurtatzeko.
173 Berdin digu errazak badira ere (lehengusinari ez esan zure ordez idazteko,
174 horrek ez baitu balio eta\SpecialChar \ldots{}
175 ) idatzi ariketa guzti-guztiak gauza bakoitza
177 Zure erosotasunerako(bai jatorrak garela!), inprimatu txosten hau PostScript®
181 \begin_layout Standard
183 LaTeX ezagutzen baduzu, tutoretza hau azkarrago irakur dezakezu, LyX-eko
184 burutazio ugari LaTeX-ekoak baitira.
185 Nola nahi ere, Lyx-ek ikasi beharreko halako jokaerak
189 \begin_layout Standard
191 edo, era dotoreago batean,"ezaugarriak"
197 Baldin eta tutoretza osoa irakurtzeko asmorik ez baduzu,
198 \begin_inset LatexCommand \ref{atal:latexerabiltzaileak}
202 atala begiratzea aholkatzen dizugu, LaTeX-eko adituei zuzendua baitago.
205 \begin_layout Subsection
214 \begin_layout Itemize
216 LyX-en ezaugarri guztien azalpen zehatzak.
220 \begin_layout Itemize
224 Erabiltzailearen Gida
229 \begin_layout Itemize
231 Serioski mintzatuz, zu ernatu eta tresna honekin idazten jartzea nahi dugu,
234 Erabiltzailearen Gida
236 bakarrik behar izango duzu.
237 LyX-en ezaugarri guztiak hemen sartuz gero
241 luzeegia izateaz gain informazio errepikatua eduki eta beti ere zaharkitua
246 \begin_layout Standard
248 Alferrikako lan errepikakor eta aspergarria izango litzateke
250 Erabiltzailearen Gida
252 bikoiztea, eta gainera zaharkitua geldituko litzateke (eta erabat luzea).
253 Gauzen sarrera egitea bakarrik nahi dugu; pentsatu atal bakoitzaren amaieran
256 Erabiltzailearen Gida
258 ikusi" bezalako esaldia agertuko dela.
261 \begin_layout Itemize
263 LaTeX-en azalpen zehatza.
267 \begin_layout Standard
270 LaTeX-ekin egin daitezkeen trikimailu batzuk ikasteko gogoa edukiz gero,
271 berorri buruzko liburu bat lor dezakezu.
272 Gai honi buruz idatzita hainbat liburu on daude merkatuan (bai, alboko
273 kaleko frutategian adibidez).
274 Azken finean, zertarako gurpila berriz asmatu\SpecialChar \ldots{}
278 \begin_layout Standard
280 Beraz, gora bihotz ausartak, aurrera jarraitzeko ordua iritsi zaigu eta.
281 Zure lehenbiziko dokumentua egiteko unea da\SpecialChar \ldots{}
285 \begin_layout Chapter
290 \begin_layout Section
292 Lehenbiziko LyX dokumentua
295 \begin_layout Standard
298 \begin_inset LatexCommand \label{atal:lyxlehenidazkia}
303 Idazten hasteko prest zaude.
304 Hasi aurretik, ordea, tutoretza hau hezigarri, erabilgarri eta atseginagoa
305 gertatuko zaizulakoan, gauza batzuk esan beharrean gaude.
308 \begin_layout Standard
310 Dagoen informazio asko hemen azalduko ez dugunez, laguntzako beste fitxategi
311 batzuk bilatu beharrean egongo zara.
316 Erabiltzailearen Gida
326 Horrela baderitzozu, kargatu
330 ere (une honetan pantailan irakurtzen ari ez bazara bederen).
331 Horrela, zure fitxategia LyX-en ezaugarrien erabilera gisa adibide ona
332 izango da, idazten ari zaren bitartean irakur baititzakezu.
333 Dokumentu bat baino gehiago irekita badituzu,
337 menua erabili hauen artean mugitzeko.
338 Tutoretza honek ez ditu zehatz-mehatz azalduko beste LyX eskuliburuetan
339 agertzen diren gaiak.
340 Hasera batean nahiz eta zuretzako zailagoa izan,
344 motzagoa izatea lortzen du.
345 Beste gidak erabiltzera bultzatuko zaitu, epe luzera denbora asko aurreztuz.
348 \begin_layout Standard
350 Tutoretza-n programa hauek instalatuta dauzkazula onartuko dugu: ongi baino
351 hobekiago darabilen LyX-eko bertsio bat, LaTeX,
355 edo dvi fitxategi-ikustailea eta
359 tresna (dvi formatutik PostScript®-era bihurtzen duen beste programaren
360 bat) eta (nola ez) inprimagailu bat.
361 Agian gehiegi suposatzea izango da, baina aurreko programatariko bat falta
362 bada zuk (edo sistemako administratzaileak) instalatu beharko duzu.
363 Beste eskuliburuetan instalazio-lanak nola egin aurkitu ahal izango dituzu.
366 \begin_layout Standard
368 Azkenik, zure trebezia lantzeko asmoz LyX-en fitxategi bat prestatu dugu.
371 eu_adibide_gordina.lyx
374 Pentsatu LyX-eko ezaugarri dotoreak ezagutzen ez dituen batek idatzi duela.
375 Funtzio berriak ikasten ari zaren heinean
377 eu_adibide_gordina.lyx
379 fitxategiko zati batzuk zuzentzeko eskatuko dizugu.
380 Gauzak zuzentzeko trikimailu politak dauzka
384 \begin_layout Standard
386 Trikimailuak hori koloredun "oharretan" agertzen dira.
387 Horien gainean saguarekin klikatuz irakur ditzakezu.
394 Tranpa egin nahi baduzu (edo egindakoa aztertzeko asmoz),
396 eu_adibide_lyx-atua.lyx
398 fitxategia daukazu; berton LyX-en aditua den norbaitek idatzitako testu
402 \begin_layout Standard
408 direktoriopean aurki Daiteke; hautatu
413 itxategia\SpecialChar \menuseparator
424 botoian klikatuz lor ditzakezu.
425 Ireki Landugabeko dokumentua,
427 eu_adibide_gordina.lyx
429 , eta horren gainean idazteko
434 itxategia\SpecialChar \menuseparator
438 \SpecialChar \ldots{}
439 aukera erabiliz zure "etxeko" direktorioan kopia bat gorde.
440 Dokumentua zuzentzen duzun heinean, aldaketak dvi irteeran nola eragiten
444 \begin_layout Standard
450 direktorioan dauden beste adibide-fitxategiek LyX-ekin landuago dauden
451 gauza politak burutzen erakutsiko dizute.
452 Eskuliburuetan (bere luzera edo beste arrazoiengatik) agertzen ez diren
453 beste gauza erabilgarri batzuk erakusten dira.
454 Tutoretza hau irakurri ondoren, edo LyX-ekin gauza dotoreagoak egiteko
455 orduan zalantzarik edukiz gero, kontsultatu fitxategi hauek.
458 \begin_layout Subsection
460 Idaztea, ikustea eta inprimatzea
463 \begin_layout Itemize
465 Ireki fitxategi berria
470 itxategia\SpecialChar \menuseparator
477 \SpecialChar \ldots{}
481 \begin_layout Itemize
483 Idatzi honelako esaldi bat: Nere LyX lehen idazkia!.
486 \begin_layout Itemize
493 itxategia\SpecialChar \menuseparator
497 \SpecialChar \ldots{}
501 \begin_layout Itemize
512 kusi\SpecialChar \menuseparator
520 Leiho nagusian unean lantzen ari diren komandoak ikusi ahal izango dituzu.
521 LaTeX-eko mezuak dira, oraingoz ezikusi ditzakezu.
522 LyX-ek xdvi programa (edo bestelako dvi ikustaria) abiatuko du; horrek
523 beste leiho berri bat sortuko du, berton zure dokumentua inprimatua nola
524 geldituko den erakutsiko dizun.
529 \begin_layout Standard
531 xdvi atzeko planoan exekutatzen utziz denbora aurrez dezakezu.
537 kusi\SpecialChar \menuseparator
542 guneratu\SpecialChar \menuseparator
549 erabili eta LaTeX-en ekitaldia amaitzean
553 -ko leihoan klikatu .
561 \begin_layout Itemize
568 itxategia\SpecialChar \menuseparator
575 \SpecialChar \ldots{}
583 \begin_layout Standard
585 Zorionak! Zure lehenbiziko LyX dokumentua idatzi eta inprimatu duzu.
586 Beste guztia huskeriak bakarrik dira,
592 Erabiltzailearen Gida
598 eskuliburuetan zehar azalduko direnak.
601 \begin_layout Subsection
606 \begin_layout Standard
608 LyX-ek testu-prozesadore batekin egin ditzakezun gauza gehienak egin ditzake.
609 Automatikoki hitzak banandu eta paragrafoak koska ditzake.
610 Ondoren, ekintza sinple batzuen azalpen laburrak dauzkazu.
613 \begin_layout Description
615 Desegin LyX-ek hainbat desegite-maila ditu, uneko dokumentua editatzen hasi
616 eta orain arteko guztiak desegin ditzakezu
621 ditatu\SpecialChar \menuseparator
628 hautatuz behin eta berriz.
629 Gehiegi desegiten baduzu, aldaketak berreskuratzeko, hautatu
634 ditatu\SpecialChar \menuseparator
646 \begin_layout Standard
648 Gaur egun, desegin komandoa 100 urratsetara mugatua dago.
649 Gauza guztientzako ez da erabilgarria (adibidez, dokumentuaren diseinuaren
651 Horietariko bakoitza LyX errorea bezala onartuta dago.
654 \begin_layout Description
656 Ebaki/Itsatsi/Kopiatu Erabili
661 ditatu\SpecialChar \menuseparator
673 ditatu\SpecialChar \menuseparator
685 ditatu\SpecialChar \menuseparator
692 testua ebaki, itsatsi eta kopiatzeko.
693 Edo itsatsi automatikoki hautatutako testua (beste zenbait programetako
694 hautapenak ere bai) saguaren erdiko botoiarekin.
697 \begin_layout Description
699 Bilatu/Ordeztu Erabili
704 ditatu\SpecialChar \menuseparator
709 esaldi edo hitzak bilatzeko.
710 Elkarrizketa-koadroan, bilatu Bilatu hurrengoa botoiarekin, eta erabil
718 aurkitu den hitza ordezteko
722 \begin_layout Standard
724 Amaitzean leihotxoa itxi.
725 Edo irekita utzi lagungarriagoa dela baderitzozu.
726 LyX-eko elkarrizketa-koadro gehienak (
738 edota matematikako hainbat bezala) modu honetan erabil ditzakezu.
739 Elkarrizketa-koadro gutxi batzuk,
744 itxategia\SpecialChar \menuseparator
752 bezalakoak, itxi arte leiho nagusian ezer egiten ez dizute utziko.
753 Ziurtatu leiho nagusian fokoa daukazula, edo elkarrizketa-koadro batean
754 komando bat idazten ari zarela.
760 Bilaketetan maiuskula eta minuskulak bereiz ditzan edo hitz osoak soilik
761 bilatzeko aukera eskaintzen zaizu.
762 Dokumentuan gorantz ere bilatu dezakezu.
765 \begin_layout Description
767 Karaktereak\InsetSpace ~
780 estiloa (normalean maiuskula txikiak izaten dira, pertsonen izenentzako)
781 eran ezartzeko, erabili
786 iseinua\SpecialChar \menuseparator
796 \begin_layout Description
798 Tresna-barra Ekintza erabilgarrienak lantzeko botoiak dauzka (menuen azpian
810 \begin_layout Standard
812 Noski, oraindik ez duzu nahikoa idatzi funtzio hauen erabilgarritasuna aztertzek
814 Gehiago idaztean desegin, itsatsi, kopiatu e.a.
815 erabiltzen saia zaitez.
