Second Locale patch.

[lyx.git] / lib / doc / eu_Tutorial.lyx

#LyX 1.3 created this file. For more info see http://www.lyx.org/
\lyxformat 221
\textclass scrbook
\begin_preamble
\usepackage{multicol}
\end_preamble
\language basque
\inputencoding latin1
\fontscheme pslatex
\graphics default
\paperfontsize default
\spacing single 
\papersize a4paper
\paperpackage a4
\use_geometry 0
\use_amsmath 0
\use_natbib 0
\use_numerical_citations 0
\paperorientation portrait
\secnumdepth 3
\tocdepth 3
\paragraph_separation indent
\defskip medskip
\quotes_language english
\quotes_times 2
\papercolumns 1
\papersides 2
\paperpagestyle default

\layout Title


\noun on 
LyX Tutoretza
\layout Author

egilea: LyX taldea.
\begin_inset Foot
collapsed false

\layout Standard

 Fitxategi honen arduradun nagusia 
\family typewriter 
John Weiss
\family default 
 da.
 Bidali iradokizunak edo erroreei buruzko zuzenketak LyX dokumentazioko
 posta-zerrendara: <lyx-docs@lists.lyx.org>.
 
\newline 
Itzulpena: Iñaki Larrañaga Murgoitio (dooteo@euskalgnu.org) eta Sara Elorza,
 2004.
\newline 
Zuzenketak: Hizkuntza Politikarako Sailburuordetza <hizpol@ej-gv.es>, 2004.
\end_inset 


\layout Standard


\begin_inset LatexCommand \tableofcontents{}

\end_inset 


\layout Chapter

Sarrera
\layout Section

Ongi etorri LyX-era! 
\layout Standard

Fitxategi hau LaTeX inoiz entzun barik edo ongi ezagutzen ez duten neska-mutilen
tzat egina dago.
 Lasai, ordea, LyX erabiltzeko LaTeX-i buruz ezer jakin beharrik ez daukazu.
 Azken finean, LyX-en ezaugarrietako bat LaTeX-entzat ia WYSIWYG (
\emph on 
What You See Is What You Get
\emph default 
) interfazea eskaintzean datza.
 Hori bai, LyX bere osotasunean erabiltzeko gauza batzuk ikasi beharko dituzu.
\layout Standard

Ziurrenik, bi paragrafo artean hiru lerro zuri edo puntu "." baten ondoren
 bi hutsune ezartzen saiatzeagatik eskuliburu hau irakurtzen ari zara.
 Hainbat buruhauste izan eta gero, ezinezkoa dela ohartuko zinen.
 
\layout Standard

Gertatzen dena hau da: bestelako testu prozesadoreetako zenbait trikimailu
 LyX-en ez direla erabilgarriak.
 Hau da, erabili izan dituzun testu-prozesadore gehienetan tabulazioak,
 zuriuneak, paragrafo-tarteak, letra-tipoak eta bestelako batzuk eskuz idatzi
 behar dira.
 Honekin jarraituz, dokumentuetako testua idazteaz gain beraren itxura eta
 konposaketa-lanak ere erabiltzaile bakoitzak lantzen ditu.
 LyX-ek, ordea, itxura eta konposaketa-arloak lantzen ditu, gauza garrantzitsuen
a zuri utziz: dokumentuaren edukia idaztea.
\layout Standard

Beraz, zatoz gurekin eta jarraitu irakurtzen.
 Tutoretza hau irakurrita denborari etekina aterako diozu.
\layout Section

Tutoretza hau zer da eta zer ez da.
\layout Standard

Atal honekin serioski hasi baino lehen, gauza bat argitu nahiko genuke.
 Tutoretza honek 
\emph on 
Sarrera
\emph default 
-n agertzen den idazkera erabiltzen du.
 Lehenbizi eskuliburu hau irakurtzen ari bazara, hobe lehenago 
\emph on 
Sarrera
\emph default 
 irakurtzen baduzu.
 Bai, une honetantxe esan nahi dugu.
\layout Standard

Orain letra-tipo bakoitzaren esanahia dakizunez, tutoretza honen helburuez
 zertxobait azaldu nahi dugu.
\layout Subsection

Tutoretza erabilgarria izan dadin.
\layout Standard

Tutoretza hau adibide eta ariketekin osatua dago.
 
\layout Standard

Dokumentu honi zuku handiena ateratzeko irakurtzerakoan zenbait ariketa
 idazteko esango dizugu, gauza guztiak ongi ulertu dituzula ziurtatzeko.
 Berdin digu errazak badira ere (lehengusinari ez esan zure ordez idazteko,
 horrek ez baitu balio eta\SpecialChar \ldots{}
) idatzi ariketa guzti-guztiak gauza bakoitza
 ulertu arte.
 Zure erosotasunerako(bai jatorrak garela!), inprimatu txosten hau PostScript®
 formatuan.
\layout Standard

LaTeX ezagutzen baduzu, tutoretza hau azkarrago irakur dezakezu, LyX-eko
 burutazio ugari LaTeX-ekoak baitira.
 Nola nahi ere, Lyx-ek ikasi beharreko halako jokaerak
\begin_inset Foot
collapsed false

\layout Standard

edo, era dotoreago batean,"ezaugarriak"
\end_inset 

 ditu.
 Baldin eta tutoretza osoa irakurtzeko asmorik ez baduzu, 
\begin_inset LatexCommand \ref{atal:latexerabiltzaileak}

\end_inset 

 atala begiratzea aholkatzen dizugu, LaTeX-eko adituei zuzendua baitago.
\layout Subsection

Aurkituko 
\emph on 
ez
\emph default 
 duzuna:
\layout Itemize

LyX-en ezaugarri guztien azalpen zehatzak.
 
\layout Itemize

Zer? 
\emph on 
Erabiltzailearen Gida
\emph default 
 birritan nahi duzu? 
\layout Itemize

Serioski mintzatuz, zu ernatu eta tresna honekin idazten jartzea nahi dugu,
 
\emph on 
Erabiltzailearen Gida
\emph default 
 bakarrik behar izango duzu.
 LyX-en ezaugarri guztiak hemen sartuz gero 
\emph on 
Tutoretza
\emph default 
 luzeegia izateaz gain informazio errepikatua eduki eta beti ere zaharkitua
 izango litzateke.
\begin_deeper 
\layout Standard

Alferrikako lan errepikakor eta aspergarria izango litzateke 
\emph on 
Erabiltzailearen Gida
\emph default 
 bikoiztea, eta gainera zaharkitua geldituko litzateke (eta erabat luzea).
 Gauzen sarrera egitea bakarrik nahi dugu; pentsatu atal bakoitzaren amaieran
 "
\emph on 
Erabiltzailearen Gida
\emph default 
 ikusi" bezalako esaldia agertuko dela.
\end_deeper 
\layout Itemize

LaTeX-en azalpen zehatza.
\begin_deeper 
\layout Standard

Premiagabekoak.
 LaTeX-ekin egin daitezkeen trikimailu batzuk ikasteko gogoa edukiz gero,
 berorri buruzko liburu bat lor dezakezu.
 Gai honi buruz idatzita hainbat liburu on daude merkatuan (bai, alboko
 kaleko frutategian adibidez).
 Azken finean, zertarako gurpila berriz asmatu\SpecialChar \ldots{}

\end_deeper 
\layout Standard

Beraz, gora bihotz ausartak, aurrera jarraitzeko ordua iritsi zaigu eta.
 Zure lehenbiziko dokumentua egiteko unea da\SpecialChar \ldots{}

\layout Chapter

LyX-ekin hastea
\layout Section

Lehenbiziko LyX dokumentua
\layout Standard


\begin_inset LatexCommand \label{atal:lyxlehenidazkia}

\end_inset 

 Oso ondo.
 Idazten hasteko prest zaude.
 Hasi aurretik, ordea, tutoretza hau hezigarri, erabilgarri eta atseginagoa
 gertatuko zaizulakoan, gauza batzuk esan beharrean gaude.
\layout Standard

Dagoen informazio asko hemen azalduko ez dugunez, laguntzako beste fitxategi
 batzuk bilatu beharrean egongo zara.
 Zorionez, erraza da.
 Abiatu LyX.
 Aukeratu 
\emph on 
Erabiltzailearen Gida
\emph default 
 
\family sans 
\bar under 
L
\bar default 
aguntza
\family default 
 menuan.
 Horrela baderitzozu, kargatu 
\emph on 
Tutoretza
\emph default 
 ere (une honetan pantailan irakurtzen ari ez bazara bederen).
 Horrela, zure fitxategia LyX-en ezaugarrien erabilera gisa adibide ona
 izango da, idazten ari zaren bitartean irakur baititzakezu.
 Dokumentu bat baino gehiago irekita badituzu, 
\family sans 
Dokumentuak
\family default 
 menua erabili hauen artean mugitzeko.
 Tutoretza honek ez ditu zehatz-mehatz azalduko beste LyX eskuliburuetan
 agertzen diren gaiak.
 Hasera batean nahiz eta zuretzako zailagoa izan, 
\emph on 
Tutoretza
\emph default 
 motzagoa izatea lortzen du.
 Beste gidak erabiltzera bultzatuko zaitu, epe luzera denbora asko aurreztuz.
\layout Standard

Tutoretza-n programa hauek instalatuta dauzkazula onartuko dugu: ongi baino
 hobekiago darabilen LyX-eko bertsio bat, LaTeX, 
\family typewriter 
xdvi
\family default 
 edo dvi fitxategi-ikustailea eta 
\family typewriter 
dvips
\family default 
 tresna (dvi formatutik PostScript®-era bihurtzen duen beste programaren
 bat) eta (nola ez) inprimagailu bat.
 Agian gehiegi suposatzea izango da, baina aurreko programatariko bat falta
 bada zuk (edo sistemako administratzaileak) instalatu beharko duzu.
 Beste eskuliburuetan instalazio-lanak nola egin aurkitu ahal izango dituzu.
\layout Standard

Azkenik, zure trebezia lantzeko asmoz LyX-en fitxategi bat prestatu dugu.
 Beraren izena 
\family typewriter 
eu_adibide_gordina.lyx
\family default 
 da.
 Pentsatu LyX-eko ezaugarri dotoreak ezagutzen ez dituen batek idatzi duela.
 Funtzio berriak ikasten ari zaren heinean 
\family typewriter 
eu_adibide_gordina.lyx
\family default 
 fitxategiko zati batzuk zuzentzeko eskatuko dizugu.
 Gauzak zuzentzeko trikimailu politak dauzka
\begin_inset Foot
collapsed false

\layout Standard

Trikimailuak hori koloredun "oharretan" agertzen dira.
 Horien gainean saguarekin klikatuz irakur ditzakezu.
 
\end_inset 

.
 Tranpa egin nahi baduzu (edo egindakoa aztertzeko asmoz), 
\family typewriter 
eu_adibide_lyx-atua.lyx
\family default 
 fitxategia daukazu; berton LyX-en aditua den norbaitek idatzitako testu
 berdina dago.
\layout Standard

Adibide-fitxategiak 
\family typewriter 
examples/
\family default 
 direktoriopean aurki Daiteke; hautatu 
\family sans 
\bar under 
F
\bar default 
itxategia\SpecialChar \menuseparator
I
\bar under 
r
\bar default 
eki
\family default 
 menua eta 
\family sans 
Adibideak
\family default 
 botoian klikatuz lor ditzakezu.
 Ireki Landugabeko dokumentua, 
\family typewriter 
eu_adibide_gordina.lyx
\family default 
, eta horren gainean idazteko 
\family sans 
\bar under 
F
\bar default 
itxategia\SpecialChar \menuseparator
Gorde\SpecialChar ~
honela
\family default 
\SpecialChar \ldots{}
 aukera erabiliz zure "etxeko" direktorioan kopia bat gorde.
 Dokumentua zuzentzen duzun heinean, aldaketak dvi irteeran nola eragiten
 duten ikus dezakezu.
\layout Standard

Gainera, 
\family typewriter 
examples/
\family default 
 direktorioan dauden beste adibide-fitxategiek LyX-ekin landuago dauden
 gauza politak burutzen erakutsiko dizute.
 Eskuliburuetan (bere luzera edo beste arrazoiengatik) agertzen ez diren
 beste gauza erabilgarri batzuk erakusten dira.
 Tutoretza hau irakurri ondoren, edo LyX-ekin gauza dotoreagoak egiteko
 orduan zalantzarik edukiz gero, kontsultatu fitxategi hauek.
\layout Subsection

Idaztea, ikustea eta inprimatzea
\layout Itemize

Ireki fitxategi berria 
\family sans 
\bar under 
F
\bar default 
itxategia\SpecialChar \menuseparator

\bar under 
B
\bar default 
erria
\family default 
\SpecialChar \ldots{}
 erabiliz.
\layout Itemize

Idatzi honelako esaldi bat: Nere LyX lehen idazkia!.
\layout Itemize

Gorde dokumentua (
\family sans 
\bar under 
F
\bar default 
itxategia\SpecialChar \menuseparator
Gorde\SpecialChar ~
honela
\family default 
\SpecialChar \ldots{}
)
\layout Itemize

Exekutatu LaTeX 
\family typewriter 
dvi
\family default 
 fitxategia sortzeko 
\family sans 
\bar under 
I
\bar default 
kusi\SpecialChar \menuseparator

\bar under 
D
\bar default 
VI
\family default 
.
 Leiho nagusian unean lantzen ari diren komandoak ikusi ahal izango dituzu.
 LaTeX-eko mezuak dira, oraingoz ezikusi ditzakezu.
 LyX-ek xdvi programa (edo bestelako dvi ikustaria) abiatuko du; horrek
 beste leiho berri bat sortuko du, berton zure dokumentua inprimatua nola
 geldituko den erakutsiko dizun.
 
