1 #LyX 1.5.2svn created this file. For more info see http://www.lyx.org/
13 \font_typewriter courier
14 \font_default_family default
20 \paperfontsize default
28 \paperorientation portrait
31 \paragraph_separation indent
33 \quotes_language english
36 \paperpagestyle default
37 \tracking_changes false
55 \begin_layout Standard
56 Fitxategi honen arduradun nagusia
61 Bidali iradokizunak edo erroreei buruzko zuzenketak LyX dokumentazioko
62 posta-zerrendara: <lyx-docs@lists.lyx.org>.
65 Itzulpena: Iñaki Larrañaga Murgoitio (dooteo@euskalgnu.org) eta Sara Elorza,
68 Zuzenketak: Hizkuntza Politikarako Sailburuordetza <hizpol@ej-gv.es>,
77 \begin_layout Standard
78 \begin_inset LatexCommand tableofcontents
93 \begin_layout Standard
94 Fitxategi hau LaTeX inoiz entzun barik edo ongi ezagutzen ez duten neska-mutilen
96 Lasai, ordea, LyX erabiltzeko LaTeX-i buruz ezer jakin beharrik ez daukazu.
97 Azken finean, LyX-en ezaugarrietako bat LaTeX-entzat ia WYSIWYG (
99 What You See Is What You Get
101 ) interfazea eskaintzean datza.
102 Hori bai, LyX bere osotasunean erabiltzeko gauza batzuk ikasi beharko dituzu.
105 \begin_layout Standard
106 Ziurrenik, bi paragrafo artean hiru lerro zuri edo puntu "." baten ondoren
107 bi hutsune ezartzen saiatzeagatik eskuliburu hau irakurtzen ari zara.
108 Hainbat buruhauste izan eta gero, ezinezkoa dela ohartuko zinen.
112 \begin_layout Standard
113 Gertatzen dena hau da: bestelako testu prozesadoreetako zenbait trikimailu
114 LyX-en ez direla erabilgarriak.
115 Hau da, erabili izan dituzun testu-prozesadore gehienetan tabulazioak,
116 zuriuneak, paragrafo-tarteak, letra-tipoak eta bestelako batzuk eskuz idatzi
118 Honekin jarraituz, dokumentuetako testua idazteaz gain beraren itxura eta
119 konposaketa-lanak ere erabiltzaile bakoitzak lantzen ditu.
120 LyX-ek, ordea, itxura eta konposaketa-arloak lantzen ditu, gauza garrantzitsuen
121 a zuri utziz: dokumentuaren edukia idaztea.
124 \begin_layout Standard
125 Beraz, zatoz gurekin eta jarraitu irakurtzen.
126 Tutoretza hau irakurrita denborari etekina aterako diozu.
129 \begin_layout Section
130 Tutoretza hau zer da eta zer ez da.
133 \begin_layout Standard
134 Atal honekin serioski hasi baino lehen, gauza bat argitu nahiko genuke.
139 -n agertzen den idazkera erabiltzen du.
140 Lehenbizi eskuliburu hau irakurtzen ari bazara, hobe lehenago
145 Bai, une honetantxe esan nahi dugu.
148 \begin_layout Standard
149 Orain letra-tipo bakoitzaren esanahia dakizunez, tutoretza honen helburuez
150 zertxobait azaldu nahi dugu.
153 \begin_layout Subsection
154 Tutoretza erabilgarria izan dadin.
157 \begin_layout Standard
158 Tutoretza hau adibide eta ariketekin osatua dago.
162 \begin_layout Standard
163 Dokumentu honi zuku handiena ateratzeko irakurtzerakoan zenbait ariketa
164 idazteko esango dizugu, gauza guztiak ongi ulertu dituzula ziurtatzeko.
165 Berdin digu errazak badira ere (lehengusinari ez esan zure ordez idazteko,
166 horrek ez baitu balio eta\SpecialChar \ldots{}
167 ) idatzi ariketa guzti-guztiak gauza bakoitza
169 Zure erosotasunerako(bai jatorrak garela!), inprimatu txosten hau PostScript®
173 \begin_layout Standard
174 LaTeX ezagutzen baduzu, tutoretza hau azkarrago irakur dezakezu, LyX-eko
175 burutazio ugari LaTeX-ekoak baitira.