818 \begin_layout Subsection
820 WYSIWYM: zuriuneak LyX-en
823 \begin_layout Standard
826 \begin_inset LatexCommand \label{atal:zuriuneak}
830 Gauza zailenetariko bat (erabiltzaile berrientzako) LyX-ek zuriuneak erabiltzeko
831 modura ohitzea izaten da.
845 ) sakatu, lerro zuri bakarra lortuko duzu.
846 Nahiz eta tua sutu arte zuriune (
850 izeneko 'luuuze' hori) astindu, zuriune bakar bat besterik ez duzu lortuko.
851 LyX-ek ez dizu lerro huts batean zuriune bat sartzen utziko.
856 ez du testua koskatuko, gainera tabulaziorik ez dago! Orrialdearen gainean
857 marjinak edo tabulazioak ezartzeko erregelarik ere ez dago.
860 \begin_layout Standard
862 Testu-prozesadore komertzial asko WYSIWYG izakeran oinarritzen dira: "ikusten
863 duzuna lortzen duzu".
864 LyX-ek, ordea, "Ikusten duzuna
868 duzu" izakeran oinarritzen da.
869 Utzi LyX-en eskuetan idatzi nahi duzuna eta beste dena, konposaketa-lanak.
870 Lantxo hori txukun-txukun eta polit-polita uzten bera arduratuko baita.
875 batek paragrafoak gramatikalki bereizten ditu,
879 batek bi hitz bereizten dituen bezalaxe, eta gauzak horrela izanda, lerro-itzul
880 era gehiago sartu beharrik ez dago; bestalde,
884 batek gramatika-ikuspegitik zereginik ez dauka; beraz, LyX-ek ez du onartzen.
885 Azken finean, LyX erabiliz denborarik gehien dokumentuaren edukian buru-belarri
886 idazten igaroko duzu, eta gutxiengoa itxuran.
887 WYSIWYMen esanahia hobekiago ulertzeko, ikus
894 \begin_layout Standard
896 LyX-ek dokumentuaren egitura fintzeko lantzeko aukera (asko) eskaintzen
898 Agian esan nahi zenuena ez du inprimatuko behar bezala.
899 Erabiltzailearen Gida-k honi buruzkoak argitzen dizkizu.
900 Horizontal eta bertikal betegarriei buruzko azalpenak ditu, hainbat zuriune
901 edo lerro hutsak baino gaitasun handiagoa daukate.
902 Paragrafo, lerrokatze, letra-tipo, letra-tamaina eta bestelakoak eskuz
904 Benetako ideia da zu zeu dokumentuaren edukian murgiltzea, eta amaitzean
905 soilik arduratzea gauzak fintzeaz.
906 Egungo testu-prozesadore estandarrekin, idazten zabiltzan unean dokumentuaren
907 itxurak arreta galarazten dizu.
910 \begin_layout Section
915 \begin_layout Standard
917 Dokumentu bateko zati ezberdinek xede ezberdinak dituzte: zati horiei
922 Dokumentu bateko gehiengoa testu arrunta izan ohi da.
923 Ataleko (kapituluak, azpiatalak, e.a.) izenburuek azalduko den gai edo azpigai
924 berriak hastera doazela jakinarazten diote irakurleari.
925 Dokumentu-mota batzuek ingurune bereziak dauzkate.
926 Egunkari bateko artikulu batek titulu eta laburpen bat edukiko du.
927 Gutun batek, berriz, horietarikorik ez du edukiko, bidaltzailearen helbidea
928 edukitzeko ingurune aproposa edukiko du ziurrenik.
931 \begin_layout Standard
933 Inguruneak LyX-en oinarrizko "Ikusten duzuna esan nahi duzu" filosofiaren
935 Ingurune zehatz batek letra-tipo, letra-tamaina, koskatze, lerro-tarte
936 eta beste berezitasun batzuk eska ditzake.
937 Arazoa areagotzen da ingurune zehatz bat aldatzerakoan: egunkari batek
938 bere tituluentzako letra lodia, 18 tamainakoa eta paragrafo zentratuak
939 erabil ditzaken bitartean beste batzuk 15 tamainako letra etzana eta ezkerrera
940 lerrokatutakoa erabil dezakete; hizkuntza ezberdinek koska-estandar ezberdinak
941 eska ditzakete; eta bibliografietako egiturak asko alda daitezke.
942 LyX-ek formatu-estilo guztiak ikastea saihestuko dizu.
945 \begin_layout Standard
951 menua tresna-barraren ezkerrean kokatua dago (
958 menuaren azpian, hain zuzen ere).
959 Une bakoitzean zein ingurunetan idazten ari zaren erakusten du.
960 Zure lehen dokumentua idazten ari zinen bitartean "Estandarra" azaltzen
961 zuen, testuen ingurune lehenetsia.
962 Nola dabiltzan ikusteko, dokumentu berrian gune ezberdinak jar ditzakezu.
963 Ireki Ingurunea menua saguarekin klikatuz eta hautatu bertako edozein elementu.
966 \begin_layout Subsection
968 Atalak eta azpiatalak
971 \begin_layout Standard
977 zure LyX-eko fitxategiko lehen lerroan, eta
985 \begin_layout Standard
987 Ez daukazu lerro osoa hautatu beharrik.
988 Ezer ez baduzu hautatzen, LyX-ek unean dagoen paragrafoa hautatutako ingurunera
990 Bestalde, hainbat paragrafo-ingurune batera aldatzeko, hautatu lehenbizi
991 paragrafoak eta ondoren zehaztu ingurunea.
1006 hautatzen duzula eta ez
1010 , beherago azalduko da zergatia.
1011 LyX-ek atala "1" bezala zenbatzen du eta atalaren izenburua letra-tamaina
1012 handiagoz ezartzen du.
1013 Orain lerro-itzulera sakatu.
1018 menuan "Atala"tik "Estandarra" egoerara igarotzen da.
1019 Ataleko izenburuak, ingurune asko bezala, lerro-itzulera sakatzerakoan
1020 amaitzen direla onartzen da.
1024 \begin_layout Standard
1026 Idatzi dokumentuaren sarrera:
1029 \begin_layout LyX-Code
1031 Hau nire LyX-eko lehen dokumentuaren sarrera bat da.
1034 \begin_layout Standard
1045 LyX zain dago "2" idatzi eta izenburu bat noiz idatziko.
1049 \begin_inset Quotes eld
1055 \begin_inset Quotes erd
1058 , eta ikusiko duzu ataleko izenburu bezala ezarriko duela.
1061 \begin_layout Standard
1063 Gauzak hobetuz doaz.
1065 atalaren amaierara ("nire LyX-eko lehen" paragrafoaren atzera), sakatu
1066 lerro-itzulera, eta hautatu
1071 LyX berriro "2" eta ataleko izenburua noiz idatziko zain egongo da.
1074 Dokumentu honi buruz
1077 "Gauza gehiago" atala, lehenxeago 2.
1078 atala zena, automatikoki 3.
1079 atal bezala berzenbatua izan da! WYSIWYM egiazko eran, dokumentuko testuak
1080 atalen izenburu bezala identifikatu behar dituzu, LyX arduratuko baita
1081 zenbatze-eta konposatze-lanez.
1084 \begin_layout Standard
1086 Lerro itzulera sakatu, Estandarra ingurunera itzultzeko, eta datozen bost
1090 \begin_layout LyX-Code
1092 Atalak eta azpiatalak beherago azaltzen dira.
1095 \begin_layout LyX-Code
1100 \begin_layout LyX-Code
1102 Atalak azpiatalen baino handiagoak dira.
1105 \begin_layout LyX-Code
1107 Azpiatalaren azalpena
1110 \begin_layout LyX-Code
1112 Azpiatalak atalak baino txikiagoak dira.
1115 \begin_layout Standard
1117 Bigarren lerroan kurtsorea kokatu eta Ingurunea menuan
1122 LyX-ek azpiatala "2.1" zenbatuko du, eta letra-tamaina testu arruntarena
1123 baino handiagoa eta atalen izenburuena baino txikiagoa ezarriko dio.
1128 ingurunera aldatuko du.
1129 Pentsatzen zenuen bezala, LyX-ek azpiatala "2.2" bezala zenbatzen du.
1130 Beste atal bat sartzen baduzu 2.aren aurretik, 2.
1132 atalera berzenbatua izango da; beraren azpiatalak, berriz, "3.1" eta "3.2"ra.
1135 \begin_layout Standard
1137 Zatitzeko maila sakonagoak
1150 Beraiekin zure kasa jolasten utziko dizugu.
1151 Paragrafo eta azpiparagrafoen izenburuek jatorriz zenbatugabe eta azpiparagrafo
1152 ak koskatuta daudela ohartuko zara; hori aldatzeko, irakurri
1154 Erabiltzailearen Gida
1157 Zatitze maila-altuena
1165 gainetik, baina LyX dokumentuetako testu-klase batzuetan bakarrik erabil
1167 \begin_inset LatexCommand \ref{atal:testuklaseak}
1174 \begin_layout Standard
1176 Azkenik, baliteke zenbatu gabeko atal eta azpiatalak nahi izatea.
1177 Horretarako ere badaude beste gune batzuk.
1182 ingurunera (agian Ingurunea menuan beherantz mugitu beharko duzu) aldatzen
1183 badituzu, LyX-ek atal normaletako letra-tamaina berdina erabiliko du, baina
1185 Badaude "izardun" izenburuak
1194 Atal eta azpiatal bat edo beste izardun ingurunetara bihurtzen saiatu,
1195 eta ohartuko zara nola beste zenbakiak eguneratzen diren.
1198 \begin_layout Description
1202 eu_adibide_gordina.lyx
1204 fitxategiko atal eta azpiataleko izenburuak.
1207 \begin_layout Subsection
1209 Zerrendak eta azpizerrendak
1212 \begin_layout Standard
1214 LyX-ek zerrendak osatzeko zenbait ingurune ditu.
1215 Zerrenden hainbat ingurunek eskema bat idaztean,
1219 hainbat bider sakatzea edo zerrenda baten erdian puntu berri bat idaztean
1220 beste denak berzenbatzea sahiestuko da.
1221 Horrela, zerrendaren edukiaz arduratuko zara soilik
1225 \begin_layout Standard
1231 honetan behin eta berriz enfasia jartzen diogula azalpen honi.
1232 LyX-en filosofia nagusia da, ordea; beraz, barka iezaguzu.
1237 Dokumentu-mota ezberdinek, noski, zerrenda ingurune ezberdinak behar dituzte:
1240 \begin_layout Itemize
1242 Diapositiben aurkezpeneko puntu ezberdinak deskribatzeko
1250 \begin_layout Standard
1256 bat pinport formako apaingarri bat izaten da, eta hainbat itxura ezberdin
1257 erabiltzen ditu: borobila, izartxoa, irukia, e.a.
1262 zerrenda erabili beharko luke.
1265 \begin_layout Itemize
1271 inguruneko zenbatutako zerrenda (eta hizkiz osatutako azpizerrendak) erabil
1275 \begin_layout Itemize
1277 Hainbat softwaretako paketeak azaltzen dituen dokumentu batek
1281 ingurunea erabil dezake, eta zerrendako elementu bakoitza letra lodia duen
1282 hitz batekin hasiko da.
1286 \begin_layout Itemize
1292 ingurunea (LaTeX-en ez dago)
1296 ingurunearekin konparatuz apur bat ezberdina da.