\begin_inset Foot
collapsed false

\layout Standard

xdvi atzeko planoan exekutatzen utziz denbora aurrez dezakezu.
 Ondoren, 
\family sans 
\bar under 
I
\bar default 
kusi\SpecialChar \menuseparator

\bar under 
E
\bar default 
guneratu\SpecialChar \menuseparator

\bar under 
D
\bar default 
VI
\family default 
 erabili eta LaTeX-en ekitaldia amaitzean 
\family typewriter 
xdvi
\family default 
-ko leihoan klikatu .
\end_inset 


\layout Itemize

Inprimatzeko 
\family sans 
\bar under 
F
\bar default 
itxategia\SpecialChar \menuseparator
In
\bar under 
p
\bar default 
rimatu
\family default 
\SpecialChar \ldots{}
 menua hautatu eta
\family sans 
Inprimatu
\family default 
 botoian klikatu.
\layout Standard

Zorionak! Zure lehenbiziko LyX dokumentua idatzi eta inprimatu duzu.
 Beste guztia huskeriak bakarrik dira, 
\emph on 
Tutoretza
\emph default 
 , 
\emph on 
Erabiltzailearen Gida
\emph default 
 eta 
\emph on 
Ezaugarri hedatuak
\emph default 
 eskuliburuetan zehar azalduko direnak.
\layout Subsection

Eragiketa bakunak
\layout Standard

LyX-ek testu-prozesadore batekin egin ditzakezun gauza gehienak egin ditzake.
 Automatikoki hitzak banandu eta paragrafoak koska ditzake.
 Ondoren, ekintza sinple batzuen azalpen laburrak dauzkazu.
\layout Description

Desegin LyX-ek hainbat desegite-maila ditu, uneko dokumentua editatzen hasi
 eta orain arteko guztiak desegin ditzakezu 
\family sans 
\bar under 
E
\bar default 
ditatu\SpecialChar \menuseparator

\bar under 
D
\bar default 
esegin
\family default 
 hautatuz behin eta berriz.
 Gehiegi desegiten baduzu, aldaketak berreskuratzeko, hautatu 
\family sans 
\bar under 
E
\bar default 
ditatu\SpecialChar \menuseparator

\bar under 
B
\bar default 
erregin
\family default 
.
 
\begin_deeper 
\layout Standard

Gaur egun, desegin komandoa 100 urratsetara mugatua dago.
 Gauza guztientzako ez da erabilgarria (adibidez, dokumentuaren diseinuaren
 aldaketan).
 Horietariko bakoitza LyX errorea bezala onartuta dago.
\end_deeper 
\layout Description

Ebaki/Itsatsi/Kopiatu Erabili 
\family sans 
\bar under 
E
\bar default 
ditatu\SpecialChar \menuseparator

\bar under 
E
\bar default 
baki
\family default 
, 
\family sans 
\bar under 
E
\bar default 
ditatu\SpecialChar \menuseparator

\bar under 
I
\bar default 
tsatsi
\family default 
 eta 
\family sans 
\bar under 
E
\bar default 
ditatu\SpecialChar \menuseparator

\bar under 
K
\bar default 
opiatu
\family default 
 testua ebaki, itsatsi eta kopiatzeko.
 Edo itsatsi automatikoki hautatutako testua (beste zenbait programetako
 hautapenak ere bai) saguaren erdiko botoiarekin.
\layout Description

Bilatu/Ordeztu Erabili 
\family sans 
\bar under 
E
\bar default 
ditatu\SpecialChar \menuseparator
Bilatu\SpecialChar ~
eta\SpecialChar ~
ordeztu
\family default 
 esaldi edo hitzak bilatzeko.
 Elkarrizketa-koadroan, bilatu Bilatu hurrengoa botoiarekin, eta erabil
 ezazu 
\family sans 
\bar under 
O
\bar default 
rdeztu
\family default 
 aurkitu den hitza ordezteko
\begin_inset Foot
collapsed false

\layout Standard

Amaitzean leihotxoa itxi.
 Edo irekita utzi lagungarriagoa dela baderitzozu.
 LyX-eko elkarrizketa-koadro gehienak (
\series bold 
Bilatu eta ordeztu
\series default 
, 
\series bold 
Gaien aurkibidea
\series default 
, 
\series bold 
Diseinua
\series default 
 edota matematikako hainbat bezala) modu honetan erabil ditzakezu.
 Elkarrizketa-koadro gutxi batzuk, 
\series bold 
\bar under 
F
\bar default 
itxategia\SpecialChar \menuseparator

\bar under 
I
\bar default 
reki...

\series default 
 bezalakoak, itxi arte leiho nagusian ezer egiten ez dizute utziko.
 Ziurtatu leiho nagusian fokoa daukazula, edo elkarrizketa-koadro batean
 komando bat idazten ari zarela.
\end_inset 

.
 Bilaketetan maiuskula eta minuskulak bereiz ditzan edo hitz osoak soilik
 bilatzeko aukera eskaintzen zaizu.
 Dokumentuan gorantz ere bilatu dezakezu.
\layout Description

Karaktereak\SpecialChar ~
formateatzea Testua 
\emph on 
enfasiarekin
\emph default 
 (karaktere etzanak), 
\series bold 
lodia
\series default 
, edo 
\noun on 
Izen
\noun default 
 estiloa (normalean maiuskula txikiak izaten dira, pertsonen izenentzako)
 eran ezartzeko, erabili 
\family sans 
\bar under 
D
\bar default 
iseinua\SpecialChar \menuseparator

\bar under 
K
\bar default 
arakterea
\family default 
 menua.
\layout Description

Tresna-barra Ekintza erabilgarrienak lantzeko botoiak dauzka (menuen azpian
 dago), adibidez, 
\family sans 
Itsatsi
\family default 
 edo 
\family sans 
Inprimatu
\family default 
 botoiak.
\layout Standard

Noski, oraindik ez duzu nahikoa idatzi funtzio hauen erabilgarritasuna aztertzek
o.
 Gehiago idaztean desegin, itsatsi, kopiatu e.a.
 erabiltzen saia zaitez.
\layout Subsection

WYSIWYM: zuriuneak LyX-en
\layout Standard


\begin_inset LatexCommand \label{atal:zuriuneak}

\end_inset 

Gauza zailenetariko bat (erabiltzaile berrientzako) LyX-ek zuriuneak erabiltzeko
 modura ohitzea izaten da.
 Nahiz eta mila bider 
\family sans 
lerro\SpecialChar ~
itzulera
\family default 
 (
\family sans 
Enter
\family default 
 edo 
\family sans 
Return
\family default 
) sakatu, lerro zuri bakarra lortuko duzu.
 Nahiz eta tua sutu arte zuriune (
\family sans 
Spacebar
\family default 
 izeneko 'luuuze' hori) astindu, zuriune bakar bat besterik ez duzu lortuko.
 LyX-ek ez dizu lerro huts batean zuriune bat sartzen utziko.
 
\family sans 
Tabuladoreak
\family default 
 ez du testua koskatuko, gainera tabulaziorik ez dago! Orrialdearen gainean
 marjinak edo tabulazioak ezartzeko erregelarik ere ez dago.
\layout Standard

Testu-prozesadore komertzial asko WYSIWYG izakeran oinarritzen dira: "ikusten
 duzuna lortzen duzu".
 LyX-ek, ordea, "Ikusten duzuna 
\emph on 
esan nahi
\emph default 
 duzu" izakeran oinarritzen da.
 Utzi LyX-en eskuetan idatzi nahi duzuna eta beste dena, konposaketa-lanak.
 Lantxo hori txukun-txukun eta polit-polita uzten bera arduratuko baita.
 
\family sans 
Lerro-itzulera
\family default 
 batek paragrafoak gramatikalki bereizten ditu, 
\family sans 
Zuriune
\family default 
 batek bi hitz bereizten dituen bezalaxe, eta gauzak horrela izanda, lerro-itzul
era gehiago sartu beharrik ez dago; bestalde, 
\family sans 
Tabuladore
\family default 
 batek gramatika-ikuspegitik zereginik ez dauka; beraz, LyX-ek ez du onartzen.
 Azken finean, LyX erabiliz denborarik gehien dokumentuaren edukian buru-belarri
 idazten igaroko duzu, eta gutxiengoa itxuran.
 WYSIWYMen esanahia hobekiago ulertzeko, ikus 
\emph on 
Sarrera
\emph default 
.
\layout Standard

LyX-ek dokumentuaren egitura fintzeko lantzeko aukera (asko) eskaintzen
 dizkizu.
 Agian esan nahi zenuena ez du inprimatuko behar bezala.
 Erabiltzailearen Gida-k honi buruzkoak argitzen dizkizu.
 Horizontal eta bertikal betegarriei buruzko azalpenak ditu, hainbat zuriune
 edo lerro hutsak baino gaitasun handiagoa daukate.
 Paragrafo, lerrokatze, letra-tipo, letra-tamaina eta bestelakoak eskuz
 alda ditzakezu.
 Benetako ideia da zu zeu dokumentuaren edukian murgiltzea, eta amaitzean
 soilik arduratzea gauzak fintzeaz.
 Egungo testu-prozesadore estandarrekin, idazten zabiltzan unean dokumentuaren
 itxurak arreta galarazten dizu.
\layout Section

Inguruneak
\layout Standard

Dokumentu bateko zati ezberdinek xede ezberdinak dituzte: zati horiei 
\emph on 
inguruneak
\emph default 
 deritzogu.
 Dokumentu bateko gehiengoa testu arrunta izan ohi da.
 Ataleko (kapituluak, azpiatalak, e.a.) izenburuek azalduko den gai edo azpigai
 berriak hastera doazela jakinarazten diote irakurleari.
 Dokumentu-mota batzuek ingurune bereziak dauzkate.
 Egunkari bateko artikulu batek titulu eta laburpen bat edukiko du.
 Gutun batek, berriz, horietarikorik ez du edukiko, bidaltzailearen helbidea
 edukitzeko ingurune aproposa edukiko du ziurrenik.
\layout Standard

Inguruneak LyX-en oinarrizko "Ikusten duzuna esan nahi duzu" filosofiaren
 zati nagusiak dira.
 Ingurune zehatz batek letra-tipo, letra-tamaina, koskatze, lerro-tarte
 eta beste berezitasun batzuk eska ditzake.
 Arazoa areagotzen da ingurune zehatz bat aldatzerakoan: egunkari batek
 bere tituluentzako letra lodia, 18 tamainakoa eta paragrafo zentratuak
 erabil ditzaken bitartean beste batzuk 15 tamainako letra etzana eta ezkerrera
 lerrokatutakoa erabil dezakete; hizkuntza ezberdinek koska-estandar ezberdinak
 eska ditzakete; eta bibliografietako egiturak asko alda daitezke.
 LyX-ek formatu-estilo guztiak ikastea saihestuko dizu.
\layout Standard


\family sans 
Ingurunea
\family default 
 menua tresna-barraren ezkerrean kokatua dago (
\family sans 
\bar under 
F
\bar default 
itxategia
\family default 
 menuaren azpian, hain zuzen ere).
 Une bakoitzean zein ingurunetan idazten ari zaren erakusten du.
 Zure lehen dokumentua idazten ari zinen bitartean "Estandarra" azaltzen
 zuen, testuen ingurune lehenetsia.
 Nola dabiltzan ikusteko, dokumentu berrian gune ezberdinak jar ditzakezu.
 Ireki Ingurunea menua saguarekin klikatuz eta hautatu bertako edozein elementu.
\layout Subsection

Atalak eta azpiatalak
\layout Standard

Idatzi 
\family typewriter 
Sarrera
\family default 
 zure LyX-eko fitxategiko lehen lerroan, eta 
\family sans 
Ingurunea
\family default 
 menuan
\begin_inset Foot
collapsed false

\layout Standard

Ez daukazu lerro osoa hautatu beharrik.
 Ezer ez baduzu hautatzen, LyX-ek unean dagoen paragrafoa hautatutako ingurunera
 aldatuko du.
 Bestalde, hainbat paragrafo-ingurune batera aldatzeko, hautatu lehenbizi
 paragrafoak eta ondoren zehaztu ingurunea.
\end_inset 

.
 Hautatu 
\family sans 
Atala
\family default 
.
 Ziurtatu zaitez 
\family sans 
Atala
\family default 
 hautatzen duzula eta ez 
\family sans 
Atala*
\family default 
, beherago azalduko da zergatia.
 LyX-ek atala "1" bezala zenbatzen du eta atalaren izenburua letra-tamaina
 handiagoz ezartzen du.
 Orain lerro-itzulera sakatu.
 Ikus dezakezuna 
\family sans 
Ingurunea
\family default 
 menuan "Atala"tik "Estandarra" egoerara igarotzen da.
 Ataleko izenburuak, ingurune asko bezala, lerro-itzulera sakatzerakoan
 amaitzen direla onartzen da.
 