176 Nola nahi ere, Lyx-ek ikasi beharreko halako jokaerak
180 \begin_layout Standard
181 edo, era dotoreago batean,"ezaugarriak"
187 Baldin eta tutoretza osoa irakurtzeko asmorik ez baduzu,
188 \begin_inset LatexCommand ref
189 reference "atal:latexerabiltzaileak"
193 atala begiratzea aholkatzen dizugu, LaTeX-eko adituei zuzendua baitago.
196 \begin_layout Subsection
204 \begin_layout Itemize
205 LyX-en ezaugarri guztien azalpen zehatzak.
209 \begin_layout Itemize
212 Erabiltzailearen Gida
217 \begin_layout Itemize
218 Serioski mintzatuz, zu ernatu eta tresna honekin idazten jartzea nahi dugu,
221 Erabiltzailearen Gida
223 bakarrik behar izango duzu.
224 LyX-en ezaugarri guztiak hemen sartuz gero
228 luzeegia izateaz gain informazio errepikatua eduki eta beti ere zaharkitua
233 \begin_layout Standard
234 Alferrikako lan errepikakor eta aspergarria izango litzateke
236 Erabiltzailearen Gida
238 bikoiztea, eta gainera zaharkitua geldituko litzateke (eta erabat luzea).
239 Gauzen sarrera egitea bakarrik nahi dugu; pentsatu atal bakoitzaren amaieran
242 Erabiltzailearen Gida
244 ikusi" bezalako esaldia agertuko dela.
248 \begin_layout Itemize
249 LaTeX-en azalpen zehatza.
253 \begin_layout Standard
255 LaTeX-ekin egin daitezkeen trikimailu batzuk ikasteko gogoa edukiz gero,
256 berorri buruzko liburu bat lor dezakezu.
257 Gai honi buruz idatzita hainbat liburu on daude merkatuan (bai, alboko
258 kaleko frutategian adibidez).
259 Azken finean, zertarako gurpila berriz asmatu\SpecialChar \ldots{}
264 \begin_layout Standard
265 Beraz, gora bihotz ausartak, aurrera jarraitzeko ordua iritsi zaigu eta.
266 Zure lehenbiziko dokumentua egiteko unea da\SpecialChar \ldots{}
270 \begin_layout Chapter
274 \begin_layout Section
275 Lehenbiziko LyX dokumentua
278 \begin_layout Standard
279 \begin_inset LatexCommand label
280 name "atal:lyxlehenidazkia"
285 Idazten hasteko prest zaude.
286 Hasi aurretik, ordea, tutoretza hau hezigarri, erabilgarri eta atseginagoa
287 gertatuko zaizulakoan, gauza batzuk esan beharrean gaude.
290 \begin_layout Standard
291 Dagoen informazio asko hemen azalduko ez dugunez, laguntzako beste fitxategi
292 batzuk bilatu beharrean egongo zara.
297 Erabiltzailearen Gida
307 Horrela baderitzozu, kargatu
311 ere (une honetan pantailan irakurtzen ari ez bazara bederen).
312 Horrela, zure fitxategia LyX-en ezaugarrien erabilera gisa adibide ona
313 izango da, idazten ari zaren bitartean irakur baititzakezu.
314 Dokumentu bat baino gehiago irekita badituzu,
318 menua erabili hauen artean mugitzeko.
319 Tutoretza honek ez ditu zehatz-mehatz azalduko beste LyX eskuliburuetan
320 agertzen diren gaiak.
321 Hasera batean nahiz eta zuretzako zailagoa izan,
325 motzagoa izatea lortzen du.
326 Beste gidak erabiltzera bultzatuko zaitu, epe luzera denbora asko aurreztuz.
329 \begin_layout Standard
330 Tutoretza-n programa hauek instalatuta dauzkazula onartuko dugu: ongi baino
331 hobekiago darabilen LyX-eko bertsio bat, LaTeX,
335 edo dvi fitxategi-ikustailea eta
339 tresna (dvi formatutik PostScript®-era bihurtzen duen beste programaren
340 bat) eta (nola ez) inprimagailu bat.
341 Agian gehiegi suposatzea izango da, baina aurreko programatariko bat falta
342 bada zuk (edo sistemako administratzaileak) instalatu beharko duzu.
343 Beste eskuliburuetan instalazio-lanak nola egin aurkitu ahal izango dituzu.
346 \begin_layout Standard
347 Azkenik, zure trebezia lantzeko asmoz LyX-en fitxategi bat prestatu dugu.
353 Pentsatu LyX-eko ezaugarri dotoreak ezagutzen ez dituen batek idatzi duela.
354 Funtzio berriak ikasten ari zaren heinean
358 fitxategiko zati batzuk zuzentzeko eskatuko dizugu.