1299 \begin_layout Standard
1301 LyX beste testu-prozesadoreak baino hobeago izatearen arrazoiei buruzko
1302 zerrenda bat idatziko dugu.
1303 Idatzi hau zure dokumentuaren leku batean:
1306 \begin_layout LyX-Code
1308 LyX beste testu-prozesadoreak baino hobeagoa da zeren eta:
1311 \begin_layout Standard
1313 eta sakatu lerro-itzulera.
1323 LyX-ek lerro-hasieran bulet bat idazten du (berez "izartxo" bat, baina
1324 irteerako emaitzan borobil bihurtzen da).
1325 Idatzi zure zergatiak:
1328 \begin_layout LyX-Code
1330 Konposaketa-lana zure ordez egiten du.
1333 \begin_layout LyX-Code
1335 Matematikak WYSIWYG dira.
1338 \begin_layout LyX-Code
1340 Oso erraza da zerrendak sortzea!
1343 \begin_layout Standard
1345 Zerrenda-motako inguruneak, izenburuen ez bezala,
1349 sakatzerakoan ez dira amaitzen.
1350 Horren ordez, LyX-ek zerrendako hurrengo elementuarekin jarraituko duzulakoan
1352 Aurreko adibidea hiru elementuz osatutako zerrenda bat da.
1353 Zerrendako elementu batean paragrafo bat baino gehiago edukitzeko jauzi
1359 Zerrenda ingurunetik irteteko, hautatu
1363 ingurunea (edo erabili
1370 \begin_layout Standard
1372 Zerrenda polita lortu duzu.
1373 Inprimatzean zein itxura edukiko duen ikusteko, exekutatu LaTeX.
1374 Baina, zer gertatzen da arrazoiak zenbatuta eduki nahi badituzu? Hautatu
1379 \begin_layout Standard
1381 LyX-ek ez dizu lehenbiziko buleta aukeratzen utziko, zerrendaren aurreko
1382 paragrafoa ez baduzu aukeratzen, bederen, eta ziurrenik ez duzu hori egin
1384 Era berean, atalen izenburuen zenbakia ez du hautatzen utziko.
1395 Sinestezina, eh?! Esan genizun bezala, zerrendan elementu bat sartzean
1396 edo ezabatzean LyX-ek zenbaketa guztia berregiten du.
1399 \begin_layout Standard
1401 Zerrenda hautatuta dagoen bitartean, beste bi zerrenda-ingurunetara alda
1410 , nolako itxura duten ikusteko.
1411 Bi kasuetan, zerrendako elementu bakoitzak "termino" eta definizio bat
1412 dauka, eta definizioa paragrafoan gelditzen den beste guztia da (lerro-itzulera
1417 \begin_layout Standard
1419 Lehen terminoa letra lodiz (
1423 ) edo paragrafotik "Tabuladore"
1427 \begin_layout Standard
1429 Konposaketako tabuladorea da, ordea, eta zerrendako "termino" handienaren
1430 neurrira moldatzeko aldatuko da, idazmakina bateko tabuladore lehor, goibel
1431 eta aldagaitz bat ez bezala.
1440 ) batekin bereiztua dago.
1441 Zenbait hitzetako terminoa lortzeko hitzak zuriune babestuaz bereizi.
1446 (C-Spacebar) sakatzerakoan sortzen da.
1449 \begin_layout Description
1453 eu_adibide_gordina.lyx
1455 fitxategiko zerrenda.
1458 \begin_layout Standard
1460 Itxura erakargarriak osatuz, zerrenda batzuk beste batzuen barnean sar ditzakezu.
1461 Adibide gisa, eskemak.
1462 Zerrenda sinplea eta zenbatuak azpizerrendetan buleta eta zenbatze-mota
1463 ezberdinak eduki ditzakete.
1464 Zerrenda-mota ezberdinen azalpenak eta habiaratze-mailari (adbz.
1465 azpizerrenda beste baten barruan, eta azken hau beste baten barnean) buruko
1468 Erabiltzailearen Gida
1470 -n aurkituko dituzu.
1473 \begin_layout Subsection
1475 Beste inguruneak: Bertsoa, Zitazioa eta beste batzuk
1478 \begin_layout Standard
1480 Zitak ezartzeko bi ingurune daude:
1484 aipamen motzentzat eta
1493 (tutoretza honetako adibide luzeetan erabilia)
1497 letra-tipoarekin idazten du; kodea koskatzeko nahi adina zuriune jarraian
1498 idazteko baimena eskaintzen dizun LyX-eko ingurune bakarra da.
1499 Olerkiak idatz ditzakezu
1503 ingurunea erabiliz, estrofak bereizteko lerro-itzulerak eta estrofa baten
1504 barruan lerroak banatzeko
1509 LyX-ek eskaintzen dizkizun inguruneen xehetasunak ezagutzeko, ikus
1511 Erabiltzailearen Gida
1516 \begin_layout Description
1530 inguruneak honeko fitxategian konpondu:
1534 \begin_layout Standard
1544 eu_adibide_gordina.lyx
1547 \begin_layout Chapter
1552 \begin_layout Standard
1554 Aurreko kapitulua LyX-ekin idazten ohitzeko lagunduko zizulakoan gaude.
1555 Oinarrizko editatze-eragiketaz gain inguruneen ahalmenekin idaztea ere
1557 LyX erabiltzen duen gehiengo batek dokumentuak idaztea dauka helburutzat:
1558 egunkariak, artikuluak, liburuak, gutunak edo eskuliburuak.
1559 Kapitulu honek testu bakun batetik dokumentu oso bat LyX-ekin idaztera
1561 Testu-klaseak aurkeztuko dizkizu, hainbat dokumentu-mota idazteko.
1562 Testu bat dokumentu batera bihurtzeko behar dituzun ezaugarri asko azalduko
1563 dizkizu, adibidez, tituluak, oin-oharrak, erreferentzia gurutzatuak, bibliograf
1564 i eta gaien aurkibideak.
1567 \begin_layout Section
1572 \begin_layout Standard
1575 \begin_inset LatexCommand \label{atal:testuklaseak}
1579 Dokumentu-mota bakoitza era ezberdin batean konposatzen da.
1580 Adibidez, liburuak bi aldetatik inprimatu ohi diren bitartean, artikuluak
1581 orrialde bakarrekoak izaten dira.
1582 Gainera, dokumentu askok ingurune bereziak edukitzen dituzte: gutunak edukitzen
1583 duten zenbait ingurune (bidaltzailearen helbidea eta sinadura bezala) liburu
1584 edo artikulu batean ez daukate zentzurik.
1593 \begin_layout Standard
1595 LaTeX-eko erabiltzaileentzat: hau LaTeX-eko dokumentu-klasearen (documentclass)
1601 hauen arteko ezberdintasunez arduratzen dira.
1602 Tutoretza hau, adibidez,
1606 (Book) testu-klasearekin idatzi da.
1607 Testu-klaseak WYSIWYM filosofiaren zatirik garrantzitsuenetarikoak dira;
1608 beraiek esaten baitiote LyX-i dokumentu bat nola konposatu, ondorioz hau
1609 egiteko moduari buruz ez daukazu ezer jakin beharrik.
1612 \begin_layout Standard
1614 Litekeena da zure dokumentua
1618 (Article) testu-klasearekin
1622 \begin_layout Standard
1624 Testu-klase lehenetsia izan ohi da.
1630 Saia zaitez beste testu-klase batera aldatzen (erabili
1635 iseinua\SpecialChar \menuseparator
1639 menua), beraien konposaketa ezberdinak ikusteko.
1640 Aldatu zure dokumentua
1648 menuan begiratzen baduzu dauden ingurune gehienak berdinak izango dira.
1653 ingurunea erabil dezakezu.
1654 Testu-klase batek zein ingurune eskaintzen dituen jakiteko,
1658 menua aztertzearekin nahikoa duzu.
1661 \begin_layout Standard
1663 Egunkariek konposaketa-mota propioa eduki ohi dute: letra-tamainak, zutabe
1664 bateko (edo biko) inprimaketa, edo orriaren izenburuak bezala.
1665 Garai digital honetan, hauek artikulu elektronikoak onartzen hasi dira,
1666 LaTeX estiloko fitxategiak sortu eta idazleak beraien artikuluak ongi konposatu
1668 Horretarako ere prestatuta dago LyX.
1671 Article\InsetSpace ~
1674 testu-klasearen bidez Amerikar Matematika Elkarteko egunkarientzat (eta
1675 antzeko beste batzuentzat ere) konposaketa-euskarria eskaintzen du.
1678 \begin_layout Standard
1680 Jarraian zenbait testu-motari buruzko erreferentzia laburra azaltzen da.
1681 Xehetasun gehiagorako, ikus E
1687 Dokumentu-klase bereziak
1692 \begin_layout Standard
1695 \begin_inset Tabular
1696 <lyxtabular version="3" rows="7" columns="2">
1698 <column alignment="center" valignment="top" leftline="true" width="0pt">
1699 <column alignment="center" valignment="top" leftline="true" rightline="true" width="0pt">
1700 <row topline="true" bottomline="true">
1701 <cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" usebox="none">
1704 \begin_layout Standard
1711 <cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" rightline="true" usebox="none">
1714 \begin_layout Standard
1722 <row topline="true">
1723 <cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" usebox="none">
1726 \begin_layout Standard
1733 <cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" rightline="true" usebox="none">
1736 \begin_layout Standard
1738 orrialde bakarrekoa, kapitulurik gabe
1744 <row topline="true">
1745 <cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" usebox="none">
1748 \begin_layout Standard
1755 <cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" rightline="true" usebox="none">
1758 \begin_layout Standard
1760 Amerikar Matematika Elkarteko diseinu eta inguruneak
1766 <row topline="true">
1767 <cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" usebox="none">
1770 \begin_layout Standard
1777 <cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" rightline="true" usebox="none">
1780 \begin_layout Standard
1782 artikulua baino luzeagoa, bi orrialdetatik
1788 <row topline="true" bottomline="true">
1789 <cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" usebox="none">
1792 \begin_layout Standard
1799 <cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" rightline="true" usebox="none">
1802 \begin_layout Standard
1804 txostena + azala + kontrazala
1810 <row bottomline="true">
1811 <cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" usebox="none">
1814 \begin_layout Standard
1821 <cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" rightline="true" usebox="none">
1824 \begin_layout Standard
1826 gardenkiak (FoilTeX dauka)
1832 <row bottomline="true">
1833 <cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" usebox="none">
1836 \begin_layout Standard
1843 <cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" rightline="true" usebox="none">
1846 \begin_layout Standard
1848 helbide, sinadura eta bestelako inguruneak dauzka
1861 \begin_layout Section
1863 Txantiloiak: eskutitza idaztea
1866 \begin_layout Standard
1868 Testu-klase ospetsuena
1873 Gutun bat idazteko orduan, ireki fitxategi berria eta
1878 iseinua\SpecialChar \menuseparator
1885 elkarrizketa-koadroko
1887 Dokumentu\InsetSpace ~
1895 Eskutitza idazteko biderik errazena izan arren lan gehiago eskatzen duela
1897 Negozio-gutun bakoitza idazterakoan jasotzailearen eta zure helbideak,
1898 gorputza, sinadura e.a.
1900 Beraz, LyX-ek gutunentzat txantiloi bat dauka, gutun-adibidea duena; behin
1901 txantiloi bat eskuartean daukazula, gutun berri bat idazten duzun bakoitzean
1902 zatiren bat edo beste aldatzen duzu soilik.