\layout Standard

Idatzi dokumentuaren sarrera:
\layout LyX-Code

Hau nire LyX-eko lehen dokumentuaren sarrera bat da.
\layout Standard

Sakatu 
\family sans 
Lerro-itzulera
\family default 
 berriz, eta hautatu 
\family sans 
Atala
\family default 
 Ingurunea menuan.
 LyX zain dago "2" idatzi eta izenburu bat noiz idatziko.
 Idatzi 
\family typewriter 

\begin_inset Quotes eld
\end_inset 

gauza gehiago
\family default 

\begin_inset Quotes erd
\end_inset 

, eta ikusiko duzu ataleko izenburu bezala ezarriko duela.
\layout Standard

Gauzak hobetuz doaz.
 Joan 1.
 atalaren amaierara ("nire LyX-eko lehen" paragrafoaren atzera), sakatu
 lerro-itzulera, eta hautatu 
\family sans 
Atala
\family default 
 Ingurunea menuan.
 LyX berriro "2" eta ataleko izenburua noiz idatziko zain egongo da.
 Idatzi 
\family typewriter 
Dokumentu honi buruz
\family default 
.
 "Gauza gehiago" atala, lehenxeago 2.
 atala zena, automatikoki 3.
 atal bezala berzenbatua izan da! WYSIWYM egiazko eran, dokumentuko testuak
 atalen izenburu bezala identifikatu behar dituzu, LyX arduratuko baita
 zenbatze-eta konposatze-lanez.
\layout Standard

Lerro itzulera sakatu, Estandarra ingurunera itzultzeko, eta datozen bost
 lerroak idatzi:
\layout LyX-Code

Atalak eta azpiatalak beherago azaltzen dira.
\layout LyX-Code

Atalaren azalpena
\layout LyX-Code

Atalak azpiatalen baino handiagoak dira.
\layout LyX-Code

Azpiatalaren azalpena
\layout LyX-Code

Azpiatalak atalak baino txikiagoak dira.
\layout Standard

Bigarren lerroan kurtsorea kokatu eta Ingurunea menuan 
\family sans 
Azpiatala
\family default 
 hautatu.
 LyX-ek azpiatala "2.1" zenbatuko du, eta letra-tamaina testu arruntarena
 baino handiagoa eta atalen izenburuena baino txikiagoa ezarriko dio.
 Laugarren lerroa 
\series bold 
Azpiatala
\series default 
 ingurunera aldatuko du.
 Pentsatzen zenuen bezala, LyX-ek azpiatala "2.2" bezala zenbatzen du.
 Beste atal bat sartzen baduzu 2.aren aurretik, 2.
 atala 3.
 atalera berzenbatua izango da; beraren azpiatalak, berriz, "3.1" eta "3.2"ra.
\layout Standard

Zatitzeko maila sakonagoak 
\family sans 
Azpiazpiatala
\family default 
, 
\family sans 
Paragrafo
\family default 
 eta 
\family sans 
Azpiparagrafoak
\family default 
 dira.
 Beraiekin zure kasa jolasten utziko dizugu.
 Paragrafo eta azpiparagrafoen izenburuek jatorriz zenbatugabe eta azpiparagrafo
ak koskatuta daudela ohartuko zara; hori aldatzeko, irakurri 
\emph on 
Erabiltzailearen Gida
\emph default 
.
 Zatitze maila-altuena 
\family sans 
Kapitulua
\family default 
 izenburuak dira, 
\family sans 
Atala
\family default 
 gainetik, baina LyX dokumentuetako testu-klase batzuetan bakarrik erabil
 ditzakezu (
\begin_inset LatexCommand \ref{atal:testuklaseak}

\end_inset 

 atala ikusi).
\layout Standard

Azkenik, baliteke zenbatu gabeko atal eta azpiatalak nahi izatea.
 Horretarako ere badaude beste gune batzuk.
 Atalen izenburuak 
\family sans 
Atala*
\family default 
 ingurunera (agian Ingurunea menuan beherantz mugitu beharko duzu) aldatzen
 badituzu, LyX-ek atal normaletako letra-tamaina berdina erabiliko du, baina
 ez ditu zenbatuko.
 Badaude "izardun" izenburuak 
\family sans 
Azpiatala
\family default 
 eta 
\family sans 
Azpiazpiatala
\family default 
 inguruneentzako.
 Atal eta azpiatal bat edo beste izardun ingurunetara bihurtzen saiatu,
 eta ohartuko zara nola beste zenbakiak eguneratzen diren.
\layout Description

Ariketa: konpondu 
\family typewriter 
eu_adibide_gordina.lyx
\family default 
 fitxategiko atal eta azpiataleko izenburuak.
\layout Subsection

Zerrendak eta azpizerrendak
\layout Standard

LyX-ek zerrendak osatzeko zenbait ingurune ditu.
 Zerrenden hainbat ingurunek eskema bat idaztean, 
\family sans 
Tabuladoreari
\family default 
 hainbat bider sakatzea edo zerrenda baten erdian puntu berri bat idaztean
 beste denak berzenbatzea sahiestuko da.
 Horrela, zerrendaren edukiaz arduratuko zara soilik
\begin_inset Foot
collapsed true

\layout Standard

Bai, badakigu hau 
\emph on 
Tutoretza
\emph default 
 honetan behin eta berriz enfasia jartzen diogula azalpen honi.
 LyX-en filosofia nagusia da, ordea; beraz, barka iezaguzu.
\end_inset 

 Dokumentu-mota ezberdinek, noski, zerrenda ingurune ezberdinak behar dituzte:
\layout Itemize

Diapositiben aurkezpeneko puntu ezberdinak deskribatzeko 
\family sans 
Elementua
\family default 
 inguruneko buleten
\begin_inset Foot
collapsed true

\layout Standard


\series bold 
Bulet
\series default 
 bat pinport formako apaingarri bat izaten da, eta hainbat itxura ezberdin
 erabiltzen ditu: borobila, izartxoa, irukia, e.a.
\end_inset 

 zerrenda erabili beharko luke.
\layout Itemize

Eskema batek 
\family sans 
Zenbatuta
\family default 
 inguruneko zenbatutako zerrenda (eta hizkiz osatutako azpizerrendak) erabil
 lezake.
\layout Itemize

Hainbat softwaretako paketeak azaltzen dituen dokumentu batek 
\family sans 
Azalpena
\family default 
 ingurunea erabil dezake, eta zerrendako elementu bakoitza letra lodia duen
 hitz batekin hasiko da.
 
\layout Itemize


\family sans 
Zerrenda
\family default 
 ingurunea (LaTeX-en ez dago) 
\family sans 
Azalpena
\family default 
 ingurunearekin konparatuz apur bat ezberdina da.
\layout Standard

LyX beste testu-prozesadoreak baino hobeago izatearen arrazoiei buruzko
 zerrenda bat idatziko dugu.
 Idatzi hau zure dokumentuaren leku batean:
\layout LyX-Code

LyX beste testu-prozesadoreak baino hobeagoa da zeren eta:
\layout Standard

eta sakatu lerro-itzulera.
 Orain 
\family sans 
Ingurune
\family default 
 menuan 
\family sans 
Elementua
\family default 
 hautatu.
 LyX-ek lerro-hasieran bulet bat idazten du (berez "izartxo" bat, baina
 irteerako emaitzan borobil bihurtzen da).
 Idatzi zure zergatiak:
\layout LyX-Code

Konposaketa-lana zure ordez egiten du.
\layout LyX-Code

Matematikak WYSIWYG dira.
\layout LyX-Code

Oso erraza da zerrendak sortzea!
\layout Standard

Zerrenda-motako inguruneak, izenburuen ez bezala, 
\family sans 
lerro-itzulera
\family default 
 sakatzerakoan ez dira amaitzen.
 Horren ordez, LyX-ek zerrendako hurrengo elementuarekin jarraituko duzulakoan
 dago.
 Aurreko adibidea hiru elementuz osatutako zerrenda bat da.
 Zerrendako elementu batean paragrafo bat baino gehiago edukitzeko jauzi
 babestua erabili, 
\family sans 
C-Lerro-itzulera
\family default 
 sakatuz.
 Zerrenda ingurunetik irteteko, hautatu 
\family sans 
Estandarra
\family default 
 ingurunea (edo erabili 
\family sans 
M-p s
\family default 
 -elkartea).
\layout Standard

Zerrenda polita lortu duzu.
 Inprimatzean zein itxura edukiko duen ikusteko, exekutatu LaTeX.
 Baina, zer gertatzen da arrazoiak zenbatuta eduki nahi badituzu? Hautatu
 zerrenda osoa
\begin_inset Foot
collapsed false

\layout Standard

LyX-ek ez dizu lehenbiziko buleta aukeratzen utziko, zerrendaren aurreko
 paragrafoa ez baduzu aukeratzen, bederen, eta ziurrenik ez duzu hori egin
 nahiko.
 Era berean, atalen izenburuen zenbakia ez du hautatzen utziko.
 Ez zaitez kezkatu.
\end_inset 

 eta aukeratu 
\family sans 
Zenbatuta
\family default 
 Ingurune menuan.
 Sinestezina, eh?! Esan genizun bezala, zerrendan elementu bat sartzean
 edo ezabatzean LyX-ek zenbaketa guztia berregiten du.
\layout Standard

Zerrenda hautatuta dagoen bitartean, beste bi zerrenda-ingurunetara alda
 dezakezu, 
\family sans 
Azalpena
\family default 
 eta 
\family sans 
Zerrenda
\family default 
, nolako itxura duten ikusteko.
 Bi kasuetan, zerrendako elementu bakoitzak "termino" eta definizio bat
 dauka, eta definizioa paragrafoan gelditzen den beste guztia da (lerro-itzulera
 sakatu arte).
 
\layout Standard

Lehen terminoa letra lodiz (
\family sans 
Azalpena
\family default 
) edo paragrafotik "Tabuladore"
\begin_inset Foot
collapsed false

\layout Standard

Konposaketako tabuladorea da, ordea, eta zerrendako "termino" handienaren
 neurrira moldatzeko aldatuko da, idazmakina bateko tabuladore lehor, goibel
 eta aldagaitz bat ez bezala.
\end_inset 

 (
\family sans 
Zerrenda
\family default 
) batekin bereiztua dago.
 Zenbait hitzetako terminoa lortzeko hitzak zuriune babestuaz bereizi.
 
\family sans 
C-Zuriunea
\family default 
 (C-Spacebar) sakatzerakoan sortzen da.
\layout Description

Ariketa: zuzendu 
\family typewriter 
eu_adibide_gordina.lyx
\family default 
 fitxategiko zerrenda.
\layout Standard

Itxura erakargarriak osatuz, zerrenda batzuk beste batzuen barnean sar ditzakezu.
 Adibide gisa, eskemak.
 Zerrenda sinplea eta zenbatuak azpizerrendetan buleta eta zenbatze-mota
 ezberdinak eduki ditzakete.
 Zerrenda-mota ezberdinen azalpenak eta habiaratze-mailari (adbz.
 azpizerrenda beste baten barruan, eta azken hau beste baten barnean) buruko
 xehetasunak 
\emph on 
Erabiltzailearen Gida
\emph default 
-n aurkituko dituzu.
\layout Subsection

Beste inguruneak: Bertsoa, Zitazioa eta beste batzuk
\layout Standard

Zitak ezartzeko bi ingurune daude: 
\family sans 
Zita
\family default 
 aipamen motzentzat eta 
\family sans 
Zitazioa
\family default 
 luzeentzat.
 
\family sans 
LyX-kodea
\family default 
 (tutoretza honetako adibide luzeetan erabilia) 
\family typewriter 
idazmakinaren
\family default 
 letra-tipoarekin idazten du; kodea koskatzeko nahi adina zuriune jarraian
 idazteko baimena eskaintzen dizun LyX-eko ingurune bakarra da.
 Olerkiak idatz ditzakezu 
\family sans 
Bertsoa
\family default 
 ingurunea erabiliz, estrofak bereizteko lerro-itzulerak eta estrofa baten
 barruan lerroak banatzeko 
\family sans 
C-Lerro-itzulerak
\family default 
 erabiliz.
 LyX-ek eskaintzen dizkizun inguruneen xehetasunak ezagutzeko, ikus 
\emph on 
Erabiltzailearen Gida
\emph default 
.
\layout Description

Ariketa: 
\family sans 
Zita
\family default 
, 
\family sans 
LyX-kodea
\family default 
 eta 
\family sans 
Bertso
\family default 
 inguruneak honeko fitxategian konpondu:
\begin_inset ERT
status Inlined

\layout Standard

\backslash 
linebreak
\end_inset 


\family typewriter 
eu_adibide_gordina.lyx
\layout Chapter

Dokumentuak idaztea
\layout Standard

Aurreko kapitulua LyX-ekin idazten ohitzeko lagunduko zizulakoan gaude.
 Oinarrizko editatze-eragiketaz gain inguruneen ahalmenekin idaztea ere
 erakutsi dizugu.
 LyX erabiltzen duen gehiengo batek dokumentuak idaztea dauka helburutzat:
 egunkariak, artikuluak, liburuak, gutunak edo eskuliburuak.
 Kapitulu honek testu bakun batetik dokumentu oso bat LyX-ekin idaztera
 eramango zaitu.
 Testu-klaseak aurkeztuko dizkizu, hainbat dokumentu-mota idazteko.
 Testu bat dokumentu batera bihurtzeko behar dituzun ezaugarri asko azalduko
 dizkizu, adibidez, tituluak, oin-oharrak, erreferentzia gurutzatuak, bibliograf
i eta gaien aurkibideak.
\layout Section

Testu-klaseak
\layout Standard


\begin_inset LatexCommand \label{atal:testuklaseak}

\end_inset 

Dokumentu-mota bakoitza era ezberdin batean konposatzen da.
 Adibidez, liburuak bi aldetatik inprimatu ohi diren bitartean, artikuluak
 orrialde bakarrekoak izaten dira.
 Gainera, dokumentu askok ingurune bereziak edukitzen dituzte: gutunak edukitzen
 duten zenbait ingurune (bidaltzailearen helbidea eta sinadura bezala) liburu
 edo artikulu batean ez daukate zentzurik.
 LyX-eko 
\emph on 
testu-klaseak
\emph default 

\begin_inset Foot
collapsed false

\layout Standard

LaTeX-eko erabiltzaileentzat: hau LaTeX-eko dokumentu-klasearen (documentclass)
 antzekoa da
\end_inset 

 hauen arteko ezberdintasunez arduratzen dira.
 Tutoretza hau, adibidez, 
\family sans 
liburua
\family default 
 (Book) testu-klasearekin idatzi da.
 Testu-klaseak WYSIWYM filosofiaren zatirik garrantzitsuenetarikoak dira;
 beraiek esaten baitiote LyX-i dokumentu bat nola konposatu, ondorioz hau
 egiteko moduari buruz ez daukazu ezer jakin beharrik.
\layout Standard

Litekeena da zure dokumentua 
\family sans 
Artikulua
\family default 
 (Article) testu-klasearekin
\begin_inset Foot
collapsed false

\layout Standard

Testu-klase lehenetsia izan ohi da.
\end_inset 

 idaztea.
 Saia zaitez beste testu-klase batera aldatzen (erabili 
\family sans 
\bar under 
D
\bar default 
iseinua\SpecialChar \menuseparator
Dokumentua
\family default 
...
 menua), beraien konposaketa ezberdinak ikusteko.
 Aldatu zure dokumentua 
\family sans 
Book
\family default 
 testu-klasera, eta 
\family sans 
Ingurunea
\family default 
 menuan begiratzen baduzu dauden ingurune gehienak berdinak izango dira.
 Orain, ordea, 
\family sans 
Kapitulua
\family default 
 ingurunea erabil dezakezu.
 Testu-klase batek zein ingurune eskaintzen dituen jakiteko, 
\family sans 
Ingurunea
\family default 
 menua aztertzearekin nahikoa duzu.
\layout Standard