359 Gauzak zuzentzeko trikimailu politak dauzka
363 \begin_layout Standard
364 Trikimailuak hori koloredun "oharretan" agertzen dira.
365 Horien gainean saguarekin klikatuz irakur ditzakezu.
372 Tranpa egin nahi baduzu (edo egindakoa aztertzeko asmoz),
376 fitxategia daukazu; berton LyX-en aditua den norbaitek idatzitako testu
380 \begin_layout Standard
385 direktoriopean aurki Daiteke; hautatu
390 itxategia\SpecialChar \menuseparator
401 botoian klikatuz lor ditzakezu.
402 Ireki Landugabeko dokumentua,
406 , eta horren gainean idazteko
411 itxategia\SpecialChar \menuseparator
415 \SpecialChar \ldots{}
416 aukera erabiliz zure "etxeko" direktorioan kopia bat gorde.
417 Dokumentua zuzentzen duzun heinean, aldaketak dvi irteeran nola eragiten
421 \begin_layout Standard
426 direktorioan dauden beste adibide-fitxategiek LyX-ekin landuago dauden
427 gauza politak burutzen erakutsiko dizute.
428 Eskuliburuetan (bere luzera edo beste arrazoiengatik) agertzen ez diren
429 beste gauza erabilgarri batzuk erakusten dira.
430 Tutoretza hau irakurri ondoren, edo LyX-ekin gauza dotoreagoak egiteko
431 orduan zalantzarik edukiz gero, kontsultatu fitxategi hauek.
434 \begin_layout Subsection
435 Idaztea, ikustea eta inprimatzea
438 \begin_layout Itemize
439 Ireki fitxategi berria
444 itxategia\SpecialChar \menuseparator
451 \SpecialChar \ldots{}
455 \begin_layout Itemize
456 Idatzi honelako esaldi bat: Nere LyX lehen idazkia!.
459 \begin_layout Itemize
465 itxategia\SpecialChar \menuseparator
469 \SpecialChar \ldots{}
473 \begin_layout Itemize
483 kusi\SpecialChar \menuseparator
491 Leiho nagusian unean lantzen ari diren komandoak ikusi ahal izango dituzu.
492 LaTeX-eko mezuak dira, oraingoz ezikusi ditzakezu.
493 LyX-ek xdvi programa (edo bestelako dvi ikustaria) abiatuko du; horrek
494 beste leiho berri bat sortuko du, berton zure dokumentua inprimatua nola
495 geldituko den erakutsiko dizun.
500 \begin_layout Standard
501 xdvi atzeko planoan exekutatzen utziz denbora aurrez dezakezu.
507 kusi\SpecialChar \menuseparator
512 guneratu\SpecialChar \menuseparator
519 erabili eta LaTeX-en ekitaldia amaitzean
523 -ko leihoan klikatu .
531 \begin_layout Itemize
537 itxategia\SpecialChar \menuseparator
544 \SpecialChar \ldots{}
552 \begin_layout Standard
553 Zorionak! Zure lehenbiziko LyX dokumentua idatzi eta inprimatu duzu.
554 Beste guztia huskeriak bakarrik dira,
560 Erabiltzailearen Gida
566 eskuliburuetan zehar azalduko direnak.
569 \begin_layout Subsection
573 \begin_layout Standard
574 LyX-ek testu-prozesadore batekin egin ditzakezun gauza gehienak egin ditzake.
575 Automatikoki hitzak banandu eta paragrafoak koska ditzake.
576 Ondoren, ekintza sinple batzuen azalpen laburrak dauzkazu.
579 \begin_layout Description
580 Desegin LyX-ek hainbat desegite-maila ditu, uneko dokumentua editatzen hasi
581 eta orain arteko guztiak desegin ditzakezu
586 ditatu\SpecialChar \menuseparator
593 hautatuz behin eta berriz.
594 Gehiegi desegiten baduzu, aldaketak berreskuratzeko, hautatu
599 ditatu\SpecialChar \menuseparator
611 \begin_layout Standard
612 Gaur egun, desegin komandoa 100 urratsetara mugatua dago.
613 Gauza guztientzako ez da erabilgarria (adibidez, dokumentuaren diseinuaren
615 Horietariko bakoitza LyX errorea bezala onartuta dago.
619 \begin_layout Description
620 Ebaki/Itsatsi/Kopiatu Erabili
625 ditatu\SpecialChar \menuseparator
637 ditatu\SpecialChar \menuseparator
649 ditatu\SpecialChar \menuseparator
656 testua ebaki, itsatsi eta kopiatzeko.