1905 \begin_layout Standard
1907 Ireki fitxategi berri bat
1912 itxategia\SpecialChar \menuseparator
1922 Gorde eta inprima ezazu zenbait ingurune nola konposatzen diren aztertzeko.
1926 \begin_layout Standard
1932 menuan begiratzen duzunean beste testu-klase batzuetan ageri ez diren hainbat
1933 ingurune ikusiko dituzu, adibidez,
1947 bezalako beste batzuk ezagunak egingo zaizkizu.
1948 Ingurune horiek nola erabiltzen diren ikusteko, beroriekin jolasten ibil
1950 Ohartuko zara, adibidez,
1954 inguruneak gorri koloredun "
1958 " hitza testu aurretik agertzen duela.
1959 Fitxategia inprimatzen baduzu, ohartuko zara hitz hori ez duela erakusten.
1960 Sinaduraren kokapena jakiteko erabiltzen da.
1961 Horrez gain, jakin ezazu berdin dela
1965 lerroa non kokatzen den.
1966 Gogoratu LyX programa WYSIWYM dela; nahi duzun lekuan
1970 ingurunea kokatu, LyX-ek badaki inprimatzerakoan sinadurak gutunaren amaieran
1974 \begin_layout Standard
1976 Txantiloi bat LyX fitxategi arrunt bat besterik ez da.
1977 Hots, zure helbide eta sinadurekin bete eta txantiloi berri bat bezala
1979 Hemendik aurrera, gutun bat idatzi nahi duzun bakoitzean sortu berri duzun
1980 txantiloian oinarrituz denbora aurreztuko duzu.
1981 Egiazko "ariketa" bat egitea ongi baino hobekiago etorriko zaizula esan
1982 beharrik ez daukagu, idatz iezaiozu gutun bat lagun bati
1986 \begin_layout Standard
1988 Abisu bat, txantiloitik idazten duzun kasurako.
1989 Ingurune bateko testua ezabatuz (zure helbidea sartzeko
1994 eremua erabat ezabatzen baduzu) eta ondoren ezer idatzi gabe kurtsorea
1995 beste nonbaitera mugituz gero, gune hori desagertuko da.
1996 Ingurune gehienek testurik gabe ezin dute bizi.
1997 Itzultzeko, hautatu berriro Ingurunea menuko elementua.
2005 \begin_layout Standard
2007 Txantiloiek denbora asko aurrera dezaketenez, ahal duzun guztietan erabiltzea
2009 Gainera, testu-klase dotore batzuk nola erabiltzen diren erakusten dute.
2010 Azkenik, LyX ordenagailuekin trebetasun gutxi daukaten erabiltzaileentzat
2011 lagungarri izan daiteke.
2012 Erabiltzaileek gutun-txantiloi bat erabiltzen badute errazagoa izateaz
2013 gain, LyX erabiltzeko beldurra galduko dute.
2016 \begin_layout Section
2018 Dokumentuen tituluak
2021 \begin_layout Standard
2023 LyX-ek (LaTeX-ek bezala) titulua --- uneko izenburua, egilea, data eta laburpena
2024 ere barne eduki ditzake --- dokumentutik bereizitako zati bezala hartzen
2030 dokumentura eta ziurtatu
2038 \begin_layout Standard
2040 Gutun mota ez darabilzula,
2044 testu-klaseak titulurik ez baitu erabiltzen.
2049 testu-klasea erabiltzen ari dela.
2050 Idatzi titulua lehenbiziko lerroan eta lerroa
2054 ingurunearekin ezarri.
2055 Idatzi jurrengo lerroan zure izen-abizenak eta aldatu
2060 Idatzi data hirugarren lerroan
2065 Hori egin ondoren, laburtu dokumentuaren edukia bizpahiru paragrafotan
2066 (edo bakar batean) eta ezarri
2074 \begin_layout Standard
2076 Orain, ikusi emaitza nola inprimatuko den.
2079 \begin_layout Description
2081 Ariketa: Zuzendu titulua, egilea eta data
2083 eu_adibide_gordina.lyx
2088 \begin_layout Section
2090 Etiketa eta erreferentzia gurutzatuak
2093 \begin_layout Standard
2096 \begin_inset LatexCommand \label{atal:etiketak}
2100 Dokumentuko atal bati (edo azpiatala, edo edozein testu-zati bat) etiketa
2102 Etiketa bat jarritakoan, dokumentuko beste edozein lekutan atal honi buruzko
2103 aipamenak sartzeko erreferentzia gurutzatuak erabil ditzakezu.
2104 Atalaren zenbakira edo kokatuta dagoen orrialdeari erreferentzia dezakezu.
2105 Atal eta oin-oharrekin gertatzen den bezala, erreferentzia gurutzatuetaz
2107 Etiketa eta erreferentzia gurutzatuak automatikoki kudeatzeko gaitasuna
2108 LyX eta LaTeX programen abantailarik onenetariko bat da, beste testu-prozesador
2112 \begin_layout Subsection*
2114 Zure aurreneko etiketa
2117 \begin_layout Standard
2119 Gure bigarren atala, "Dokumentu honi buruz" izenburua duena, markatuko dugu.
2120 Klikatu ataleko izenburuaren amaieran eta hautatu
2127 \SpecialChar \menuseparator
2130 Etiketa\SpecialChar \ldots{}
2134 Elkarrizketa-koadro batek etiketaren izena eskatuko dizu, eta berak iradokizuna
2136 Ados klikatutakoan, etiketaren izena kutxa batean ataleko izenburutik gertu
2140 \begin_layout Standard
2142 Ahaztu baino lehenago, etiketa ataleko edozein lekutan koka dezakezu; ataleko
2143 erreferentziak etiketaren aurretik dagoen azken atal edo azpiataleko izenburura
2145 Nola nahi ere, ataleko izenburuaren lerroan ezartzeak (edo agian ataleko
2146 aurreneko testu-lerroaren hasieran) atalaren hasierara zuzentzen du.
2149 \begin_layout Standard
2151 Orain arte ez dugu gauza askorik egin (
2155 fitxategiak itxura bera dauka, inprimatutako dokumentuan etiketarik ez
2157 Hala ere, etiketa gehitu duzunez, honi buruz dokumentuan erreferentzia
2158 gurutzatuak erabil ditzakezu.
2159 Oraintxe egingo dugu.
2162 \begin_layout Subsection*
2164 Zure lehen erreferentzia gurutzatua
2167 \begin_layout Standard
2169 Kokatu kurtsorea zure dokumentuko 2.
2170 ataleko lekuren batean.
2174 \begin_layout LyX-Code
2176 Dokumentu honi buruz gehiago jakiteko asmoz,
2178 ikus atala , orrialdean aurki dezakezu.
2181 \begin_layout Standard
2183 Orain, kokatu kurtsorea "atala" hitzaren aurrean eta hautatu
2192 Erreferentzia gurutzatua
2197 Erreferentzia gurutzatua
2199 izeneko leihoa bistaratuko da.
2200 Aipatu dezakezun etiketa-zerrenda bat dauka.
2206 Hautatu hori (jatorriz aukeratuta egongo da) eta klikatu
2211 Orain jarri kurtsorea "orrialdean" hitzaren aurretik eta aldatu erreferentzi
2212 mota orrialde zenbakira elkarrizketa-koadroan eta klikatu
2217 Erabat zuzenak izateko, erreferentzia eta "atala" hitzaren artean
2219 zuriune\InsetSpace ~
2222 bat sartu beharko duzu.
2223 Egin gauza bera orrialdearen erreferentziarekin.
2226 \begin_layout Standard
2228 LyX-ek erreferentzia-kutxa batean jartzen du, kurtsorea dagoen lekuan.
2229 Inprimatutako dokumentuan erreferentzia markatzen duen kutxa hau orrialde
2230 edo atal zenbakiagatik (
2232 Erreferentzia gurutzatua
2234 elkarrizketa-koadroan hautatutakoaren arabera) ordezten da.
2240 kusi\SpecialChar \menuseparator
2245 guneratu\SpecialChar \menuseparator
2252 , eta ikusiko duzu azken orrialdean "2 atala" eta "1 orrialdea"ri (edo 2.
2253 atala kokatzen den orrialdea) erreferentzia egiten diogula.
2256 \begin_layout Standard
2258 Era probetxugarri batean, LyX-ekin dokumentua editatzen duzunean, gurutzatutako
2259 erreferentzia batek hiperesteka gisa dihardu; horren gainean klikatuta,
2262 Erreferentzia gurutzatua
2264 elkarrizketa-koadroa agertuko zaizu, eta klikatu Joan botoia kurtsorea
2265 aipatzen den etiketara mugitzeko.
2268 \begin_layout Subsection*
2273 \begin_layout Standard
2275 Esan dizugu erreferentzia gurutzatuak zenbatzeaz LyX arduratzen dela; egiaztatze
2276 ko unea heldu zaizu.
2277 Gehitu atal berri bat 2.
2278 atalaren aurretik, jar iezaiozu izenburu panpox bat ("Neguko lore gardenak"
2280 Orain exekutatu LaTeX berriro eta --- 'Voilà!'--- atalaren erreferentzia
2281 gurutzatua "3" izatera aldatu da; sinesgaitza eh? Aldatu "Dokumentu honi
2282 buruz" azpiatal batera, eta erreferentzia gurutzatua 3 atalaren ordez 2.1\InsetSpace ~
2284 la bezala aipatuko du.
2285 Hori bai, orrialdearen erreferentzia aldatzeko etiketaren aurretik testu
2286 asko daukan orrialde berri bat idatzi beharko duzu.
2290 \begin_layout Standard
2292 Etiketekin aritzeko, sartu etiketa berri bat lehenbiziko erreferentzia gurutzatu
2293 a zegoen lekuan, eta aipatu dokumentuko edozein lekutik.
2294 Erreferentzia gurutzatu ugari txertatzen ibiltzen bazara (egunkarirako
2295 artikulua idaztean, adibidez),
2297 Erreferentzia gurutzatua
2299 elkarrizketa-koadroa irekita edukitzea komeniko zaizu.
2302 \begin_layout Standard
2304 Erreferentzia gurutzatuak dokumentu handietan ere ongi dabiltzala ziurtatu
2305 nahi baduzu, kopiatu
2307 Erabiltzailearen Gida
2309 -ko orrialde batzuk eta itsatsi zure dokumentuan
2313 \begin_layout Standard
2315 Gauza bat, kapitulu baten izenburua kopiatzeak errore bat sor dezake, zeren
2316 eta artikulu testu-klaseak kapitulurik ez baitu onartzen.
2317 Hori gertatzen bada, ezabatu kapituluaren izenburua.
2319 \begin_inset LatexCommand \ref{atal:testuklaseak}
2331 \begin_layout Description
2333 Ariketa: zuzendu erreferentziak
2335 eu_adibide_gordina.lyx
2340 \begin_layout Section
2342 Oin-oharrak eta albokoak
2345 \begin_layout Standard
2347 Oin-oharrak gehitzeko, tresna-barrako
2349 Txertatu\InsetSpace ~
2356 \begin_layout Standard
2358 Botoiak beltz koloreko testuaren azpian dagoen testu gorri batera zuzendutako
2359 gezia irudikatzen du.
2371 \SpecialChar \menuseparator
2380 menua erabil dezakezu.