Egunkariek konposaketa-mota propioa eduki ohi dute: letra-tamainak, zutabe
 bateko (edo biko) inprimaketa, edo orriaren izenburuak bezala.
 Garai digital honetan, hauek artikulu elektronikoak onartzen hasi dira,
 LaTeX estiloko fitxategiak sortu eta idazleak beraien artikuluak ongi konposatu
ta bidal ditzaten.
 Horretarako ere prestatuta dago LyX.
 Adibidez, LyX-ek 
\family sans 
Article\SpecialChar ~
(AMS)
\family default 
 testu-klasearen bidez Amerikar Matematika Elkarteko egunkarientzat (eta
 antzeko beste batzuentzat ere) konposaketa-euskarria eskaintzen du.
\layout Standard

Jarraian zenbait testu-motari buruzko erreferentzia laburra azaltzen da.
 Xehetasun gehiagorako, ikus E
\emph on 
zaugarri hedatuak
\emph default 
 eskuliburuko 
\emph on 
Dokumentu-klase bereziak
\emph default 
 atala.
\layout Standard


\begin_inset  Tabular
<lyxtabular version="3" rows="7" columns="2">
<features>
<column alignment="center" valignment="top" leftline="true" width="0pt">
<column alignment="center" valignment="top" leftline="true" rightline="true" width="0pt">
<row topline="true" bottomline="true">
<cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" usebox="none">
\begin_inset Text

\layout Standard

Izena
\end_inset 
</cell>
<cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" rightline="true" usebox="none">
\begin_inset Text

\layout Standard

Azalpena
\end_inset 
</cell>
</row>
<row topline="true">
<cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" usebox="none">
\begin_inset Text

\layout Standard

article
\end_inset 
</cell>
<cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" rightline="true" usebox="none">
\begin_inset Text

\layout Standard

orrialde bakarrekoa, kapitulurik gabe
\end_inset 
</cell>
</row>
<row topline="true">
<cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" usebox="none">
\begin_inset Text

\layout Standard

article (AMS)
\end_inset 
</cell>
<cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" rightline="true" usebox="none">
\begin_inset Text

\layout Standard

Amerikar Matematika Elkarteko diseinu eta inguruneak
\end_inset 
</cell>
</row>
<row topline="true">
<cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" usebox="none">
\begin_inset Text

\layout Standard

report
\end_inset 
</cell>
<cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" rightline="true" usebox="none">
\begin_inset Text

\layout Standard

artikulua baino luzeagoa, bi orrialdetatik
\end_inset 
</cell>
</row>
<row topline="true" bottomline="true">
<cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" usebox="none">
\begin_inset Text

\layout Standard

book
\end_inset 
</cell>
<cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" rightline="true" usebox="none">
\begin_inset Text

\layout Standard

txostena + azala + kontrazala
\end_inset 
</cell>
</row>
<row bottomline="true">
<cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" usebox="none">
\begin_inset Text

\layout Standard

slides
\end_inset 
</cell>
<cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" rightline="true" usebox="none">
\begin_inset Text

\layout Standard

gardenkiak (FoilTeX dauka)
\end_inset 
</cell>
</row>
<row bottomline="true">
<cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" usebox="none">
\begin_inset Text

\layout Standard

letter
\end_inset 
</cell>
<cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" rightline="true" usebox="none">
\begin_inset Text

\layout Standard

helbide, sinadura eta bestelako inguruneak dauzka
\end_inset 
</cell>
</row>
</lyxtabular>

\end_inset 


\layout Section

Txantiloiak: eskutitza idaztea
\layout Standard

Testu-klase ospetsuena 
\family sans 
Letter
\family default 
 (gutuna) da.
 Gutun bat idazteko orduan, ireki fitxategi berria eta 
\family sans 
\bar under 
D
\bar default 
iseinua\SpecialChar \menuseparator

\bar under 
D
\bar default 
okumentua
\family default 
 elkarrizketa-koadroko 
\family sans 
Dokumentu\SpecialChar ~
klasea
\family default 
 eremuan 
\family sans 
Letter
\family default 
 hautatu.
 Eskutitza idazteko biderik errazena izan arren lan gehiago eskatzen duela
 dirudi.
 Negozio-gutun bakoitza idazterakoan jasotzailearen eta zure helbideak,
 gorputza, sinadura e.a.
 eduki nahi dituzu.
 Beraz, LyX-ek gutunentzat txantiloi bat dauka, gutun-adibidea duena; behin
 txantiloi bat eskuartean daukazula, gutun berri bat idazten duzun bakoitzean
 zatiren bat edo beste aldatzen duzu soilik.
\layout Standard

Ireki fitxategi berri bat 
\family sans 
\bar under 
F
\bar default 
itxategia\SpecialChar \menuseparator
Berria\SpecialChar ~
(txantiloitik)
\family default 
 menua aukeratuz.
 Hautatu 
\family typewriter 
letter.lyx
\family default 
 txantiloi gisa.
 Gorde eta inprima ezazu zenbait ingurune nola konposatzen diren aztertzeko.
 
\layout Standard


\family sans 
Ingurunea
\family default 
 menuan begiratzen duzunean beste testu-klase batzuetan ageri ez diren hainbat
 ingurune ikusiko dituzu, adibidez, 
\family sans 
Nire\SpecialChar ~
Helbidea
\family default 
.
 
\family sans 
Zita
\family default 
 eta 
\family sans 
Azalpena
\family default 
 bezalako beste batzuk ezagunak egingo zaizkizu.
 Ingurune horiek nola erabiltzen diren ikusteko, beroriekin jolasten ibil
 zaitezke.
 Ohartuko zara, adibidez, 
\family sans 
Sinadura
\family default 
 inguruneak gorri koloredun "
\family typewriter 
signature:
\family default 
" hitza testu aurretik agertzen duela.
 Fitxategia inprimatzen baduzu, ohartuko zara hitz hori ez duela erakusten.
 Sinaduraren kokapena jakiteko erabiltzen da.
 Horrez gain, jakin ezazu berdin dela 
\family sans 
Signature
\family default 
 lerroa non kokatzen den.
 Gogoratu LyX programa WYSIWYM dela; nahi duzun lekuan 
\family sans 
Signature
\family default 
 ingurunea kokatu, LyX-ek badaki inprimatzerakoan sinadurak gutunaren amaieran
 egon behar duela.
\layout Standard

Txantiloi bat LyX fitxategi arrunt bat besterik ez da.
 Hots, zure helbide eta sinadurekin bete eta txantiloi berri bat bezala
 gorde dezakezu.
 Hemendik aurrera, gutun bat idatzi nahi duzun bakoitzean sortu berri duzun
 txantiloian oinarrituz denbora aurreztuko duzu.
 Egiazko "ariketa" bat egitea ongi baino hobekiago etorriko zaizula esan
 beharrik ez daukagu, idatz iezaiozu gutun bat lagun bati 
\begin_inset Foot
collapsed false

\layout Standard

Abisu bat, txantiloitik idazten duzun kasurako.
 Ingurune bateko testua ezabatuz (zure helbidea sartzeko 
\family sans 
Nire\SpecialChar ~
helbidea
\family default 
 eremua erabat ezabatzen baduzu) eta ondoren ezer idatzi gabe kurtsorea
 beste nonbaitera mugituz gero, gune hori desagertuko da.
 Ingurune gehienek testurik gabe ezin dute bizi.
 Itzultzeko, hautatu berriro Ingurunea menuko elementua.
\end_inset 

!
\layout Standard

Txantiloiek denbora asko aurrera dezaketenez, ahal duzun guztietan erabiltzea
 aholkatzen dizugu.
 Gainera, testu-klase dotore batzuk nola erabiltzen diren erakusten dute.
 Azkenik, LyX ordenagailuekin trebetasun gutxi daukaten erabiltzaileentzat
 lagungarri izan daiteke.
 Erabiltzaileek gutun-txantiloi bat erabiltzen badute errazagoa izateaz
 gain, LyX erabiltzeko beldurra galduko dute.
\layout Section

Dokumentuen tituluak
\layout Standard

LyX-ek (LaTeX-ek bezala) titulua --- uneko izenburua, egilea, data eta laburpena
 ere barne eduki ditzake --- dokumentutik bereizitako zati bezala hartzen
 du.
 Itzul zaitez zure 
\family typewriter 
fitxategiberria.lyx
\family default 
 dokumentura eta ziurtatu 
\family sans 
Article
\family default 

\begin_inset Foot
collapsed false

\layout Standard

Gutun mota ez darabilzula, 
\family sans 
Letter
\family default 
 testu-klaseak titulurik ez baitu erabiltzen.
\end_inset 

 testu-klasea erabiltzen ari dela.
 Idatzi titulua lehenbiziko lerroan eta lerroa 
\family sans 
Titulua
\family default 
 ingurunearekin ezarri.
 Idatzi jurrengo lerroan zure izen-abizenak eta aldatu 
\family sans 
Egilea
\family default 
 ingurunera.
 Idatzi data hirugarren lerroan 
\family sans 
Data
\family default 
 ingurunea erabiliz.
 Hori egin ondoren, laburtu dokumentuaren edukia bizpahiru paragrafotan
 (edo bakar batean) eta ezarri 
\family sans 
Laburpena
\family default 
 ingurune bezala.
 
\layout Standard

Orain, ikusi emaitza nola inprimatuko den.
\layout Description

Ariketa: Zuzendu titulua, egilea eta data 
\family typewriter 
eu_adibide_gordina.lyx
\family default 
 fitxategian.
\layout Section

Etiketa eta erreferentzia gurutzatuak
\layout Standard


\begin_inset LatexCommand \label{atal:etiketak}

\end_inset 

Dokumentuko atal bati (edo azpiatala, edo edozein testu-zati bat) etiketa
 jar diezaiokezu.
 Etiketa bat jarritakoan, dokumentuko beste edozein lekutan atal honi buruzko
 aipamenak sartzeko erreferentzia gurutzatuak erabil ditzakezu.
 Atalaren zenbakira edo kokatuta dagoen orrialdeari erreferentzia dezakezu.
 Atal eta oin-oharrekin gertatzen den bezala, erreferentzia gurutzatuetaz
 LyX arduratuko da.
 Etiketa eta erreferentzia gurutzatuak automatikoki kudeatzeko gaitasuna
 LyX eta LaTeX programen abantailarik onenetariko bat da, beste testu-prozesador
eekin konparatuz.
\layout Subsection*

Zure aurreneko etiketa
\layout Standard

Gure bigarren atala, "Dokumentu honi buruz" izenburua duena, markatuko dugu.
 Klikatu ataleko izenburuaren amaieran eta hautatu 
\family sans 
\bar under 
T
\bar default 
xertatu
\bar under 
\SpecialChar \menuseparator

\bar default 
Etiketa\SpecialChar \ldots{}

\family default 
 menua.
 Elkarrizketa-koadro batek etiketaren izena eskatuko dizu, eta berak iradokizuna
k egingo dizkizu.
 Ados klikatutakoan, etiketaren izena kutxa batean ataleko izenburutik gertu
 ezarriko du.
\layout Standard

Ahaztu baino lehenago, etiketa ataleko edozein lekutan koka dezakezu; ataleko
 erreferentziak etiketaren aurretik dagoen azken atal edo azpiataleko izenburura
 zuzendua dago.
 Nola nahi ere, ataleko izenburuaren lerroan ezartzeak (edo agian ataleko
 aurreneko testu-lerroaren hasieran) atalaren hasierara zuzentzen du.
\layout Standard

Orain arte ez dugu gauza askorik egin (
\family typewriter 
dvi
\family default 
 fitxategiak itxura bera dauka, inprimatutako dokumentuan etiketarik ez
 baita agertzen).
 Hala ere, etiketa gehitu duzunez, honi buruz dokumentuan erreferentzia
 gurutzatuak erabil ditzakezu.
 Oraintxe egingo dugu.
\layout Subsection*

Zure lehen erreferentzia gurutzatua
\layout Standard

Kokatu kurtsorea zure dokumentuko 2.
 ataleko lekuren batean.
 Idatzi hau
\layout LyX-Code

Dokumentu honi buruz gehiago jakiteko asmoz, 
\newline 
ikus atala , orrialdean aurki dezakezu.
\layout Standard

Orain, kokatu kurtsorea "atala" hitzaren aurrean eta hautatu 
\family sans 
\bar under 
T
\bar default 
xertatu
\family default 
 menuko 
\family sans 
Erreferentzia gurutzatua
\family default 
 elementua.
 
\family sans 
Erreferentzia gurutzatua
\family default 
 izeneko leihoa bistaratuko da.
 Aipatu dezakezun etiketa-zerrenda bat dauka.
 Oraingoz dagoena "
\family typewriter 
atal:dokumburuz
\family default 
" bakarrik da.
 Hautatu hori (jatorriz aukeratuta egongo da) eta klikatu 
\family sans 
Ados
\family default 
 botoia.
 Orain jarri kurtsorea "orrialdean" hitzaren aurretik eta aldatu erreferentzi
 mota orrialde zenbakira elkarrizketa-koadroan eta klikatu 
\family sans 
Ados
\family default 
.
 Erabat zuzenak izateko, erreferentzia eta "atala" hitzaren artean 
\family sans 
zuriune\SpecialChar ~
babestu
\family default 
 bat sartu beharko duzu.
 Egin gauza bera orrialdearen erreferentziarekin.
\layout Standard

LyX-ek erreferentzia-kutxa batean jartzen du, kurtsorea dagoen lekuan.
 Inprimatutako dokumentuan erreferentzia markatzen duen kutxa hau orrialde
 edo atal zenbakiagatik (
\family sans 
Erreferentzia gurutzatua
\family default 
 elkarrizketa-koadroan hautatutakoaren arabera) ordezten da.
 Erabili 
\family sans 
\bar under 
I
\bar default 
kusi\SpecialChar \menuseparator

\bar under 
E
\bar default 
guneratu\SpecialChar \menuseparator

\bar under 
D
\bar default 
vi
\family default 
, eta ikusiko duzu azken orrialdean "2 atala" eta "1 orrialdea"ri (edo 2.
 atala kokatzen den orrialdea) erreferentzia egiten diogula.
\layout Standard

Era probetxugarri batean, LyX-ekin dokumentua editatzen duzunean, gurutzatutako
 erreferentzia batek hiperesteka gisa dihardu; horren gainean klikatuta,
 
\family sans 
Erreferentzia gurutzatua
\family default 
 elkarrizketa-koadroa agertuko zaizu, eta klikatu Joan botoia kurtsorea
 aipatzen den etiketara mugitzeko.
\layout Subsection*

Etiketekin jolastea
\layout Standard

Esan dizugu erreferentzia gurutzatuak zenbatzeaz LyX arduratzen dela; egiaztatze
ko unea heldu zaizu.
 Gehitu atal berri bat 2.
 atalaren aurretik, jar iezaiozu izenburu panpox bat ("Neguko lore gardenak"
 adibidez).
 Orain exekutatu LaTeX berriro eta --- 'Voilà!'--- atalaren erreferentzia
 gurutzatua "3" izatera aldatu da; sinesgaitza eh? Aldatu "Dokumentu honi
 buruz" azpiatal batera, eta erreferentzia gurutzatua 3 atalaren ordez 2.1\SpecialChar ~
azpiata
la bezala aipatuko du.
 Hori bai, orrialdearen erreferentzia aldatzeko etiketaren aurretik testu
 asko daukan orrialde berri bat idatzi beharko duzu.
 