657 Edo itsatsi automatikoki hautatutako testua (beste zenbait programetako
658 hautapenak ere bai) saguaren erdiko botoiarekin.
661 \begin_layout Description
662 Bilatu/Ordeztu Erabili
667 ditatu\SpecialChar \menuseparator
672 esaldi edo hitzak bilatzeko.
673 Elkarrizketa-koadroan, bilatu Bilatu hurrengoa botoiarekin, eta erabil
681 aurkitu den hitza ordezteko
685 \begin_layout Standard
686 Amaitzean leihotxoa itxi.
687 Edo irekita utzi lagungarriagoa dela baderitzozu.
688 LyX-eko elkarrizketa-koadro gehienak (
700 edota matematikako hainbat bezala) modu honetan erabil ditzakezu.
701 Elkarrizketa-koadro gutxi batzuk,
706 itxategia\SpecialChar \menuseparator
714 bezalakoak, itxi arte leiho nagusian ezer egiten ez dizute utziko.
715 Ziurtatu leiho nagusian fokoa daukazula, edo elkarrizketa-koadro batean
716 komando bat idazten ari zarela.
722 Bilaketetan maiuskula eta minuskulak bereiz ditzan edo hitz osoak soilik
723 bilatzeko aukera eskaintzen zaizu.
724 Dokumentuan gorantz ere bilatu dezakezu.
727 \begin_layout Description
728 Karaktereak\InsetSpace ~
741 estiloa (normalean maiuskula txikiak izaten dira, pertsonen izenentzako)
742 eran ezartzeko, erabili
747 iseinua\SpecialChar \menuseparator
757 \begin_layout Description
758 Tresna-barra Ekintza erabilgarrienak lantzeko botoiak dauzka (menuen azpian
770 \begin_layout Standard
771 Noski, oraindik ez duzu nahikoa idatzi funtzio hauen erabilgarritasuna aztertzek
773 Gehiago idaztean desegin, itsatsi, kopiatu e.a.
774 erabiltzen saia zaitez.
777 \begin_layout Subsection
778 WYSIWYM: zuriuneak LyX-en
781 \begin_layout Standard
782 \begin_inset LatexCommand label
783 name "atal:zuriuneak"
787 Gauza zailenetariko bat (erabiltzaile berrientzako) LyX-ek zuriuneak erabiltzeko
788 modura ohitzea izaten da.
802 ) sakatu, lerro zuri bakarra lortuko duzu.
803 Nahiz eta tua sutu arte zuriune (
807 izeneko 'luuuze' hori) astindu, zuriune bakar bat besterik ez duzu lortuko.
808 LyX-ek ez dizu lerro huts batean zuriune bat sartzen utziko.
813 ez du testua koskatuko, gainera tabulaziorik ez dago! Orrialdearen gainean
814 marjinak edo tabulazioak ezartzeko erregelarik ere ez dago.
817 \begin_layout Standard
818 Testu-prozesadore komertzial asko WYSIWYG izakeran oinarritzen dira: "ikusten
819 duzuna lortzen duzu".
820 LyX-ek, ordea, "Ikusten duzuna
824 duzu" izakeran oinarritzen da.
825 Utzi LyX-en eskuetan idatzi nahi duzuna eta beste dena, konposaketa-lanak.
826 Lantxo hori txukun-txukun eta polit-polita uzten bera arduratuko baita.
831 batek paragrafoak gramatikalki bereizten ditu,
835 batek bi hitz bereizten dituen bezalaxe, eta gauzak horrela izanda, lerro-itzul
836 era gehiago sartu beharrik ez dago; bestalde,
840 batek gramatika-ikuspegitik zereginik ez dauka; beraz, LyX-ek ez du onartzen.
841 Azken finean, LyX erabiliz denborarik gehien dokumentuaren edukian buru-belarri
842 idazten igaroko duzu, eta gutxiengoa itxuran.
843 WYSIWYMen esanahia hobekiago ulertzeko, ikus
850 \begin_layout Standard
851 LyX-ek dokumentuaren egitura fintzeko lantzeko aukera (asko) eskaintzen
853 Agian esan nahi zenuena ez du inprimatuko behar bezala.
854 Erabiltzailearen Gida-k honi buruzkoak argitzen dizkizu.
855 Horizontal eta bertikal betegarriei buruzko azalpenak ditu, hainbat zuriune
856 edo lerro hutsak baino gaitasun handiagoa daukate.