2381 Jarri kurtsorea dokumentuko "LyX" hitzaren atzean eta klikatu
2383 Txertatu\InsetSpace ~
2387 Oin-orriari dagokion kutxa bat agertuko zaizu; idatzi bertan oineko oharrari
2389 LyX-ek kurtsorea oin-ohar kutxaren hasieran kokatuko du.
2393 \begin_layout LyX-Code
2395 LyX konposaketarako testu-prozesadorea da.
2398 \begin_layout Standard
2400 Orain klikatu "oina" etiketadun botoia.
2401 Oin-oharraren kutxa desagertuko da, oin-oharraren marka inprimatuko den
2402 testuaren kokalekua erakusteko botoia utziko du.
2403 Ekintza horri oin-oharra "tolestatzea" deitzen zaio.
2404 Oin-oharra destolestu nahi duzunean, klikatu "oina" botoia; horrela beraren
2405 testua editatzeko aukera daukazu.
2408 \begin_layout Standard
2410 Oin-oharraren izendatzailea zenbaki bat izan beharrean hitz bat izatearen
2411 zergatia galdetzen baduzu, erantzuna zera da: inprimatuko den testuan oin-orrie
2412 n zenbaketa egiteaz LyX arduratzen dela.
2413 Zure kabuz egiazta dezakezu dvi fitxategian (edo inprimatutako orrialdeetan)
2415 Oin-oharrak gehitzen badiozu, LyX-ek birzenbatuko ditu.
2416 Beraz, oin-oharren zenbaketa egiteaz LyX (LaTeX azken finean) arduratzen
2417 denez, LyX fitxategietan zenbakirik jarri beharrik ez dago.
2420 \begin_layout Standard
2422 Oin-oharrak testu arrunt bezala ebaki eta itsats daitezke.
2423 Saia zaitez beldurrik gabe! Hautatu oin-ohar botoi bat
2427 \begin_layout Standard
2429 Teklatuaren bitartez errazago hautatuko duzu.
2430 Saguarekin saiatzean oin-oharraren kutxa irekitzeko arriskua baitaukazu.
2444 Horretaz gain, testu arrunta oin-ohar batera alda dezakezu: hautatu testua
2446 \begin_inset Quotes eld
2458 \begin_inset Quotes erd
2462 Oin-oharra testu arruntera bihurtzeko, klikatu
2466 botoia, kurtsorea oin-oharrean kokatuta dagoela.
2469 \begin_layout Standard
2471 Albo-oharrak gehitzeko, erabili
2473 Txertatu\InsetSpace ~
2481 xertatu\SpecialChar \menuseparator
2485 Oin-oharrak bezala dihardute, honako hauek izan ezik:
2488 \begin_layout Itemize
2490 Pantailan kutxek "oina" eduki beharrean "albo" daukate.
2493 \begin_layout Itemize
2495 Oharrak alboetan kokatzen dira, testuaren behealdean ordez.
2498 \begin_layout Itemize
2501 Aldatu LyX-eko oin-ohar bat testu arrunt egoerara, ondoren hautatu testu
2502 hori eta bihurtu ezazu albo-oharrera.
2503 Albo-oharra nola inprimatzen diren ikusteko, exekutatu LaTeX.
2506 \begin_layout Description
2508 Ariketa: zuzendu oin-oharrak
2510 eu_adibide_gordina.lyx
2515 \begin_layout Section
2520 \begin_layout Standard
2523 \begin_inset LatexCommand \label{atal:bibliografiak}
2527 Bibliografiak erreferentzia gurutzatuak bezalakoak dira.
2528 Bibliografiak erreferentzien zerrenda bat edukitzen du dokumentu amaieran,
2529 eta dokumentuaren zehar elementu hauek aipa daiteke.
2530 Ataletako izenburuekin gertatzen den bezala, LyX eta LaTeX-ek zure lana
2531 errazten dute automatikoki bibliografiako elementuak zenbatuz eta zitazioak
2532 aldatuz elementuen zenbakia aldatzen diren bakoitzean.
2535 \begin_layout Standard
2537 Joan dokumentu-amaierara eta aldatu
2542 Orain, idazten duzun paragrafo bakoitza erreferentzi bat izango da.
2544 \begin_inset Quotes eld
2549 LyX Tutoretza, LyX-eko dokumentazio taldea
2552 \begin_inset Quotes erd
2555 zure lehen bibliografiako erreferentzi gisa.
2556 Ohartuko zarenez, LyX-ek automatikoki erreferentzia bakoitzaren aurretik
2557 zenbaki bat daukan kutxa jartzen du.
2558 Zuk lehen eremua erabiliko duzu, Giltza, erreferentzia horri LyX dokumentuan
2559 zehar aipamenak egiteko.
2560 Zenbaki bat izaten da lehenetsi gisa.
2561 Errazago oroitzeko, alda ezazu
2562 \begin_inset Quotes eld
2576 \begin_layout Standard
2578 Orain, kokatu kurtsorea dokumentuko leku batean, erreferentzia txertatu
2579 nahi duzun kokalekua hain zuzen.
2585 xertatu\SpecialChar \menuseparator
2586 Zitazio\InsetSpace ~
2594 elkarrizketa-koadroa agertuko da.
2595 Elkarrizketa-koadro honen eskuineko panelean bibliografiako sarrera guztiak
2596 zerrendatzen dira, eta eremu honek aipatu nahi duzun bibliografiako elementua
2597 aukeratzea eskaintzen dizu.
2599 \begin_inset Quotes eld
2606 " (oraintxe bertan, dagoen bibliografiako elementu bakarra baita), ondoren
2607 erabili erdian dagoen ezker-gezia txertatzeko.
2608 Kokapen berean nahi haina zitazio eduki ditzakezu honen bidez hainbat gako
2610 Orain, exekutatu LaTeX, eta ikusiko duzu zitazioak testuan giltzen artean
2611 agertzen direla, dokumentu amaierako bibliografia erreferentziatuz.
2614 \begin_layout Standard
2616 Nola erabiltzen dira beste eremuak? Zitazioa elkarrizketa-koadroko
2621 eremuak erreferentziaren ondoren, baina giltza artean, testua sartuko du
2622 (erreferentziatzen den liburu edo artikulu bateko orrialde edo kapitulua
2623 zehazteko, adibidez).
2624 Inprimatzerakoan erreferentziek zenbakien ordez etiketak edukitzea nahi
2626 egunkari batzuk Sorozabal andreak 1992an idatzitako dokumentu bat aipatzeko
2627 "[Sor92]" idaztiko lukete)
2629 Bibliografia-elementua
2631 elkarrizketa-koadroko
2636 Xehetasun gehiagorako, irakurri
2638 Erabiltzailearen Gida
2643 \begin_layout Description
2645 Ariketa: zuzendu bibliografia eta zitazioak
2647 eu_adibide_gordina.lyx
2652 \begin_layout Section
2657 \begin_layout Standard
2659 Dokumentu-hasieran gaien aurkibidea jartzeko burutazioa izango zenuen, ez?
2660 LyX-ekin erraz egingo duzu.
2661 Dokumentuko tituluaren ondoren eta testuaren aurretik lerro-itzulera sakatu
2667 xertatu\SpecialChar \menuseparator
2670 Zerrendak\InsetSpace ~
2683 Dokumentuko aurreneko lerroan "
2687 " esaldia duen botoi bat agertuko da.
2690 \begin_layout Standard
2692 Ez dirudi oso erabilkorra denik.
2697 fitxategian begiratzen baduzu, dokumentuko atal eta azpiatalak zerrendatzen
2698 dituen gaien aurkibidea ikusiko duzu.
2699 Ohitura den bezala, atalak berrantolatzean edo berriak sortzean, aldaketa
2704 fitxategi eguneratuan ikusiko dituzu.
2707 \begin_layout Standard
2709 Dokumentua pantailan editatzerakoan, ez da gaien aurkibidea testu gisa azaltzen,
2710 ezinezkoa baita editatzea.
2711 Gaien aurkibideari dagokion botoian, edo
2716 kusi\SpecialChar \menuseparator
2720 menuan klikatuz banandutako leiho batean zerrendatzen da.
2721 Nahiz eta dokumentuan "gaien aurkibidea" ez egon txertatuta, menuaren komandoak
2723 Hori tresna eraginkorra da.
2724 Dokumentuan zehar mugitzeko
2729 leihoa erabil dezakezu: (azpi)atal baten izenburuan klikatuz bat elementuaren
2730 lerroa nabarmendu eta kurtsorea (LyX editatzen den leihoan) dokumentuko
2731 zati horretan kokatuko du.
2732 Teklatuko geziak (kurtsorea mugitzeko erabiltzen direnak:
2733 \begin_inset Formula $\leftarrow$
2737 \begin_inset Formula $\uparrow$
2741 \begin_inset Formula $\downarrow$
2745 \begin_inset Formula $\rightarrow$
2748 ) ere erabil ditzakezu gaien aurkibidean gora eta behera mugitzeko.
2749 Agian komenigarria izango duzu editatzen ari zarenean leiho hau irekita
2751 Antzeko gaitasuna Arakatu menutik lor dezakezu, eta gaien aurkibidea automatiko
2755 \begin_layout Standard
2757 Aurkibidea kentzeko dagokion botoia, beste edozein testu bezala, ezabatzearekin
2761 \begin_layout Description
2763 Ariketa: jarri gaien aurkibidea
2765 eu_adibide_gordina.lyx
2770 \begin_layout Chapter
2772 Matematika erabiltzea
2775 \begin_layout Standard
2777 Zientzialari askok LaTeX erabiltzen dute zeren eta ekuazioak era dotorre
2778 batean kaleratzen baititu, testu prozesadoreek eta beraien ekuazio editoreak
2779 erabiltzen duten kontrol karaktereak sahietsiz.
2780 Zientzilari askok goibelduak sentitzen dira, LaTeX-ekin ekuazioak idatzi
2781 baino programaketa lan bat gehiago delako.
2782 Zorionez, LyX-ek ekuazioentzako WYSIWYM izaera dauka.
2783 LaTeX erabiltzen baduzu, LaTeX-eko matematika komandoak bide normal batean
2784 idatz daitekeela ikusiko duzu, eta horiek WYSIWYM eran erakutsiko dira.
2785 Bestalde, LaTeX inoiz ez baduzu erabili, orduan
2789 rekin bide azkar eta erosoan profesional-itxurako adierazpen matematikoak
2790 idazteko aukera izango duzu
2794 \begin_layout Standard
2796 LyX-ek ezin du egiaztatu idazten dituzun ekuazioak zuzenak al diren edo
2806 \begin_layout Section
2811 \begin_layout Standard
2813 Dokumentuko lekuren batean ondorengoa idatzi:
2816 \begin_layout LyX-Code
2818 Gogoko dut Einstein-ek esandakoa, E=mc^2, hain bakuna da.
2821 \begin_layout Standard
2827 fitxategian ere, ez dauka itxura onik; hizkien eta berdintasun ikurraren
2828 artean ez dago zuriunerik, eta "2" benetako goi-indize bezala egotea nahiko
2830 Konposatze okerra gertatu da, LyX-i matematikako ekuazio bat idazten ari
2831 garela ez baitiogu esan, eta ekuazioa testu normala bezala konposatu du.
2835 \begin_layout Standard
2837 Horren ordez, egokiro konposatua izan dadin formula bat sortu dugu.
2838 Ekuazio bat sortzeko, klikatu tresna-barrako kolore urdineko
2839 \begin_inset Formula $\frac{a+b}{c}$
2843 LyX-ek laukitxo urdin bat txertatuko du; matematika-ekuazio hutsa izango
2844 da, eta kurtsorea bertan kokatuko duenez, idatzi
2849 Adierazpen matematikoa urdinez dago, eta laukitxo urdina ekuazioa hutsa
2850 izateari uzten dion unean desagertuko da.