\layout Standard

Etiketekin aritzeko, sartu etiketa berri bat lehenbiziko erreferentzia gurutzatu
a zegoen lekuan, eta aipatu dokumentuko edozein lekutik.
 Erreferentzia gurutzatu ugari txertatzen ibiltzen bazara (egunkarirako
 artikulua idaztean, adibidez), 
\family sans 
Erreferentzia gurutzatua
\family default 
 elkarrizketa-koadroa irekita edukitzea komeniko zaizu.
\layout Standard

Erreferentzia gurutzatuak dokumentu handietan ere ongi dabiltzala ziurtatu
 nahi baduzu, kopiatu 
\emph on 
Erabiltzailearen Gida
\emph default 
-ko orrialde batzuk eta itsatsi zure dokumentuan
\begin_inset Foot
collapsed false

\layout Standard

Gauza bat, kapitulu baten izenburua kopiatzeak errore bat sor dezake, zeren
 eta artikulu testu-klaseak kapitulurik ez baitu onartzen.
 Hori gertatzen bada, ezabatu kapituluaren izenburua.
 Xehetasun gehiago 
\begin_inset LatexCommand \ref{atal:testuklaseak}

\end_inset 

 atalean.
\end_inset 

.
\layout Description

Ariketa: zuzendu erreferentziak 
\family typewriter 
eu_adibide_gordina.lyx 
\family default 
fitxategian.
\layout Section

Oin-oharrak eta albokoak
\layout Standard

Oin-oharrak gehitzeko, tresna-barrako 
\family sans 
Txertatu\SpecialChar ~
oin-oharra
\family default 
 botoia
\begin_inset Foot
collapsed true

\layout Standard

Botoiak beltz koloreko testuaren azpian dagoen testu gorri batera zuzendutako
 gezia irudikatzen du.
\end_inset 

, edo 
\family sans 
\bar under 
T
\bar default 
xertatu
\family default 
\SpecialChar \menuseparator

\family sans 
Oi
\bar under 
n
\bar default 
-oharra
\family default 
 menua erabil dezakezu.
 Jarri kurtsorea dokumentuko "LyX" hitzaren atzean eta klikatu 
\family sans 
Txertatu\SpecialChar ~
oin-oharra
\family default 
 botoian.
 Oin-orriari dagokion kutxa bat agertuko zaizu; idatzi bertan oineko oharrari
 dagokion testua.
 LyX-ek kurtsorea oin-ohar kutxaren hasieran kokatuko du.
 Idatzi
\layout LyX-Code

LyX konposaketarako testu-prozesadorea da.
\layout Standard

Orain klikatu "oina" etiketadun botoia.
 Oin-oharraren kutxa desagertuko da, oin-oharraren marka inprimatuko den
 testuaren kokalekua erakusteko botoia utziko du.
 Ekintza horri oin-oharra "tolestatzea" deitzen zaio.
 Oin-oharra destolestu nahi duzunean, klikatu "oina" botoia; horrela beraren
 testua editatzeko aukera daukazu.
\layout Standard

Oin-oharraren izendatzailea zenbaki bat izan beharrean hitz bat izatearen
 zergatia galdetzen baduzu, erantzuna zera da: inprimatuko den testuan oin-orrie
n zenbaketa egiteaz LyX arduratzen dela.
 Zure kabuz egiazta dezakezu dvi fitxategian (edo inprimatutako orrialdeetan)
 begiratuz.
 Oin-oharrak gehitzen badiozu, LyX-ek birzenbatuko ditu.
 Beraz, oin-oharren zenbaketa egiteaz LyX (LaTeX azken finean) arduratzen
 denez, LyX fitxategietan zenbakirik jarri beharrik ez dago.
\layout Standard

Oin-oharrak testu arrunt bezala ebaki eta itsats daitezke.
 Saia zaitez beldurrik gabe! Hautatu oin-ohar botoi bat
\begin_inset Foot
collapsed false

\layout Standard

Teklatuaren bitartez errazago hautatuko duzu.
 Saguarekin saiatzean oin-oharraren kutxa irekitzeko arriskua baitaukazu.
\end_inset 

, 
\family sans 
Ebaki
\family default 
 eta 
\family sans 
Itsatsi
\family default 
.
 Horretaz gain, testu arrunta oin-ohar batera alda dezakezu: hautatu testua
 eta klikatu 
\begin_inset Quotes eld
\end_inset 


\family sans 
Txertatu
\family default 
 
\family sans 
oin-oharra
\family default 

\begin_inset Quotes erd
\end_inset 

 izeneko botoia.
 Oin-oharra testu arruntera bihurtzeko, klikatu 
\family sans 
Txertatu oin-oharra
\family default 
 botoia, kurtsorea oin-oharrean kokatuta dagoela.
\layout Standard

Albo-oharrak gehitzeko, erabili 
\family sans 
Txertatu\SpecialChar ~
albo-oharra
\family default 
 botoia edo 
\family sans 
\bar under 
T
\bar default 
xertatu\SpecialChar \menuseparator
Albo-oharra
\family default 
 menua.
 Oin-oharrak bezala dihardute, honako hauek izan ezik:
\layout Itemize

Pantailan kutxek "oina" eduki beharrean "albo" daukate.
\layout Itemize

Oharrak alboetan kokatzen dira, testuaren behealdean ordez.
\layout Itemize

Ez dira zenbatzen.
 Aldatu LyX-eko oin-ohar bat testu arrunt egoerara, ondoren hautatu testu
 hori eta bihurtu ezazu albo-oharrera.
 Albo-oharra nola inprimatzen diren ikusteko, exekutatu LaTeX.
\layout Description

Ariketa: zuzendu oin-oharrak 
\family typewriter 
eu_adibide_gordina.lyx
\family default 
 fitxategian.
\layout Section

Bibliografiak
\layout Standard


\begin_inset LatexCommand \label{atal:bibliografiak}

\end_inset 

Bibliografiak erreferentzia gurutzatuak bezalakoak dira.
 Bibliografiak erreferentzien zerrenda bat edukitzen du dokumentu amaieran,
 eta dokumentuaren zehar elementu hauek aipa daiteke.
 Ataletako izenburuekin gertatzen den bezala, LyX eta LaTeX-ek zure lana
 errazten dute automatikoki bibliografiako elementuak zenbatuz eta zitazioak
 aldatuz elementuen zenbakia aldatzen diren bakoitzean.
\layout Standard

Joan dokumentu-amaierara eta aldatu 
\family sans 
Bibliografia
\family default 
 ingurunera.
 Orain, idazten duzun paragrafo bakoitza erreferentzi bat izango da.
 Idatzi 
\begin_inset Quotes eld
\end_inset 


\family typewriter 
LyX Tutoretza, LyX-eko dokumentazio taldea
\family default 

\begin_inset Quotes erd
\end_inset 

 zure lehen bibliografiako erreferentzi gisa.
 Ohartuko zarenez, LyX-ek automatikoki erreferentzia bakoitzaren aurretik
 zenbaki bat daukan kutxa jartzen du.
 Zuk lehen eremua erabiliko duzu, Giltza, erreferentzia horri LyX dokumentuan
 zehar aipamenak egiteko.
 Zenbaki bat izaten da lehenetsi gisa.
 Errazago oroitzeko, alda ezazu 
\begin_inset Quotes eld
\end_inset 


\family typewriter 
lyxtutoretza
\family default 
"ra
\family sans 
 Gakoa
\family default 
 eremukoa.
\layout Standard

Orain, kokatu kurtsorea dokumentuko leku batean, erreferentzia txertatu
 nahi duzun kokalekua hain zuzen.
 Hautatu 
\family sans 
\bar under 
T
\bar default 
xertatu\SpecialChar \menuseparator
Zitazio\SpecialChar ~
erreferentzia
\family default 
.
 
\family sans 
Zitazioa
\family default 
 elkarrizketa-koadroa agertuko da.
 Elkarrizketa-koadro honen eskuineko panelean bibliografiako sarrera guztiak
 zerrendatzen dira, eta eremu honek aipatu nahi duzun bibliografiako elementua
 aukeratzea eskaintzen dizu.
 Hautatu 
\begin_inset Quotes eld
\end_inset 


\family typewriter 
lyxtutoretza
\family default 
" (oraintxe bertan, dagoen bibliografiako elementu bakarra baita), ondoren
 erabili erdian dagoen ezker-gezia txertatzeko.
 Kokapen berean nahi haina zitazio eduki ditzakezu honen bidez hainbat gako
 transferituta.
 Orain, exekutatu LaTeX, eta ikusiko duzu zitazioak testuan giltzen artean
 agertzen direla, dokumentu amaierako bibliografia erreferentziatuz.
\layout Standard

Nola erabiltzen dira beste eremuak? Zitazioa elkarrizketa-koadroko 
\family sans 
Testua\SpecialChar ~
ondoren
\family default 
 eremuak erreferentziaren ondoren, baina giltza artean, testua sartuko du
 (erreferentziatzen den liburu edo artikulu bateko orrialde edo kapitulua
 zehazteko, adibidez).
 Inprimatzerakoan erreferentziek zenbakien ordez etiketak edukitzea nahi
 baduzu (adib.
 egunkari batzuk Sorozabal andreak 1992an idatzitako dokumentu bat aipatzeko
 "[Sor92]" idaztiko lukete) 
\family sans 
Bibliografia-elementua
\family default 
 elkarrizketa-koadroko 
\family sans 
Etiketa
\family default 
 eremua erabili.
 Xehetasun gehiagorako, irakurri 
\emph on 
Erabiltzailearen Gida
\emph default 
.
\layout Description

Ariketa: zuzendu bibliografia eta zitazioak 
\family typewriter 
eu_adibide_gordina.lyx
\family default 
 fitxategian.
\layout Section

Gaien aurkibidea
\layout Standard

Dokumentu-hasieran gaien aurkibidea jartzeko burutazioa izango zenuen, ez?
 LyX-ekin erraz egingo duzu.
 Dokumentuko tituluaren ondoren eta testuaren aurretik lerro-itzulera sakatu
 ostean, aukeratu 
\family sans 
\bar under 
T
\bar default 
xertatu\SpecialChar \menuseparator

\family default 
Zerrendak\SpecialChar ~
eta\SpecialChar ~

\family sans 
Aurk.

\family default 
 menuan 
\family sans 
Gaien\SpecialChar ~
aurkibidea
\family default 
 elementua.
 Dokumentuko aurreneko lerroan "
\family sans 
Gaien aurkibidea
\family default 
" esaldia duen botoi bat agertuko da.
\layout Standard

Ez dirudi oso erabilkorra denik.
 Hala ere, 
\family typewriter 
dvi
\family default 
 fitxategian begiratzen baduzu, dokumentuko atal eta azpiatalak zerrendatzen
 dituen gaien aurkibidea ikusiko duzu.
 Ohitura den bezala, atalak berrantolatzean edo berriak sortzean, aldaketa
 horiek 
\family typewriter 
dvi
\family default 
 fitxategi eguneratuan ikusiko dituzu.
\layout Standard

Dokumentua pantailan editatzerakoan, ez da gaien aurkibidea testu gisa azaltzen,
 ezinezkoa baita editatzea.
 Gaien aurkibideari dagokion botoian, edo 
\family sans 
\bar under 
I
\bar default 
kusi\SpecialChar \menuseparator
Gaien\SpecialChar ~
aurkibidea
\family default 
 menuan klikatuz banandutako leiho batean zerrendatzen da.
 Nahiz eta dokumentuan "gaien aurkibidea" ez egon txertatuta, menuaren komandoak
 funtzionatuko du.
 Hori tresna eraginkorra da.
 Dokumentuan zehar mugitzeko 
\family sans 
Gaien\SpecialChar ~
aurkibidea
\family default 
 leihoa erabil dezakezu: (azpi)atal baten izenburuan klikatuz bat elementuaren
 lerroa nabarmendu eta kurtsorea (LyX editatzen den leihoan) dokumentuko
 zati horretan kokatuko du.
 Teklatuko geziak (kurtsorea mugitzeko erabiltzen direnak:
\begin_inset Formula $\leftarrow$
\end_inset 

, 
\begin_inset Formula $\uparrow$
\end_inset 

, 
\begin_inset Formula $\downarrow$
\end_inset 

eta 
\begin_inset Formula $\rightarrow$
\end_inset 

) ere erabil ditzakezu gaien aurkibidean gora eta behera mugitzeko.
 Agian komenigarria izango duzu editatzen ari zarenean leiho hau irekita
 uztea.
 Antzeko gaitasuna Arakatu menutik lor dezakezu, eta gaien aurkibidea automatiko
ki agertuko da.
\layout Standard

Aurkibidea kentzeko dagokion botoia, beste edozein testu bezala, ezabatzearekin
 nahikoa da.
\layout Description

Ariketa: jarri gaien aurkibidea 
\family typewriter 
eu_adibide_gordina.lyx
\family default 
 fitxategian.
\layout Chapter

Matematika erabiltzea
\layout Standard

Zientzialari askok LaTeX erabiltzen dute zeren eta ekuazioak era dotorre
 batean kaleratzen baititu, testu prozesadoreek eta beraien ekuazio editoreak
 erabiltzen duten kontrol karaktereak sahietsiz.
 Zientzilari askok goibelduak sentitzen dira, LaTeX-ekin ekuazioak idatzi
 baino programaketa lan bat gehiago delako.
 Zorionez, LyX-ek ekuazioentzako WYSIWYM izaera dauka.
 LaTeX erabiltzen baduzu, LaTeX-eko matematika komandoak bide normal batean
 idatz daitekeela ikusiko duzu, eta horiek WYSIWYM eran erakutsiko dira.
 Bestalde, LaTeX inoiz ez baduzu erabili, orduan 
\family sans 
Matematikako panela
\family default 
rekin bide azkar eta erosoan profesional-itxurako adierazpen matematikoak
 idazteko aukera izango duzu
\begin_inset Foot
collapsed false

\layout Standard

LyX-ek ezin du egiaztatu idazten dituzun ekuazioak zuzenak al diren edo
 ez.
 Sentitzen da.
\end_inset 

.
\layout Section

Matematika-era
\layout Standard

Dokumentuko lekuren batean ondorengoa idatzi:
\layout LyX-Code

Gogoko dut Einstein-ek esandakoa, E=mc^2, hain bakuna da.
\layout Standard

Ekuazioak, 
\family typewriter 
dvi
\family default 
 fitxategian ere, ez dauka itxura onik; hizkien eta berdintasun ikurraren
 artean ez dago zuriunerik, eta "2" benetako goi-indize bezala egotea nahiko
 zenuke.
 Konposatze okerra gertatu da, LyX-i matematikako ekuazio bat idazten ari
 garela ez baitiogu esan, eta ekuazioa testu normala bezala konposatu du.
 