857 Paragrafo, lerrokatze, letra-tipo, letra-tamaina eta bestelakoak eskuz
859 Benetako ideia da zu zeu dokumentuaren edukian murgiltzea, eta amaitzean
860 soilik arduratzea gauzak fintzeaz.
861 Egungo testu-prozesadore estandarrekin, idazten zabiltzan unean dokumentuaren
862 itxurak arreta galarazten dizu.
865 \begin_layout Section
869 \begin_layout Standard
870 Dokumentu bateko zati ezberdinek xede ezberdinak dituzte: zati horiei
875 Dokumentu bateko gehiengoa testu arrunta izan ohi da.
876 Ataleko (kapituluak, azpiatalak, e.a.) izenburuek azalduko den gai edo azpigai
877 berriak hastera doazela jakinarazten diote irakurleari.
878 Dokumentu-mota batzuek ingurune bereziak dauzkate.
879 Egunkari bateko artikulu batek titulu eta laburpen bat edukiko du.
880 Gutun batek, berriz, horietarikorik ez du edukiko, bidaltzailearen helbidea
881 edukitzeko ingurune aproposa edukiko du ziurrenik.
884 \begin_layout Standard
885 Inguruneak LyX-en oinarrizko "Ikusten duzuna esan nahi duzu" filosofiaren
887 Ingurune zehatz batek letra-tipo, letra-tamaina, koskatze, lerro-tarte
888 eta beste berezitasun batzuk eska ditzake.
889 Arazoa areagotzen da ingurune zehatz bat aldatzerakoan: egunkari batek
890 bere tituluentzako letra lodia, 18 tamainakoa eta paragrafo zentratuak
891 erabil ditzaken bitartean beste batzuk 15 tamainako letra etzana eta ezkerrera
892 lerrokatutakoa erabil dezakete; hizkuntza ezberdinek koska-estandar ezberdinak
893 eska ditzakete; eta bibliografietako egiturak asko alda daitezke.
894 LyX-ek formatu-estilo guztiak ikastea saihestuko dizu.
897 \begin_layout Standard
902 menua tresna-barraren ezkerrean kokatua dago (
909 menuaren azpian, hain zuzen ere).
910 Une bakoitzean zein ingurunetan idazten ari zaren erakusten du.
911 Zure lehen dokumentua idazten ari zinen bitartean "Estandarra" azaltzen
912 zuen, testuen ingurune lehenetsia.
913 Nola dabiltzan ikusteko, dokumentu berrian gune ezberdinak jar ditzakezu.
914 Ireki Ingurunea menua saguarekin klikatuz eta hautatu bertako edozein elementu.
917 \begin_layout Subsection
918 Atalak eta azpiatalak
921 \begin_layout Standard
926 zure LyX-eko fitxategiko lehen lerroan, eta
934 \begin_layout Standard
935 Ez daukazu lerro osoa hautatu beharrik.
936 Ezer ez baduzu hautatzen, LyX-ek unean dagoen paragrafoa hautatutako ingurunera
938 Bestalde, hainbat paragrafo-ingurune batera aldatzeko, hautatu lehenbizi
939 paragrafoak eta ondoren zehaztu ingurunea.
954 hautatzen duzula eta ez
958 , beherago azalduko da zergatia.
959 LyX-ek atala "1" bezala zenbatzen du eta atalaren izenburua letra-tamaina
960 handiagoz ezartzen du.
961 Orain lerro-itzulera sakatu.
966 menuan "Atala"tik "Estandarra" egoerara igarotzen da.
967 Ataleko izenburuak, ingurune asko bezala, lerro-itzulera sakatzerakoan
968 amaitzen direla onartzen da.
972 \begin_layout Standard
973 Idatzi dokumentuaren sarrera:
976 \begin_layout LyX-Code
977 Hau nire LyX-eko lehen dokumentuaren sarrera bat da.
980 \begin_layout Standard
990 LyX zain dago "2" idatzi eta izenburu bat noiz idatziko.
994 \begin_inset Quotes eld
1000 \begin_inset Quotes erd
1003 , eta ikusiko duzu ataleko izenburu bezala ezarriko duela.