2859 ) ekuaziotik ateratzeko.
2860 Markatzaile arrosa desagertuko da, kurtsorea adierazpenaren eskuinean kokatuz,
2861 eta orain zerbait idazten baduzu testu arrunta izango da.
2864 \begin_layout Standard
2866 Exekutatu LaTeX eta begiratu
2871 Konturatuko zarenez, adierazpen matematikoa era dotorean osatu da; hizki
2872 eta berdintasun ikurraren artean zuriunea du, eta "2" goi-indize bezala
2874 Matematika-eran hizkiak aldagai gisa hartzen dira, eta letra etzanez azaltzen
2876 Zenbakiak zenbaki izaten jarraitzen dute.
2879 \begin_layout Standard
2881 Matematika editatzeko era berri hau WYSIWYM filosofiaren beste adibide bat
2883 LaTeX-en, matematika espresioak testuaren eta
2889 bezalako komandoen bitartez idazten dira; LaTeX exekutatu arte ezin izango
2890 duzu ikusi nola inprimatuko diren, eta falta den parentesi edo bestelako
2891 zerbaiten bila denbora asko gal daiteke, edozein pertsona haserraraziz.
2892 LyX-ek, ordea, adierazpen matematikoa WYSIWYG eran ez azaldu arren, inprimatzea
2893 n edukiko duen ia itxura berdina bistaratzen du.
2894 Ondoren, LaTeX konposaketa profesionala lantzeaz arduratuko da.
2895 Denboraren %99-an LaTeX-ek kaleratzen duenaren letra-tipo edo tarterik
2896 ez duzu aldatzerik nahi izango.
2897 Honela (barkatu hainbeste errepikatzeagatik) adierazpen matematikoez arduratuko
2898 zara, eta ez beraien egituraz.
2901 \begin_layout Section
2903 Ekuazioetan murgiltzea
2906 \begin_layout Standard
2909 \begin_inset Formula $E=mc^{2}$
2913 \begin_inset Formula $E=1+mc^{2}$
2917 Adierazpen barruan mugitzeko, erabili teklatuko geziak.
2918 Sartzerakoan matematika-eran zaudela argitzeko markatzaile arrosa azaltzen
2928 geziak berdintasun ikurraren mailan kurtsorea mugitzeko, idatzi eta "1+".
2929 Erabili geziak ekuaziotik irteteko edo sakatu
2934 Ezkerra, eskuina, gora eta behera geziak diren arren saguarekin klikatuz
2935 ekuazioko edozein lekutan kurtsorea koka dezakezu.
2938 \begin_layout Standard
2940 Matematika-eran idaztea testu normal bat editatzea bezala da, aurrerago
2941 azalduko dizkizugun tekla bereziak kontutan hartzen ez baditugu bederen.
2951 Testua hautatzeko bai teklatuko geziak bai sagua erabil ditzakezu.
2957 ditatu\SpecialChar \menuseparator
2964 menua matematika-eran berdin erabiltzen da, gauza bera ebaki eta itsasteko.
2965 Kontuz ibili gauza batekin: ekuazioaren eskuinaldean eta kanpoan kurtsorea
2974 sakatzerakoan ekuazio osoa ezabatuko litzateke.
2975 Eskerrak adierazpen matematikoa berreskuratzeko
2982 \begin_layout Standard
2985 \begin_inset Formula $E=mc^{2}$
2989 \begin_inset Formula $E=mc^{2.5}+1$
2992 ekuaziora aldatu nahi baduzu? Beste behin, klikatu saguarekin kokaleku
2994 Nahi izanez gero, erabili teklatuko geziak.
2995 Kurtsorea "c" hizkiaren ondoren baina "2"-ren aurrean kokatuta balego,
3000 gezia goi-indizera igotzeko, "2"-ren aurretik kokatuko da.
3006 gezia kurtsorea maila arruntera itzultzeko.
3007 Ekuazioko goi-indizean bazaude eta
3011 sakatzen baduzu, jaitsi maila arruntera eta goi-indize ondoren kurtsorea
3012 kokatuko du, horrela "+1" idaztea bakarrik faltako zaizu.
3015 \begin_layout Section
3017 Berretzaile eta indizeak
3020 \begin_layout Standard
3024 Matematikako\InsetSpace ~
3027 erabiliz sar daitekeen arren (ikus ondogo atala), askoz ere azkarragoa
3029 LyX-ek goi-indizean beste laukitxo urdin bat jarriko du, ondoren idazten
3030 duzuna goi-indizea izango da (letra-tamaina txikiagoa edukiko du).
3039 sakatu bitartean idazten duzun guztia goi-indizean agertuko da.
3042 \begin_layout Standard
3044 Azpindizea idazteko bidea ere erraza da:
3049 Dagoeneko ikasi duzu ondoren agertzen den ekuazioko goi-indizeak eta azpindizea
3051 \begin_inset Formula $A_{a_{0}+b^{2}}+C^{a_{0}+b^{2}}$
3057 \begin_layout Description
3061 eu_adibide_gordina.lyx
3064 ekuazioa matematika-eran.
3067 \begin_layout Section
3072 \begin_layout Standard
3074 Matematikako ikur eta funtzio osatuagoak sartzeko Matematikako panela erabiltzea
3075 komenigarria izaten da.
3076 Funtzio hauetariko asko tuarekin,
3081 ditatu\SpecialChar \menuseparator
3089 xertatu\SpecialChar \menuseparator
3096 menuen bidez sor daiteke.
3097 Matematikako panela erabiltzen irakatsiko dizugu; beste eskuliburuak irakurriz
3098 lasterbideak erabiltzen ikasiko duzu.
3104 xertatu\SpecialChar \menuseparator
3109 atematika\SpecialChar \menuseparator
3110 Matematikako\InsetSpace ~
3113 eta atal hau irakurtzen ari zaren bitartean irekita utzi.
3116 \begin_layout Subsection
3121 \begin_layout Standard
3123 Matematika panela-ak matematikako ikur multzo handia aukeratzen uzten dizu:
3124 hainbat gezi, erlazio, eragile, batura eta integral.
3125 Jakin ezazu goi-indizeek eta azpindizeek batura eta integralen limitea
3126 jartzea eskaintzen dizutela.
3129 \begin_layout Standard
3131 " Ez dago egin ezin dezakezunik...
3133 \begin_inset Formula $\heartsuit$
3139 \begin_layout Subsection
3141 Erroketa, tilet eta mugatzaileak
3144 \begin_layout Standard
3146 Erroketa bat idazteko, klikatu erroketa-ikurra daukan botoia.
3147 Erro ikurra agertuko da, eta kurtsorea bere barnean kokatuko da.
3148 Orain idatzi aldagaiak, zenbakiak, beste erroketak, zatiketak edota nahi
3150 LyX-ek erroketaren tamaina automatikoki egokituko du edukieraren arabera.
3153 \begin_layout Standard
3156 \begin_inset Formula $\overrightarrow{v}$
3159 ) edo karaktere taldean (
3160 \begin_inset Formula $\overrightarrow{a+b}$
3163 ) tilet ikurra ezartzeko bide berdina lantzen da.
3164 Apaingarri-motak panelean eskuragarri daude.
3165 Klikatu apaingarri batean, eta LyX-ek apaingarri hori txertatuko du txertatze-g
3170 \begin_layout Standard
3174 Itzultzailearen oharra
3176 : txertatze-gunea matematikako ekuazioa idazten den laukitxo urdinari deitzen
3182 baten azpian (edo gainean).
3183 Idatzi gogokoen duzun ekuazioa txertatze-gunean.
3184 Bi apaingarri multzo daude: idazten duzun testuarekin bat tamainaz aldatzen
3185 direnak, eta beraien tamaina finkatuta daukatenak, hizki soilentzako egokiagoak
3189 \begin_layout Standard
3191 Parentesiak, giltzak edota kortxeteak bezalako mugatzaileak antzera erabili
3192 arren pitin bat zailtxoagoak dira erabiltzen.
3197 botoia (kortxete artean laukitxo urdina dauka) eta
3201 elkarrizketa-koadroa agertuko da.
3202 Unean hautatutako mugatzailea leiho erdialdean agertuko da.
3205 \begin_layout Standard
3207 Parentesi-bikotea egoten da lehenetsi gisa, hautatu zuk nahi dituzun kortxete-bi
3208 koteak, kortxete eta parentesiak, edo botoi hutsa "
3209 \begin_inset Formula $a=\left\langle 7\right.$
3212 " bezalako zerbait idazteko (huts-mugatzailea tartekako marra bertikala
3213 bezala bistaratzen da LyX-en; inprimatzerakoan, ordea, ez da azaltzen).
3216 \begin_layout Standard
3218 Alferra bazara, matematika-eran oraingo parentesiak idatz ditzakezu
3223 Hala ere, parentesi horiek testu arruntaren letra-tamaina berdina izango
3224 dute, parentesi barruan zatiketa edo matrize bat idazten baduzu oso itsusi
3226 Mugatzailea leihoa erabiltzeak mugatzaileen tamaina edukiaren arabera egokituko
3230 \begin_layout Standard
3232 Existitzen den testu batean mugatzaileak, erroketak edo apaingarriak txerta
3234 Hautatu egokitu nahi duzun ekuazioa, ondoren klikatu
3236 Matematikako\InsetSpace ~
3239 leihoko nahi duzun botoia.
3244 -en bigarren legea eskalar eratik (
3245 \begin_inset Formula $f=ma$
3249 \begin_inset Formula $\overrightarrow{f}=\overrightarrow{ma}$
3253 Matrizei buruz ikasitakoan parentesi edo kortxeteak modu honetan jar ditzakezu.
3256 \begin_layout Subsection
3261 \begin_layout Standard
3263 Matematika-eran zatikiak idaztea oso erraza da.
3266 Matematikako\InsetSpace ~
3273 botoia (zenbatzaile eta zatitzailean lauki urdinak ditu).
3274 LyX-ek bi txertatze-gune jarriko ditu.
3275 Uste zenuen bezala, zatiki batean zehar kurtsorea mugitzeko teklatuko geziak
3277 Klikatu zenbatzaileari dagokion txertatze-gunean eta idatzi "1" zenbakia.
3282 gezia eta "2" zenbakia idatzi.
3283 Zatiki bat lortu duzu !
3286 \begin_layout Standard
3288 Jakingo duzunez, bi txertatze-gunetan nahi duzuna idazteko aukera daukazu:
3289 berretzaileak dituzten aldagaiak, erro karratuak, beste zatiki batzuk,
3290 integralak edo bururatzen zaizun beste edozer.
3293 \begin_layout Description
3297 eu_adibide_gordina.lyx
3300 ekuazioa matematika-eran.
3303 \begin_layout Subsection
3305 TeX era: limiteak, log, sinu eta bestelakoak
3308 \begin_layout Standard
3310 Matematika-eran hizkiak aldagaitzat hartzen direnez, matematika-eran "sin"
3311 idazten baduzu LyX-ek hiru aldagaien arteko biderkaketa (
3312 \begin_inset Formula $s$
3316 \begin_inset Formula $i$
3320 \begin_inset Formula $n$
3323 ) idazten ari zarela usteko du.
3324 Hirurak letra etzanarekin bistaratuko dira, baina "sin" hitza letra erromatarra
3325 rekin idatzi nahiko zenuen.
3326 Gainera, LyX-ek ez du tarterik sartuko "sin" eta "x" hitzen artean (zuriunea
3327 sakatuz matematika-eratik aterako zaitu).