\layout Standard

Horren ordez, egokiro konposatua izan dadin formula bat sortu dugu.
 Ekuazio bat sortzeko, klikatu tresna-barrako kolore urdineko
\begin_inset Formula $\frac{a+b}{c}$
\end_inset 

 botoia.
 LyX-ek laukitxo urdin bat txertatuko du; matematika-ekuazio hutsa izango
 da, eta kurtsorea bertan kokatuko duenez, idatzi 
\family typewriter 
E=mc^2
\family default 
 berriro.
 Adierazpen matematikoa urdinez dago, eta laukitxo urdina ekuazioa hutsa
 izateari uzten dion unean desagertuko da.
 Sakatu 
\family sans 
Ihes
\family default 
 (
\family sans 
Esc
\family default 
) ekuaziotik ateratzeko.
 Markatzaile arrosa desagertuko da, kurtsorea adierazpenaren eskuinean kokatuz,
 eta orain zerbait idazten baduzu testu arrunta izango da.
\layout Standard

Exekutatu LaTeX eta begiratu 
\family typewriter 
dvi
\family default 
 fitxategian.
 Konturatuko zarenez, adierazpen matematikoa era dotorean osatu da; hizki
 eta berdintasun ikurraren artean zuriunea du, eta "2" goi-indize bezala
 dauka.
 Matematika-eran hizkiak aldagai gisa hartzen dira, eta letra etzanez azaltzen
 dira.
 Zenbakiak zenbaki izaten jarraitzen dute.
\layout Standard

Matematika editatzeko era berri hau WYSIWYM filosofiaren beste adibide bat
 da.
 LaTeX-en, matematika espresioak testuaren eta 
\family typewriter 

\backslash 
sqrt
\family default 
 bezalako komandoen bitartez idazten dira; LaTeX exekutatu arte ezin izango
 duzu ikusi nola inprimatuko diren, eta falta den parentesi edo bestelako
 zerbaiten bila denbora asko gal daiteke, edozein pertsona haserraraziz.
 LyX-ek, ordea, adierazpen matematikoa WYSIWYG eran ez azaldu arren, inprimatzea
n edukiko duen ia itxura berdina bistaratzen du.
 Ondoren, LaTeX konposaketa profesionala lantzeaz arduratuko da.
 Denboraren %99-an LaTeX-ek kaleratzen duenaren letra-tipo edo tarterik
 ez duzu aldatzerik nahi izango.
 Honela (barkatu hainbeste errepikatzeagatik) adierazpen matematikoez arduratuko
 zara, eta ez beraien egituraz.
\layout Section

Ekuazioetan murgiltzea
\layout Standard

Orain 
\begin_inset Formula $E=mc^{2}$
\end_inset 

aldatu 
\begin_inset Formula $E=1+mc^{2}$
\end_inset 

ekuaziora.
 Adierazpen barruan mugitzeko, erabili teklatuko geziak.
 Sartzerakoan matematika-eran zaudela argitzeko markatzaile arrosa azaltzen
 dela ohartu.
 Erabili teklatuko 
\family sans 
Ezkerra
\family default 
 eta 
\family sans 
Eskuina
\family default 
 geziak berdintasun ikurraren mailan kurtsorea mugitzeko, idatzi eta "1+".
 Erabili geziak ekuaziotik irteteko edo sakatu 
\family sans 
Ihes
\family default 
.
 Ezkerra, eskuina, gora eta behera geziak diren arren saguarekin klikatuz
 ekuazioko edozein lekutan kurtsorea koka dezakezu.
\layout Standard

Matematika-eran idaztea testu normal bat editatzea bezala da, aurrerago
 azalduko dizkizugun tekla bereziak kontutan hartzen ez baditugu bederen.
 Ezabatzeko, erabili 
\family sans 
Ezabatu
\family default 
 (Supr) edo 
\family sans 
Atzera-tekla
\family default 
 (Backspace).
 Testua hautatzeko bai teklatuko geziak bai sagua erabil ditzakezu.
 
\family sans 
\bar under 
E
\bar default 
ditatu\SpecialChar \menuseparator

\bar under 
D
\bar default 
esegin
\family default 
 menua matematika-eran berdin erabiltzen da, gauza bera ebaki eta itsasteko.
 Kontuz ibili gauza batekin: ekuazioaren eskuinaldean eta kanpoan kurtsorea
 balego eta 
\family sans 
Ezabatu
\family default 
 edo 
\family sans 
Atzera-tekla
\family default 
 sakatzerakoan ekuazio osoa ezabatuko litzateke.
 Eskerrak adierazpen matematikoa berreskuratzeko 
\family sans 
Desegin
\family default 
 daukazun.
\layout Standard

Eta 
\begin_inset Formula $E=mc^{2}$
\end_inset 

 ordez 
\begin_inset Formula $E=mc^{2.5}+1$
\end_inset 

 ekuaziora aldatu nahi baduzu? Beste behin, klikatu saguarekin kokaleku
 egokian.
 Nahi izanez gero, erabili teklatuko geziak.
 Kurtsorea "c" hizkiaren ondoren baina "2"-ren aurrean kokatuta balego,
 sakatu 
\family sans 
Gora
\family default 
 gezia goi-indizera igotzeko, "2"-ren aurretik kokatuko da.
 Gehitu ".5" balioa.
 Orain, sakatu 
\family sans 
Behera
\family default 
 gezia kurtsorea maila arruntera itzultzeko.
 Ekuazioko goi-indizean bazaude eta 
\family sans 
Zuriunea
\family default 
 sakatzen baduzu, jaitsi maila arruntera eta goi-indize ondoren kurtsorea
 kokatuko du, horrela "+1" idaztea bakarrik faltako zaizu.
\layout Section

Berretzaile eta indizeak
\layout Standard

Berretzaile bat 
\family sans 
Matematikako\SpecialChar ~
panela
\family default 
 erabiliz sar daitekeen arren (ikus ondogo atala), askoz ere azkarragoa
 da "^" erabiltzea.
 LyX-ek goi-indizean beste laukitxo urdin bat jarriko du, ondoren idazten
 duzuna goi-indizea izango da (letra-tamaina txikiagoa edukiko du).
 
\family sans 
Zuriunea
\family default 
 edo 
\family sans 
Ihes
\family default 
 sakatu bitartean idazten duzun guztia goi-indizean agertuko da.
\layout Standard

Azpindizea idazteko bidea ere erraza da: 
\family sans 
Azpimarra
\family default 
 ("_") zapaldu.
 Dagoeneko ikasi duzu ondoren agertzen den ekuazioko goi-indizeak eta azpindizea
k idazten: 
\begin_inset Formula $A_{a_{0}+b^{2}}+C^{a_{0}+b^{2}}$
\end_inset 

.
\layout Description

Ariketa: ipini 
\family typewriter 
eu_adibide_gordina.lyx
\family default 
 fitxategiko 1.
 ekuazioa matematika-eran.
\layout Section

Matematikako panela
\layout Standard

Matematikako ikur eta funtzio osatuagoak sartzeko Matematikako panela erabiltzea
 komenigarria izaten da.
 Funtzio hauetariko asko tuarekin, 
\family sans 
\bar under 
E
\bar default 
ditatu\SpecialChar \menuseparator
Matematika
\family default 
 edo 
\family sans 
\bar under 
T
\bar default 
xertatu\SpecialChar \menuseparator

\bar under 
M
\bar default 
atematika
\family default 
 menuen bidez sor daiteke.
 Matematikako panela erabiltzen irakatsiko dizugu; beste eskuliburuak irakurriz
 lasterbideak erabiltzen ikasiko duzu.
 Ireki ezazu 
\family sans 
\bar under 
T
\bar default 
xertatu\SpecialChar \menuseparator

\bar under 
M
\bar default 
atematika\SpecialChar \menuseparator
Matematikako\SpecialChar ~
panela
\family default 
 eta atal hau irakurtzen ari zaren bitartean irekita utzi.
\layout Subsection

Grekera eta ikurrak
\layout Standard

Matematika panela-ak matematikako ikur multzo handia aukeratzen uzten dizu:
 hainbat gezi, erlazio, eragile, batura eta integral.
 Jakin ezazu goi-indizeek eta azpindizeek batura eta integralen limitea
 jartzea eskaintzen dizutela.
\layout Standard

" Ez dago egin ezin dezakezunik...
 behar duzun guztia 
\begin_inset Formula $\heartsuit$
\end_inset 

 da."
\layout Subsection

Erroketa, tilet eta mugatzaileak
\layout Standard

Erroketa bat idazteko, klikatu erroketa-ikurra daukan botoia.
 Erro ikurra agertuko da, eta kurtsorea bere barnean kokatuko da.
 Orain idatzi aldagaiak, zenbakiak, beste erroketak, zatiketak edota nahi
 duzun guztia.
 LyX-ek erroketaren tamaina automatikoki egokituko du edukieraren arabera.
\layout Standard

Karaktere (
\begin_inset Formula $\overrightarrow{v}$
\end_inset 

) edo karaktere taldean (
\begin_inset Formula $\overrightarrow{a+b}$
\end_inset 

) tilet ikurra ezartzeko bide berdina lantzen da.
 Apaingarri-motak panelean eskuragarri daude.
 Klikatu apaingarri batean, eta LyX-ek apaingarri hori txertatuko du txertatze-g
une
\begin_inset Foot
collapsed true

\layout Standard


\emph on 
Itzultzailearen oharra
\emph default 
: txertatze-gunea matematikako ekuazioa idazten den laukitxo urdinari deitzen
 zaio.
\end_inset 

 baten azpian (edo gainean).
 Idatzi gogokoen duzun ekuazioa txertatze-gunean.
 Bi apaingarri multzo daude: idazten duzun testuarekin bat tamainaz aldatzen
 direnak, eta beraien tamaina finkatuta daukatenak, hizki soilentzako egokiagoak
 direnak.
\layout Standard

Parentesiak, giltzak edota kortxeteak bezalako mugatzaileak antzera erabili
 arren pitin bat zailtxoagoak dira erabiltzen.
 Sakatu 
\family sans 
Mugatzailea
\family default 
 botoia (kortxete artean laukitxo urdina dauka) eta 
\family sans 
Mugatzaileak
\family default 
 elkarrizketa-koadroa agertuko da.
 Unean hautatutako mugatzailea leiho erdialdean agertuko da.
\layout Standard

Parentesi-bikotea egoten da lehenetsi gisa, hautatu zuk nahi dituzun kortxete-bi
koteak, kortxete eta parentesiak, edo botoi hutsa "
\begin_inset Formula $a=\left\langle 7\right.$
\end_inset 

" bezalako zerbait idazteko (huts-mugatzailea tartekako marra bertikala
 bezala bistaratzen da LyX-en; inprimatzerakoan, ordea, ez da azaltzen).
\layout Standard

Alferra bazara, matematika-eran oraingo parentesiak idatz ditzakezu 
\family sans 
Mugatzailea
\family default 
 leihoaren ordez.
 Hala ere, parentesi horiek testu arruntaren letra-tamaina berdina izango
 dute, parentesi barruan zatiketa edo matrize bat idazten baduzu oso itsusi
 geldituko dira.
 Mugatzailea leihoa erabiltzeak mugatzaileen tamaina edukiaren arabera egokituko
 dela ziurtatzen da.
\layout Standard

Existitzen den testu batean mugatzaileak, erroketak edo apaingarriak txerta
 ditzakezu.
 Hautatu egokitu nahi duzun ekuazioa, ondoren klikatu 
\family sans 
Matematikako\SpecialChar ~
panela
\family default 
 leihoko nahi duzun botoia.
 Saia zaitez 
\noun on 
Newton
\noun default 
-en bigarren legea eskalar eratik (
\begin_inset Formula $f=ma$
\end_inset 

) bektore erara (
\begin_inset Formula $\overrightarrow{f}=\overrightarrow{ma}$
\end_inset 

) bihurtzen.
 Matrizei buruz ikasitakoan parentesi edo kortxeteak modu honetan jar ditzakezu.
\layout Subsection

Zatikiak
\layout Standard

Matematika-eran zatikiak idaztea oso erraza da.
 Klikatu 
\family sans 
Matematikako\SpecialChar ~
panela
\family default 
 leihoko 
\family sans 
Zatikia
\family default 
 botoia (zenbatzaile eta zatitzailean lauki urdinak ditu).
 LyX-ek bi txertatze-gune jarriko ditu.
 Uste zenuen bezala, zatiki batean zehar kurtsorea mugitzeko teklatuko geziak
 erabil ditzakezu.
 Klikatu zenbatzaileari dagokion txertatze-gunean eta idatzi "1" zenbakia.
 Orain, sakatu 
\family sans 
Behera
\family default 
 gezia eta "2" zenbakia idatzi.
 Zatiki bat lortu duzu !
\layout Standard