3329 \begin_inset Quotes eld
3333 \begin_inset Formula $\sin x$
3337 \begin_inset Quotes erd
3341 \begin_inset Quotes eld
3345 \begin_inset Formula $sinx$
3349 \begin_inset Quotes erd
3355 \begin_layout Standard
3357 Hautatu klik bikoitzarekin "sin"
3366 "sin" hitza letra beltz eta erromatarrez idatziko da.
3367 Hitz osoa sinbolo soil baten gisa kudeatuko denez,
3371 sakatuz hitz osoa ezabatuko da.
3372 Idatzi orain "x", letra etzan urdinez idatziko da, matematika-eran espero
3374 dvi fitxategian adierazpen matematikoa egokiro konposatuko da.
3378 \begin_layout Standard
3380 TeX eran idazteko behar dituzun komando gehiago
3384 zerrendan aurkituko dituzu: trigonometri funtzioak eta beraien alderantzizkoak,
3385 hiperbole funtzioak, logaritmoak, limiteak eta bestelako gutxi batzuk.
3386 Funtzio hauek goi-indize eta azpindizeak onartzen dituzte,
3387 \begin_inset Quotes eld
3391 \begin_inset Formula $\cos^{2}\theta$
3395 \begin_inset Quotes erd
3399 \begin_inset Quotes eld
3403 \begin_inset Formula $\lim_{n\rightarrow\infty}$
3407 \begin_inset Quotes erd
3410 bezalakoak idazteko garrantzitsuak izanik.
3413 \begin_layout Description
3417 eu_adibide_gordina.lyx
3420 ekuazioa matematika-eran.
3423 \begin_layout Subsection
3428 \begin_layout Standard
3431 \begin_inset LatexCommand \label{atal:matrizeak}
3444 Izen bereko elkarrizketa-koadroa agertuko da, bi barra higikorrez osatua
3445 dago, matrizeko errenkada eta zutabe kopuruak zehazteko aukera eskainiz.
3446 Aukeratu 2 errenkada eta 3 zutabe, eta klikatu
3458 \begin_layout Standard
3461 \begin_inset Formula $2\times3$
3464 -ko matrize batean 6 txertatze-gune jarriko ditu.
3465 Ohitura denez, txertatze-gune bakoitzean edozein adierazpen matematiko
3466 sar dezakezu: erroketa bat, beste azpimatrizea, eta abar.
3467 Beraietariko bakoitzean matematika ekuazio-mota ezberdinak ezarri diezazkiokezu.
3468 Nahi izanez gero, txertatze-gune bat edo beste hutsik utz dezakezu.
3471 \begin_layout Standard
3473 Matrize bateko zutabeetan zehar mugitzeko
3478 Beste aukera bat da teklatuko geziak erabiltzea: gune-amaieran
3482 sakatuz kurtsorea hurrengora bidaliko du,
3486 geziarekin azpiko errenkadara, eta abar.
3489 \begin_layout Standard
3491 Bat-batean errenkada edo zutabe gehiago behar badituzu, erabili
3496 ditatu\SpecialChar \menuseparator
3514 Uneko kokapenaren ondoren gehituko ditu.
3515 Gehiegi direla? Erabili menu berdineko
3517 Ezabatu\InsetSpace ~
3522 Ezabatu\InsetSpace ~
3528 \begin_layout Standard
3532 Erabiltzailearen Gida
3534 zutabe bakoitza lerrokatzen edo matrize osoaren kokapen bertikala nola
3535 aldatzen den ikasteko.
3536 Jabetu zaitez zeregin bakoitzarentzat tresna bat dagoela; testua daukan
3537 taula bat idazteko, erabili LyX-en taula-euskarri harrigarria, taulak idazteko
3538 ez da komeni matrizeak erabiltzea.
3541 \begin_layout Subsection
3546 \begin_layout Standard
3548 Orain arte idatzi ditugun ekuazioak, inguratzen zituzten testuaren lerro
3549 berdinean zeuden, lerroko edo barneko ekuazioak bezala ere ezagutzen dira.
3550 Ekuazio labur eta soilentzat ongi doa, baina gauza handiagoentzat, edo
3551 testutik urruntzea nahi badituzu, adierazpen eran idatzi beharko dira.
3552 Gainera, adierazpen erako ekuazioak etiketatu eta zenbatuak izan daiteke,
3553 eta lerro anitzetako ekuazioak adierazpen eran egon behar dute (ikus
3555 Erabiltzailearen Gida
3558 Gainera hainbat lerrotako ekuazioak adierazpen-eran egon behar dute.
3561 \begin_layout Standard
3565 Matematikako\InsetSpace ~
3570 Adierazpen\InsetSpace ~
3573 botoia, laukitxo urdin baten gainean eta azpian testu-marra bikotea marraztuta
3575 LyX-ek lerro berri batean, eta erdialdean zentratuta, txertatze-gune bat
3577 Orain idatzi ekuazio bat eta exekutatu LaTeX bere itxura ikusteko.
3580 Adierazpen\InsetSpace ~
3583 botoia era batetik bestera txandakatzeko erabiltzen da: adierazpen eratik
3584 barneko erara aldatzeko, edo alderantziz.
3585 Adierazpen erak barneko eratik bereizten dituen zenbait ezaugarri ditu:
3588 \begin_layout Itemize
3590 Letra-tamaina lehenetsia handiagoa da,
3591 \begin_inset Formula $\sum$
3595 \begin_inset Formula $\int$
3598 bezalako ikur gutxi batzuentzako.
3601 \begin_layout Itemize
3603 Batura eta limiteetan (integraletan ez) goi-indizeak eta azpindizeak ikurren
3604 azpira gehiago hurbiltzen dira alboetara baino.
3607 \begin_layout Itemize
3609 Testua zentratuta dago.
3612 \begin_layout Standard
3614 Ezberdintasun hauek alde batera utziz, barneko eta adierazpen erako ekuazioak
3618 \begin_layout Standard
3620 Azken ohar bat adierazpen era konposatzeari buruz: argi ibili ekuazioa paragrafo
3621 berri batean edo ez idazten duzunean.
3622 Ekuazioa sententzi edo paragrafo baten erdian idazten baduzu, ez sakatu
3624 Hori eginez gero, ekuazio osteko testua paragrafo berri batean hasiko baita.
3625 Ondorioz, testu hau koskatuko da, eta litekeena da hori nahi ez izatea.
3628 \begin_layout Description
3632 eu_adibide_gordina.lyx
3634 fitxategiko ekuazio batzuk adierazpen eran, eta ikusi bestelako konposaketa
3638 \begin_layout Description
3640 Ariketa: atal honetan ikasitako zenbait tresnarekin, Hurrengo ekuazioa bezalako
3641 bat idazteko gai izan beharko zenuke
3645 \begin_layout Standard
3647 Bide zailenetik aritu ondoren, zergatik ez zara
3652 xertatu\SpecialChar \menuseparator
3653 Matematika\SpecialChar \menuseparator
3661 menuarekin saiatzen?
3669 \begin_layout Standard
3672 \begin_inset Formula \[
3673 f(x)=\left\{ \begin{array}{cc}
3676 \sum_{i=1}^{5}\alpha_{i}+\sqrt{-\frac{1}{x}} & x<0\end{array}\right.\]
3683 \begin_layout Section
3685 Matematikari buruzko gauza gehiago
3688 \begin_layout Standard
3690 Matematika-eran gauza gehiago egin daiteke.
3691 Oraindaino oinarrizkoa bakarrik ezagutu duzu, irakurri
3693 Erabiltzailearen Gida
3695 trikimailu hauek nola egiten diren jakiteko:
3698 \begin_layout Itemize
3700 Ekuazioak etiketatu eta zenbatzea.
3703 \begin_layout Itemize
3705 Lerro anitzeko ekuazioak.
3708 \begin_layout Itemize
3710 Letra-tipoak aldatzea, adibidez, adierazpen bat letra lodiz idaztea.
3713 \begin_layout Itemize
3715 Ekuazio bateko letra-tipoa eta barruko tartea zehaztea (ez zaitez kezkatu
3716 honelakoengatik amaierako ziriborroa arte).
3719 \begin_layout Itemize
3722 Oso baliagarriak dira, dokumentu baten hasieran definitu eta dokumentuan
3723 zehar erabili ahal izango dituzu.
3724 Makro baten definizioa aldatuz, dokumentuko markoari dagokion erreferentzia
3725 guztiak eguneratuko dira.
3726 Makroek argumentuak jaso ditzakete.
3729 \begin_layout Itemize
3731 Denboraz larri gabiltzanez, tutoretza honetan azaldu ezin dizugun beste
3735 \begin_layout Chapter
3740 \begin_layout Section
3742 LyX-en beste ezaugarri garrantzitsu batzuk
3745 \begin_layout Standard
3747 Ez ditugu aipatu LyX-ekin erabil daitezken komando guztiak, eta ez daukagu
3749 Informazio gehiagorako irakur ezazu
3751 Erabiltzailearen Gida
3754 LyX-ek egin ditzakeen zenbait gauza garrantzitsu bakarrik aipatuko ditugu...
3757 \begin_layout Itemize
3759 LyX-ek taulentzako WYSIWYG euskarria dauka.
3760 Taula bat lortzeko, erabili
3765 xertatu\SpecialChar \menuseparator
3773 Klikatu taulan saguaren eskuineko botoiarekin eta
3775 Editatu\InsetSpace ~
3778 elkarrizketa-koadroa irekiko da, eta taula editatzeko aukera izango duzula.
3782 \begin_layout Itemize
3784 LyX-ek hainbat formatudun irudiak (JPEG eta bestelako bitmap formatuak,
3785 PostScript® eta LaTeX gordina bezalakoak barne) txertatzeko euskarria dauka.
3791 xertatu\SpecialChar \menuseparator
3799 Ondoren, aukeratu txertatu, biratu edo eskalatu nahi duzun irudi-fitxategia.
3803 \begin_layout Itemize
3805 Bai taulek bai irudiek epigrafeak eduki ditzakete, eta LyX-ek automatikoki
3806 irudi edota taulen zerrenda sortuko du.
3809 \begin_layout Itemize
3811 Bertsio-kontrolaren euskarria dauka, RCS erabiliz (exekutatu
3815 komandoa xehetasun gehiagorako).
3818 \begin_layout Itemize
3820 LyX oso konfigurakorra da.
3821 Gauza guztiak, LyX leihoen itxuratik hasita inprimatzeko irteera emaitza
3822 arte, hainbat eratan konfigura daitezke.
3823 Konfigurazio gehiena
3830 \SpecialChar \menuseparator
3839 Argitasun gehiagorako, kontsultatu
3844 aguntza\SpecialChar \menuseparator
3854 \begin_layout Itemize
3856 LyX bost kontinenteetako programatzaile-talde baten eskutik garatzen ari
3858 Horregatik, hainbat testu- prozesadorerekin konparatuz, ingeles hizkuntzak
3859 ez direnen euskarri hobeagoa dauka (alemanera, txekiera, grekera, euskara,
3860 italiera, errusiera...).
3861 Eskuinetik ezkerrera idazten diren hizkuntza batzuk ere onartzen ditu,
3862 arabiera edo hebreera adibidez.
3863 Dokumentuak beste hizkuntza batzuetan idatz ditzakezu; LyX-ek menuak eta
3864 errore-mezuak beste hizkuntzetan erakuts ditzan ere konfigura dezakezu.
3867 \begin_layout Itemize
3869 LyX-eko menuek laster- k erabiltzen dituzte.
3875 itxategia\SpecialChar \menuseparator
3890 sakatu, edo menuaren alboan agertzen den lotura erabili (
3895 laster-teklak ere konfiguragarriak dira.
3896 Honi buruzko argitasunak
3901 aguntza\SpecialChar \menuseparator
3908 menuan aurkituko dituzu.
3911 \begin_layout Itemize
3913 LyX-ek LaTeX formatuko dokumentuak irakur ditzake.
3915 \begin_inset LatexCommand \ref{atal:relyx}
3922 \begin_layout Itemize
3924 Zuzentzaile ortografiko eta tesaurus-a erabilgarri daude.
3927 \begin_layout Itemize
3929 LyX leiho nagusiaren behealdean dagoen testu-kutxari bufertxoa deitzen zaio
3930 (emacs programak ere pareko ezaugarria dauka).
3931 Erabilgarritasun handiko ezarpen zabala lantzeko aukera eskaintzen dizu,
3932 zure dokumentua zatitzeko gaitasuna barne dela.
3933 Beste hitzetan, hobe duzu bufertxoan ezer ez idaztea zertan ari zaren jakin
3937 \begin_layout Section
3939 LyX LaTeX-eko erabiltzaileentzat
3942 \begin_layout Standard
3945 \begin_inset LatexCommand \label{atal:latexerabiltzaileak}
3949 LaTeX-i buruz ezer ez badakizu, atal hau irakurri beharrik ez daukazu.
3950 Baliteke LaTeX buruzko zerbait ikasi nahi izatea, eta ondorioz atal hau
3955 \begin_layout Standard
3957 LyX erabiltzen hasten den askori LaTeX ezaguna egingo zaio.
3958 Horietariko bat bazara, galde dezakezu ea LyX-ek LaTeX-ekin egin daitekeen
3959 gauza guztiak egiteko ahalmena al daukan.
3960 Erantzun labur bat da nola edo hala LyX hurbiltzen dela LaTeX-ekin egin
3961 daitekeen gauzetara, eta LaTeX formatuko dokumentu baten zati gehiena idaztea
3963 Gaur egun, LaTeX-eko idazki zaharrak bihurtzeko arazoak daude, eta beste
3964 zenbait gauzetan, baina etorriko diren bertsio garatuagoetan hau konponduko
3968 \begin_layout Standard
3970 Hau tutoretza bat bakarrik denez, LyX-eko erabiltzaile berriek interesa
3971 eduki dezaketen zenbait gauza aipatuko ditugu.
3972 Tutoretza hori labur gordetzearren, azalpen xumeak izango dira.
3979 LaTeX adituen sekretuak
3981 kapitulupean, LyX eta LaTeX arteko ezberdintasunei, eta LyX-en LaTeX-eko
3982 zenbait trikimailu nola erabili buruzko informazio asko dauka.
3985 \begin_layout Subsection
3990 \begin_layout Standard
3992 TeX eran idatzitako guztia pantailan gorriz agertuko da, eta zuzenean LaTeX-i
3994 TeX komandoak LyX-en erabil ditzakezu
3996 Txertatu\SpecialChar \menuseparator
4004 Honek testu-kutxa sortzen du eta barrukoa zuzenean LaTeX-i igorriko zaio.
4007 \begin_layout Standard
4009 TeX-ek matematika-era zertxobait ezberdin erabiltzen du.
4010 Sartu TeX eran alderantzizko barra, ("
4013 Inprimatzerakoan ez da agertuko, ondoren idazten duzun guztia gorriz egongo
4015 Sakatu TeX eratik ateratzeko zuriunea edo edozein karaktere ez-alfabetiko
4016 (zenbaki, azpimarra, berretzaile-ikurra edo parentesi gisakoak).
4017 TeX eratik ateratzen zarenean LyX-ek badaki zein TeX komando idatzi duzun
4018 eta WYSIWYM-era bihurtuko du.
4025 idatzi eta ondoren zuriunea sakatzen baduzu LyX-ek "gamma" gorria
4026 \begin_inset Quotes eld
4030 \begin_inset Formula $\gamma$
4034 \begin_inset Quotes erd
4038 Hau oso konplexuak ez diren makro guztientzako balio du (kontutan hartu
4041 sin bezalako funtzioak gorriz jarraituko dutela, bere WYSIWYM itxura baita).
4044 Matematikako\InsetSpace ~
4047 erabiltzea baino azkarragoa izan daiteke, batipat LaTeX-eko erabiltzaile
4051 \begin_layout Standard
4053 Bitxikeri bat, TeX eran kortxete bat idazten baduzu, hasiera eta amaierako
4054 kortxeteak gorriz txertatuko dira, TeX eratik aterako zaitu eta kurtsorea
4055 kortxete artean kokatuko du.
4056 LyX-ek ezagutzen ez dituen eta argumentuak jasotzen dituzten komandoak
4057 idazteko komenigarria izaten da.
4060 \begin_layout Standard
4062 LyX-ek ezin ditu egin LaTeX-ekin egiten diren gauza guztiak (oraindik ez?).
4063 Zenbait landutako funtzio ez dira erabat onartzen, beste batzuk erabilgarriak
4064 dira baina ez dira WYSIWYM.
4065 TeX erak erabiltzaileari LaTeX-en moldagarritasun osoa eskaintzeaz batera
4066 LyX-eko ezaugarri erabilgarriekin gozatu (WYSIWYM matematikak, taulak eta
4067 edizioa bezalakoak) dezake.
4068 LyX-ek ezin izango ditu LaTeX-eko pakete guztiak onartu.
4072 \begin_layout Standard
4078 usepackage{pakete_izena}
4081 \begin_inset LatexCommand \ref{atal:hitzaurrea}
4086 atala), nahi dituzun pakete guztiak erabiltzeko gaitasuna izango duzu (kontutan
4087 izan pakete hauek WYSIWYM euskarria ez dutela izango).
4090 \begin_layout Subsection
4092 LaTeX dokumentuak inportatzea: reLyX
4095 \begin_layout Standard
4098 \begin_inset LatexCommand \label{atal:relyx}
4102 LaTeX fitxategi bat inportatzeko, erabili
4107 itxategia\SpecialChar \menuseparator
4112 nportatu\SpecialChar \menuseparator
4120 izeneko Perl programa bati deituko dio:
4128 bat sortu eta irekiko du.
4129 Bihurketak ez badu funtzionatzen, komando lerrotik
4133 \begin_layout Standard
4135 LyX instalatzen denean
4139 programa exekutagarria dagoen direktoriopean
4143 izeneko programa kopiatzen du (adbz.
4146 /usr/local/bin/relyx
4153 abiatzeko Perl behar da ( dokumentu hau idaztean 5.002.
4163 exekutatzen saia zaitez, argumentu konplexuagoak erabiliz.
4166 \begin_layout Standard
4172 programak LaTeX-eko legalak diren komando gehienak bihurtuko ditu, baina
4174 Ulergaitz egiten zaizkionak TeX eran utziko ditu, beraz bihurtu ondoren
4175 gorri koloredun testuak bilatu eta eskuz konpondu beharko dituzu.
4179 \begin_layout Standard
4185 -ek bere eskuliburua dauka.
4186 Irakurri jakiteko LaTeX-eko zein komando eta ingurune ez dituen onartzen,
4187 dauden erroreak (nola saihestu), eta aukera ezberdinak nola erabiltzen
4191 \begin_layout Subsection
4193 LyX dokumentua LaTeX-era bihurtu
4196 \begin_layout Standard
4198 LyX dokumentu bat LaTeX formatura bihurtzea nahi izango duzu.
4199 Adibidez, lankide edo eginkide batek LyX programa ez eduki arren dokumentuareki
4200 n lan egin behar du.
4201 Hori egitea huskeria bat da LyX-entzako.
4207 itxategia\SpecialChar \menuseparator
4212 sportatu\SpecialChar \menuseparator
4216 Horrek editatzen ari zaren
4220 fitxategia beste fitxategi honetan bihurtuko du:
4225 Azken finean, LyX-ek dokumentuak bistaratu edo inprimatzerakoan beti LaTeX
4226 behin-behineko fitxategiak sortzen dituenez, LaTeX sortzen trebea da.
4229 \begin_layout Subsection
4234 \begin_layout Subsubsection
4239 \begin_layout Standard
4246 iseinua\SpecialChar \menuseparator
4253 elkarrizketa-koadroak
4259 komandoan sar ditzakezun hainbat aukeren gaineko ardura hartzen du.
4260 Hemen aldatu klasea, letra-tipoa eta paper-tamaina.
4267 bidaliko zaizkion aukera-osagarriak
4275 \begin_layout Subsubsection
4277 Hitzaurreko beste alderdi batzuk
4280 \begin_layout Standard
4283 \begin_inset LatexCommand \label{atal:hitzaurrea}
4287 Hitzaurrean komando bereziak jarri behar badituzu LaTeX fitxategi baterako,
4288 zuzenean LyX dokumentuan idatz ditzakezu.
4291 Diseinua\SpecialChar \menuseparator
4298 \begin_layout Standard
4302 Itzultzailearen oharra
4304 : litekeena da LyX bertsio berrietan bide hau horrela ezin lantzea.
4309 \SpecialChar \menuseparator
4314 elkarrizketa-koadroa ireki eta bertan Hitzaurrea fitxan idatzi behar da.
4319 idatzi hautatu eta elkarrizketa-koadroan.
4320 Hor idazten duzun dena zuzenean LaTeX-i bidaliko zaio.
4323 \begin_layout Subsection
4328 \begin_layout Standard
4330 LyX-ek BibTeX euskarria du, honekin erreferentzia bibliografikoen datu-baseak
4331 sortu eta hainbat dokumentutan erabiltzeko aukera izango duzu.
4337 xertatu\SpecialChar \menuseparator
4338 Zerrendak\InsetSpace ~
4340 Aurk.\SpecialChar \menuseparator
4348 menua bib motako fitxategi bat gehitzeko.
4353 izeneko elkarrizketa-koadro bat agerraraziko du.
4354 Bestalde, dokumentuan "
4356 BibTeX-ek sortutako erreferentzia
4358 k" izeneko botoia txertatuko du.
4359 Elkarrizketa-koadroa ixten baduzu, sortu berri den botoian klikatuz berriro
4379 \begin_layout Standard
4381 LaTeX arruntean bezala, bereiztu bi bibliografia edo gehiago komaz, eta
4387 giltzetan idatziko zenuena idatzi.
4388 Estiloa eremuan, berriz, idatzi
4394 komandoko giltzetan idatziko zenuena.
4397 \begin_layout Standard
4399 Hori egindakoan, edozein bibliografia-sarreraren aipamenak egin ditzakezu
4400 Txertatu\SpecialChar \menuseparator
4401 Zitazio\InsetSpace ~
4402 erreferentzia menua erabiliz (ikus
4403 \begin_inset LatexCommand \ref{atal:bibliografiak}
4414 Zitazioa elkarrizketa-koadroko kutxan zure bib fitxategiko erreferentzia
4415 guztiak zerrendatuko dira.
4418 \begin_layout Section
4423 \begin_layout Standard
4425 Batzuetan dokumentu bat LaTeX formatura bihurtzerakoan erroreak gerta daiteke,
4426 LyX-ek edo LaTeX-ek ulertzen ez dituzten gauzengatik.
4427 Hori gertatzen bada, LyX-ek errore-kutxak ("errorea" hitzarekin) sortzen
4429 Kutxa horietan klikatuta, errorearen zergatia bistaratuko du.
4430 LyX-ek LaTeX-en sortutako erroreak gehituko ditu.
4431 Ohartu zaitez errore horien kokapenak askotan ez dutela garrantzirik izaten.