Jakingo duzunez, bi txertatze-gunetan nahi duzuna idazteko aukera daukazu:
 berretzaileak dituzten aldagaiak, erro karratuak, beste zatiki batzuk,
 integralak edo bururatzen zaizun beste edozer.
\layout Description

Ariketa: jarri 
\family typewriter 
eu_adibide_gordina.lyx
\family default 
 fitxategiko 2.
 ekuazioa matematika-eran.
\layout Subsection

TeX era: limiteak, log, sinu eta bestelakoak
\layout Standard

Matematika-eran hizkiak aldagaitzat hartzen direnez, matematika-eran "sin"
 idazten baduzu LyX-ek hiru aldagaien arteko biderkaketa (
\begin_inset Formula $s$
\end_inset 

, 
\begin_inset Formula $i$
\end_inset 

 eta 
\begin_inset Formula $n$
\end_inset 

) idazten ari zarela usteko du.
 Hirurak letra etzanarekin bistaratuko dira, baina "sin" hitza letra erromatarra
rekin idatzi nahiko zenuen.
 Gainera, LyX-ek ez du tarterik sartuko "sin" eta "x" hitzen artean (zuriunea
 sakatuz matematika-eratik aterako zaitu).
 Nola lor dezakezu 
\begin_inset Quotes eld
\end_inset 


\begin_inset Formula $\sin x$
\end_inset 


\begin_inset Quotes erd
\end_inset 

 ekuazioa 
\begin_inset Quotes eld
\end_inset 


\begin_inset Formula $sinx$
\end_inset 


\begin_inset Quotes erd
\end_inset 

-en ordez?
\layout Standard

Hautatu klik bikoitzarekin "sin" 
\family sans 
Matematikako panela
\family default 
 leihoko 
\family sans 
Funtzioak
\family default 
 zerrendan.
 "sin" hitza letra beltz eta erromatarrez idatziko da.
 Hitz osoa sinbolo soil baten gisa kudeatuko denez, 
\family sans 
Atzera-tekla
\family default 
 sakatuz hitz osoa ezabatuko da.
 Idatzi orain "x", letra etzan urdinez idatziko da, matematika-eran espero
 zenuen bezala.
 dvi fitxategian adierazpen matematikoa egokiro konposatuko da.
 Saia zaitez.
\layout Standard

TeX eran idazteko behar dituzun komando gehiago 
\family sans 
Funtzioak
\family default 
 zerrendan aurkituko dituzu: trigonometri funtzioak eta beraien alderantzizkoak,
 hiperbole funtzioak, logaritmoak, limiteak eta bestelako gutxi batzuk.
 Funtzio hauek goi-indize eta azpindizeak onartzen dituzte, 
\begin_inset Quotes eld
\end_inset 


\begin_inset Formula $\cos^{2}\theta$
\end_inset 


\begin_inset Quotes erd
\end_inset 

 edo 
\begin_inset Quotes eld
\end_inset 


\begin_inset Formula $\lim_{n\rightarrow\infty}$
\end_inset 


\begin_inset Quotes erd
\end_inset 

 bezalakoak idazteko garrantzitsuak izanik.
\layout Description

Ariketa: jarri 
\family typewriter 
eu_adibide_gordina.lyx
\family default 
 fitxategiko 3.
 ekuazioa matematika-eran.
\layout Subsection

Matrizeak
\layout Standard


\begin_inset LatexCommand \label{atal:matrizeak}

\end_inset 

Klikatu 
\family sans 
Matematikako panela
\family default 
 leihoko 
\family sans 
Matrizea
\family default 
 botoia.
 Izen bereko elkarrizketa-koadroa agertuko da, bi barra higikorrez osatua
 dago, matrizeko errenkada eta zutabe kopuruak zehazteko aukera eskainiz.
 Aukeratu 2 errenkada eta 3 zutabe, eta klikatu 
\family sans 
Aplikatu
\family default 
 edo 
\family sans 
Ados
\family default 
.
 
\layout Standard

LyX-ek 
\begin_inset Formula $2\times3$
\end_inset 

-ko matrize batean 6 txertatze-gune jarriko ditu.
 Ohitura denez, txertatze-gune bakoitzean edozein adierazpen matematiko
 sar dezakezu: erroketa bat, beste azpimatrizea, eta abar.
 Beraietariko bakoitzean matematika ekuazio-mota ezberdinak ezarri diezazkiokezu.
 Nahi izanez gero, txertatze-gune bat edo beste hutsik utz dezakezu.
\layout Standard

Matrize bateko zutabeetan zehar mugitzeko 
\family sans 
Tabuladorea
\family default 
 erabil daiteke.
 Beste aukera bat da teklatuko geziak erabiltzea: gune-amaieran 
\family sans 
Eskubira
\family default 
 sakatuz kurtsorea hurrengora bidaliko du, 
\family sans 
Behera
\family default 
 geziarekin azpiko errenkadara, eta abar.
\layout Standard

Bat-batean errenkada edo zutabe gehiago behar badituzu, erabili 
\family sans 
\bar under 
E
\bar default 
ditatu\SpecialChar \menuseparator

\bar under 
M
\bar default 
atematika
\family default 
 menuan
\family sans 
 Gehitu\SpecialChar ~
errenkada
\family default 
 eta 
\family sans 
Gehitu\SpecialChar ~
zutabea
\family default 
.
 Uneko kokapenaren ondoren gehituko ditu.
 Gehiegi direla? Erabili menu berdineko 
\family sans 
Ezabatu\SpecialChar ~
errenkada
\family default 
 eta 
\family sans 
Ezabatu\SpecialChar ~
zutabea
\family default 
 aukerak.
\layout Standard

Ikus 
\emph on 
Erabiltzailearen Gida
\emph default 
 zutabe bakoitza lerrokatzen edo matrize osoaren kokapen bertikala nola
 aldatzen den ikasteko.
 Jabetu zaitez zeregin bakoitzarentzat tresna bat dagoela; testua daukan
 taula bat idazteko, erabili LyX-en taula-euskarri harrigarria, taulak idazteko
 ez da komeni matrizeak erabiltzea.
\layout Subsection

Adierazpen-era
\layout Standard

Orain arte idatzi ditugun ekuazioak, inguratzen zituzten testuaren lerro
 berdinean zeuden, lerroko edo barneko ekuazioak bezala ere ezagutzen dira.
 Ekuazio labur eta soilentzat ongi doa, baina gauza handiagoentzat, edo
 testutik urruntzea nahi badituzu, adierazpen eran idatzi beharko dira.
 Gainera, adierazpen erako ekuazioak etiketatu eta zenbatuak izan daiteke,
 eta lerro anitzetako ekuazioak adierazpen eran egon behar dute (ikus 
\emph on 
Erabiltzailearen Gida
\emph default 
).
 Gainera hainbat lerrotako ekuazioak adierazpen-eran egon behar dute.
\layout Standard

Klikatu 
\family sans 
Matematikako\SpecialChar ~
panela
\family default 
 leihoko 
\family sans 
Adierazpen\SpecialChar ~
era
\family default 
 botoia, laukitxo urdin baten gainean eta azpian testu-marra bikotea marraztuta
 duen irudia dauka.
 LyX-ek lerro berri batean, eta erdialdean zentratuta, txertatze-gune bat
 jartzen du.
 Orain idatzi ekuazio bat eta exekutatu LaTeX bere itxura ikusteko.
 
\family sans 
Adierazpen\SpecialChar ~
era
\family default 
 botoia era batetik bestera txandakatzeko erabiltzen da: adierazpen eratik
 barneko erara aldatzeko, edo alderantziz.
 Adierazpen erak barneko eratik bereizten dituen zenbait ezaugarri ditu:
\layout Itemize

Letra-tamaina lehenetsia handiagoa da, 
\begin_inset Formula $\sum$
\end_inset 

 eta 
\begin_inset Formula $\int$
\end_inset 

 bezalako ikur gutxi batzuentzako.
\layout Itemize

Batura eta limiteetan (integraletan ez) goi-indizeak eta azpindizeak ikurren
 azpira gehiago hurbiltzen dira alboetara baino.
\layout Itemize

Testua zentratuta dago.
\layout Standard

Ezberdintasun hauek alde batera utziz, barneko eta adierazpen erako ekuazioak
 oso antzekoak dira.
\layout Standard

Azken ohar bat adierazpen era konposatzeari buruz: argi ibili ekuazioa paragrafo
 berri batean edo ez idazten duzunean.
 Ekuazioa sententzi edo paragrafo baten erdian idazten baduzu, ez sakatu
 lerro-itzulera.
 Hori eginez gero, ekuazio osteko testua paragrafo berri batean hasiko baita.
 Ondorioz, testu hau koskatuko da, eta litekeena da hori nahi ez izatea.
\layout Description

Ariketa: jarri 
\family typewriter 
eu_adibide_gordina.lyx
\family default 
 fitxategiko ekuazio batzuk adierazpen eran, eta ikusi bestelako konposaketa
 lantzen den.
\layout Description

Ariketa: atal honetan ikasitako zenbait tresnarekin, Hurrengo ekuazioa bezalako
 bat idazteko gai izan beharko zenuke
\begin_inset Foot
collapsed false

\layout Standard

Bide zailenetik aritu ondoren, zergatik ez zara 
\family sans 
\bar under 
T
\bar default 
xertatu\SpecialChar \menuseparator
Matematika\SpecialChar \menuseparator

\bar under 
K
\bar default 
asu\SpecialChar ~
ingurunea
\family default 
 menuarekin saiatzen?
\end_inset 

:
\layout Standard


\begin_inset Formula \[
f(x)=\left\{ \begin{array}{cc}
\log_{8}x & x>0\\
0 & x=0\\
\sum_{i=1}^{5}\alpha_{i}+\sqrt{-\frac{1}{x}} & x<0\end{array}\right.\]

\end_inset 


\layout Section

Matematikari buruzko gauza gehiago
\layout Standard

Matematika-eran gauza gehiago egin daiteke.
 Oraindaino oinarrizkoa bakarrik ezagutu duzu, irakurri 
\emph on 
Erabiltzailearen Gida
\emph default 
 trikimailu hauek nola egiten diren jakiteko:
\layout Itemize

Ekuazioak etiketatu eta zenbatzea.
\layout Itemize

Lerro anitzeko ekuazioak.
\layout Itemize

Letra-tipoak aldatzea, adibidez, adierazpen bat letra lodiz idaztea.
\layout Itemize

Ekuazio bateko letra-tipoa eta barruko tartea zehaztea (ez zaitez kezkatu
 honelakoengatik amaierako ziriborroa arte).
\layout Itemize

Makroak idaztea.
 Oso baliagarriak dira, dokumentu baten hasieran definitu eta dokumentuan
 zehar erabili ahal izango dituzu.
 Makro baten definizioa aldatuz, dokumentuko markoari dagokion erreferentzia
 guztiak eguneratuko dira.
 Makroek argumentuak jaso ditzakete.
\layout Itemize

Denboraz larri gabiltzanez, tutoretza honetan azaldu ezin dizugun beste
 gauza pila bat.
\layout Chapter

Hainbat
\layout Section

LyX-en beste ezaugarri garrantzitsu batzuk
\layout Standard

Ez ditugu aipatu LyX-ekin erabil daitezken komando guztiak, eta ez daukagu
 asmorik.
 Informazio gehiagorako irakur ezazu 
\emph on 
Erabiltzailearen Gida
\emph default 
.
 LyX-ek egin ditzakeen zenbait gauza garrantzitsu bakarrik aipatuko ditugu...
\layout Itemize

LyX-ek taulentzako WYSIWYG euskarria dauka.
 Taula bat lortzeko, erabili 
\family sans 
\bar under 
T
\bar default 
xertatu\SpecialChar \menuseparator

\bar under 
T
\bar default 
aula
\family default 
 menua.
 Klikatu taulan saguaren eskuineko botoiarekin eta 
\family sans 
Editatu\SpecialChar ~
taula
\family default 
 elkarrizketa-koadroa irekiko da, eta taula editatzeko aukera izango duzula.
 
\layout Itemize

LyX-ek hainbat formatudun irudiak (JPEG eta bestelako bitmap formatuak,
 PostScript® eta LaTeX gordina bezalakoak barne) txertatzeko euskarria dauka.
 Asmatu duzu: 
\family sans 
\bar under 
T
\bar default 
xertatu\SpecialChar \menuseparator

\bar under 
I
\bar default 
rudia
\family default 
.
 Ondoren, aukeratu txertatu, biratu edo eskalatu nahi duzun irudi-fitxategia.
 
\layout Itemize

Bai taulek bai irudiek epigrafeak eduki ditzakete, eta LyX-ek automatikoki
 irudi edota taulen zerrenda sortuko du.
\layout Itemize

Bertsio-kontrolaren euskarria dauka, RCS erabiliz (exekutatu 
\family typewriter 
man rcsintro
\family default 
 komandoa xehetasun gehiagorako).
\layout Itemize

LyX oso konfigurakorra da.
 Gauza guztiak, LyX leihoen itxuratik hasita inprimatzeko irteera emaitza
 arte, hainbat eratan konfigura daitezke.
 Konfigurazio gehiena 
\family sans 
\bar under 
E
\bar default 
ditatu
\family default 
\SpecialChar \menuseparator

\family sans 
\bar under 
H
\bar default 
obespenak
\family default 
 menutik lantzen da.
 Argitasun gehiagorako, kontsultatu 
\family sans 
\bar under 
L
\bar default 
aguntza\SpecialChar \menuseparator

\bar under 
P
\bar default 
ertsonalizazioa
\family default 
.
\layout Itemize

LyX bost kontinenteetako programatzaile-talde baten eskutik garatzen ari
 da.
 Horregatik, hainbat testu- prozesadorerekin konparatuz, ingeles hizkuntzak
 ez direnen euskarri hobeagoa dauka (alemanera, txekiera, grekera, euskara,
 italiera, errusiera...).
 Eskuinetik ezkerrera idazten diren hizkuntza batzuk ere onartzen ditu,
 arabiera edo hebreera adibidez.
 Dokumentuak beste hizkuntza batzuetan idatz ditzakezu; LyX-ek menuak eta
 errore-mezuak beste hizkuntzetan erakuts ditzan ere konfigura dezakezu.
\layout Itemize

LyX-eko menuek laster- k erabiltzen dituzte.
 Hots, 
\family sans 
\bar under 
F
\bar default 
itxategia\SpecialChar \menuseparator

\bar under 
I
\bar default 
reki
\family default 
 menua hautatzeko 
\family sans 
M-F
\family default 
 idatzi eta ondoren 
\family sans 
I
\family default 
 sakatu, edo menuaren alboan agertzen den lotura erabili (
\family sans 
C-O
\family default 
 lehenetsita dago).
 laster-teklak ere konfiguragarriak dira.
 Honi buruzko argitasunak 
\family sans 
\bar under 
L
\bar default 
aguntza\SpecialChar \menuseparator

\bar under 
P
\bar default 
ertsonalizazioa
\family default 
 menuan aurkituko dituzu.
\layout Itemize

LyX-ek LaTeX formatuko dokumentuak irakur ditzake.
 Ikus 
\begin_inset LatexCommand \ref{atal:relyx}

\end_inset 

 atala.
\layout Itemize

Zuzentzaile ortografiko eta tesaurus-a erabilgarri daude.
\layout Itemize

LyX leiho nagusiaren behealdean dagoen testu-kutxari bufertxoa deitzen zaio
 (emacs programak ere pareko ezaugarria dauka).
 Erabilgarritasun handiko ezarpen zabala lantzeko aukera eskaintzen dizu,
 zure dokumentua zatitzeko gaitasuna barne dela.
 Beste hitzetan, hobe duzu bufertxoan ezer ez idaztea zertan ari zaren jakin
 gabe.
\layout Section

LyX LaTeX-eko erabiltzaileentzat
\layout Standard


\begin_inset LatexCommand \label{atal:latexerabiltzaileak}

\end_inset 

LaTeX-i buruz ezer ez badakizu, atal hau irakurri beharrik ez daukazu.
 Baliteke LaTeX buruzko zerbait ikasi nahi izatea, eta ondorioz atal hau
 irakurtzea.
 
\layout Standard

LyX erabiltzen hasten den askori LaTeX ezaguna egingo zaio.
 Horietariko bat bazara, galde dezakezu ea LyX-ek LaTeX-ekin egin daitekeen
 gauza guztiak egiteko ahalmena al daukan.
 Erantzun labur bat da nola edo hala LyX hurbiltzen dela LaTeX-ekin egin
 daitekeen gauzetara, eta LaTeX formatuko dokumentu baten zati gehiena idaztea
 errazten duela.
 Gaur egun, LaTeX-eko idazki zaharrak bihurtzeko arazoak daude, eta beste
 zenbait gauzetan, baina etorriko diren bertsio garatuagoetan hau konponduko
 dute.
\layout Standard

Hau tutoretza bat bakarrik denez, LyX-eko erabiltzaile berriek interesa
 eduki dezaketen zenbait gauza aipatuko ditugu.
 Tutoretza hori labur gordetzearren, azalpen xumeak izango dira.
 
\emph on 
Ezaugarri hedatuak
\emph default 
 eskuliburuak, 
\emph on 
LaTeX adituen sekretuak
\emph default 
 kapitulupean, LyX eta LaTeX arteko ezberdintasunei, eta LyX-en LaTeX-eko
 zenbait trikimailu nola erabili buruzko informazio asko dauka.
\layout Subsection

TeX era
\layout Standard

TeX eran idatzitako guztia pantailan gorriz agertuko da, eta zuzenean LaTeX-i
 bidaliko zaio.
 TeX komandoak LyX-en erabil ditzakezu 
\family sans 
Txertatu\SpecialChar \menuseparator

\bar under 
T
\bar default 
ex
\family default 
 menua aukeratuz.
 Honek testu-kutxa sortzen du eta barrukoa zuzenean LaTeX-i igorriko zaio.
\layout Standard

TeX-ek matematika-era zertxobait ezberdin erabiltzen du.
 Sartu TeX eran alderantzizko barra, ("
\backslash 
") bat idatziz.
 Inprimatzerakoan ez da agertuko, ondoren idazten duzun guztia gorriz egongo
 da.
 Sakatu TeX eratik ateratzeko zuriunea edo edozein karaktere ez-alfabetiko
 (zenbaki, azpimarra, berretzaile-ikurra edo parentesi gisakoak).
 TeX eratik ateratzen zarenean LyX-ek badaki zein TeX komando idatzi duzun
 eta WYSIWYM-era bihurtuko du.
 Ekuazio batean 
\family typewriter 

\backslash 
gamma
\family default 
 idatzi eta ondoren zuriunea sakatzen baduzu LyX-ek "gamma" gorria 
\begin_inset Quotes eld
\end_inset 


\begin_inset Formula $\gamma$
\end_inset 


\begin_inset Quotes erd
\end_inset 

 urdin bihurtuko du.
 Hau oso konplexuak ez diren makro guztientzako balio du (kontutan hartu
 
\backslash 
sin bezalako funtzioak gorriz jarraituko dutela, bere WYSIWYM itxura baita).
 
\family sans 
Matematikako\SpecialChar ~
panela
\family default 
 erabiltzea baino azkarragoa izan daiteke, batipat LaTeX-eko erabiltzaile
 adituentzako.
\layout Standard

Bitxikeri bat, TeX eran kortxete bat idazten baduzu, hasiera eta amaierako
 kortxeteak gorriz txertatuko dira, TeX eratik aterako zaitu eta kurtsorea
 kortxete artean kokatuko du.
 LyX-ek ezagutzen ez dituen eta argumentuak jasotzen dituzten komandoak
 idazteko komenigarria izaten da.
\layout Standard

LyX-ek ezin ditu egin LaTeX-ekin egiten diren gauza guztiak (oraindik ez?).
 Zenbait landutako funtzio ez dira erabat onartzen, beste batzuk erabilgarriak
 dira baina ez dira WYSIWYM.
 TeX erak erabiltzaileari LaTeX-en moldagarritasun osoa eskaintzeaz batera
 LyX-eko ezaugarri erabilgarriekin gozatu (WYSIWYM matematikak, taulak eta
 edizioa bezalakoak) dezake.
 LyX-ek ezin izango ditu LaTeX-eko pakete guztiak onartu.
 
\layout Standard

Hitzaurrean 
\family typewriter 

\backslash 
usepackage{pakete_izena}
\family default 
 idatziz (ikus 
\begin_inset LatexCommand \ref{atal:hitzaurrea}

\end_inset 

\SpecialChar ~
atala), nahi dituzun pakete guztiak erabiltzeko gaitasuna izango duzu (kontutan
 izan pakete hauek WYSIWYM euskarria ez dutela izango).
\layout Subsection

LaTeX dokumentuak inportatzea: reLyX
\layout Standard


\begin_inset LatexCommand \label{atal:relyx}

\end_inset 

LaTeX fitxategi bat inportatzeko, erabili 
\family sans 
\bar under 
F
\bar default 
itxategia\SpecialChar \menuseparator

\bar under 
I
\bar default 
nportatu\SpecialChar \menuseparator
LaTeX
\family default 
 komandoa.
 Horrek 
\family typewriter 
reLyX
\family default 
 izeneko Perl programa bati deituko dio: 
\family typewriter 
fitx.tex
\family default 
 fitxategi batetik 
\family typewriter 
fitx.lyx
\family default 
 bat sortu eta irekiko du.
 Bihurketak ez badu funtzionatzen, komando lerrotik 
\begin_inset Foot
collapsed false

\layout Standard

LyX instalatzen denean 
\family typewriter 
lyx
\family default 
 programa exekutagarria dagoen direktoriopean 
\family typewriter 
reLyX
\family default 
 izeneko programa kopiatzen du (adbz.
 
\family typewriter 
/usr/local/bin/relyx
\family default 
).
 
\family typewriter 
reLyX
\family default 
 abiatzeko Perl behar da ( dokumentu hau idaztean 5.002.
 bertsioa)
\end_inset 

 
\family typewriter 
reLyX
\family default 
 exekutatzen saia zaitez, argumentu konplexuagoak erabiliz.
\layout Standard


\family typewriter 
reLyX
\family default 
 programak LaTeX-eko legalak diren komando gehienak bihurtuko ditu, baina
 ez guztiak.
 Ulergaitz egiten zaizkionak TeX eran utziko ditu, beraz bihurtu ondoren
 gorri koloredun testuak bilatu eta eskuz konpondu beharko dituzu.
 
\layout Standard


\family typewriter 
reLyX
\family default 
-ek bere eskuliburua dauka.
 Irakurri jakiteko LaTeX-eko zein komando eta ingurune ez dituen onartzen,
 dauden erroreak (nola saihestu), eta aukera ezberdinak nola erabiltzen
 diren.
\layout Subsection

LyX dokumentua LaTeX-era bihurtu
\layout Standard

LyX dokumentu bat LaTeX formatura bihurtzea nahi izango duzu.
 Adibidez, lankide edo eginkide batek LyX programa ez eduki arren dokumentuareki
n lan egin behar du.
 Hori egitea huskeria bat da LyX-entzako.
 Hautatu 
\family sans 
\bar under 
F
\bar default 
itxategia\SpecialChar \menuseparator

\bar under 
E
\bar default 
sportatu\SpecialChar \menuseparator
LaTeX
\family default 
.
 Horrek editatzen ari zaren 
\family typewriter 
fitxa_izena.lyx
\family default 
 fitxategia beste fitxategi honetan bihurtuko du: 
\family typewriter 
fitxa_izena.tex
\family default 
.
 Azken finean, LyX-ek dokumentuak bistaratu edo inprimatzerakoan beti LaTeX
 behin-behineko fitxategiak sortzen dituenez, LaTeX sortzen trebea da.
\layout Subsection

LaTeX hitzaurrea
\layout Subsubsection

Dokumentu-klasea
\layout Standard


\family sans 
\bar under 
D
\bar default 
iseinua\SpecialChar \menuseparator

\bar under 
D
\bar default 
okumentua
\family default 
 elkarrizketa-koadroak
\family typewriter 
 
\backslash 
documentclass
\family default 
 komandoan sar ditzakezun hainbat aukeren gaineko ardura hartzen du.
 Hemen aldatu klasea, letra-tipoa eta paper-tamaina.
 Jarri 
\family typewriter 

\backslash 
documentclass
\family default 
 bidaliko zaizkion aukera-osagarriak 
\family sans 
LaTeX\SpecialChar ~
hitzaurrea
\family default 
 arean.
\layout Subsubsection

Hitzaurreko beste alderdi batzuk
\layout Standard


\begin_inset LatexCommand \label{atal:hitzaurrea}

\end_inset 

Hitzaurrean komando bereziak jarri behar badituzu LaTeX fitxategi baterako,
 zuzenean LyX dokumentuan idatz ditzakezu.
 Horretarako, 
\family sans 
Diseinua\SpecialChar \menuseparator
Hitzaurrea
\family default 

\begin_inset Foot
collapsed true

\layout Standard


\emph on 
Itzultzailearen oharra
\emph default 
: litekeena da LyX bertsio berrietan bide hau horrela ezin lantzea.
 Horretarako 
\family sans 
Diseinua
\family default 
\SpecialChar \menuseparator

\family sans 
Dokumentua
\family default 
 elkarrizketa-koadroa ireki eta bertan Hitzaurrea fitxan idatzi behar da.
\end_inset 

 idatzi hautatu eta elkarrizketa-koadroan.
 Hor idazten duzun dena zuzenean LaTeX-i bidaliko zaio.
\layout Subsection

BibTeX
\layout Standard

LyX-ek BibTeX euskarria du, honekin erreferentzia bibliografikoen datu-baseak
 sortu eta hainbat dokumentutan erabiltzeko aukera izango duzu.
 Hautatu 
\family sans 
\bar under 
T
\bar default 
xertatu\SpecialChar \menuseparator
Zerrendak\SpecialChar ~
eta\SpecialChar ~
Aurk.\SpecialChar \menuseparator

\bar under 
B
\bar default 
ibTeX\SpecialChar ~
erreferentzia
\family default 
 menua bib motako fitxategi bat gehitzeko.
 Alde batetik, 
\family sans 
BibTeX
\family default 
 izeneko elkarrizketa-koadro bat agerraraziko du.
 Bestalde, dokumentuan "
\family sans 
BibTeX-ek sortutako erreferentzia
\family default 
k" izeneko botoia txertatuko du.
 Elkarrizketa-koadroa ixten baduzu, sortu berri den botoian klikatuz berriro
 irekiko zaizu.
 
\family sans 
BibTeX
\family default 
 leihoan 
\family sans 
Datu-baseak
\family default 
 izeneko eremuan 
\family typewriter 

\backslash 
bibliography{}
\family default 
 komandoko
\begin_inset Foot
collapsed false

\layout Standard

LaTeX arruntean bezala, bereiztu bi bibliografia edo gehiago komaz, eta
 zuriunerik gabe.
\end_inset 

 giltzetan idatziko zenuena idatzi.
 Estiloa eremuan, berriz, idatzi 
\family typewriter 

\backslash 
bibliographystyle{}
\family default 
 komandoko giltzetan idatziko zenuena.
\layout Standard

Hori egindakoan, edozein bibliografia-sarreraren aipamenak egin ditzakezu
 Txertatu\SpecialChar \menuseparator
Zitazio\SpecialChar ~
erreferentzia menua erabiliz (ikus 
\begin_inset LatexCommand \ref{atal:bibliografiak}

\end_inset 

\SpecialChar ~
atala).
 LyX arduratuko da 
\family sans 
BibTeX
\family default 
 exekutatzeaz.
 Zitazioa elkarrizketa-koadroko kutxan zure bib fitxategiko erreferentzia
 guztiak zerrendatuko dira.
\layout Section

Erroreak!
\layout Standard

Batzuetan dokumentu bat LaTeX formatura bihurtzerakoan erroreak gerta daiteke,
 LyX-ek edo LaTeX-ek ulertzen ez dituzten gauzengatik.
 Hori gertatzen bada, LyX-ek errore-kutxak ("errorea" hitzarekin) sortzen
 ditu.
 Kutxa horietan klikatuta, errorearen zergatia bistaratuko du.
 LyX-ek LaTeX-en sortutako erroreak gehituko ditu.
 Ohartu zaitez errore horien kokapenak askotan ez dutela garrantzirik izaten.
\the_end