1006 \begin_layout Standard
1007 Gauzak hobetuz doaz.
1009 atalaren amaierara ("nire LyX-eko lehen" paragrafoaren atzera), sakatu
1010 lerro-itzulera, eta hautatu
1015 LyX berriro "2" eta ataleko izenburua noiz idatziko zain egongo da.
1018 Dokumentu honi buruz
1021 "Gauza gehiago" atala, lehenxeago 2.
1022 atala zena, automatikoki 3.
1023 atal bezala berzenbatua izan da! WYSIWYM egiazko eran, dokumentuko testuak
1024 atalen izenburu bezala identifikatu behar dituzu, LyX arduratuko baita
1025 zenbatze-eta konposatze-lanez.
1028 \begin_layout Standard
1029 Lerro itzulera sakatu, Estandarra ingurunera itzultzeko, eta datozen bost
1033 \begin_layout LyX-Code
1034 Atalak eta azpiatalak beherago azaltzen dira.
1037 \begin_layout LyX-Code
1041 \begin_layout LyX-Code
1042 Atalak azpiatalen baino handiagoak dira.
1045 \begin_layout LyX-Code
1046 Azpiatalaren azalpena
1049 \begin_layout LyX-Code
1050 Azpiatalak atalak baino txikiagoak dira.
1053 \begin_layout Standard
1054 Bigarren lerroan kurtsorea kokatu eta Ingurunea menuan
1059 LyX-ek azpiatala "2.1" zenbatuko du, eta letra-tamaina testu arruntarena
1060 baino handiagoa eta atalen izenburuena baino txikiagoa ezarriko dio.
1065 ingurunera aldatuko du.
1066 Pentsatzen zenuen bezala, LyX-ek azpiatala "2.2" bezala zenbatzen du.
1067 Beste atal bat sartzen baduzu 2.aren aurretik, 2.
1069 atalera berzenbatua izango da; beraren azpiatalak, berriz, "3.1" eta "3.2"ra.
1072 \begin_layout Standard
1073 Zatitzeko maila sakonagoak
1086 Beraiekin zure kasa jolasten utziko dizugu.
1087 Paragrafo eta azpiparagrafoen izenburuek jatorriz zenbatugabe eta azpiparagrafo
1088 ak koskatuta daudela ohartuko zara; hori aldatzeko, irakurri
1090 Erabiltzailearen Gida
1093 Zatitze maila-altuena
1101 gainetik, baina LyX dokumentuetako testu-klase batzuetan bakarrik erabil
1103 \begin_inset LatexCommand ref
1104 reference "atal:testuklaseak"
1111 \begin_layout Standard
1112 Azkenik, baliteke zenbatu gabeko atal eta azpiatalak nahi izatea.
1113 Horretarako ere badaude beste gune batzuk.
1118 ingurunera (agian Ingurunea menuan beherantz mugitu beharko duzu) aldatzen
1119 badituzu, LyX-ek atal normaletako letra-tamaina berdina erabiliko du, baina
1121 Badaude "izardun" izenburuak
1130 Atal eta azpiatal bat edo beste izardun ingurunetara bihurtzen saiatu,
1131 eta ohartuko zara nola beste zenbakiak eguneratzen diren.
1134 \begin_layout Description
1139 fitxategiko atal eta azpiataleko izenburuak.
1142 \begin_layout Subsection
1143 Zerrendak eta azpizerrendak
1146 \begin_layout Standard
1147 LyX-ek zerrendak osatzeko zenbait ingurune ditu.
1148 Zerrenden hainbat ingurunek eskema bat idaztean,
1152 hainbat bider sakatzea edo zerrenda baten erdian puntu berri bat idaztean
1153 beste denak berzenbatzea sahiestuko da.
1154 Horrela, zerrendaren edukiaz arduratuko zara soilik
1158 \begin_layout Standard
1163 honetan behin eta berriz enfasia jartzen diogula azalpen honi.
1164 LyX-en filosofia nagusia da, ordea; beraz, barka iezaguzu.
1169 Dokumentu-mota ezberdinek, noski, zerrenda ingurune ezberdinak behar dituzte:
1172 \begin_layout Itemize
1173 Diapositiben aurkezpeneko puntu ezberdinak deskribatzeko
1181 \begin_layout Standard
1186 bat pinport formako apaingarri bat izaten da, eta hainbat itxura ezberdin
1187 erabiltzen ditu: borobila, izartxoa, irukia, e.a.
1192 zerrenda erabili beharko luke.
1195 \begin_layout Itemize
1200 inguruneko zenbatutako zerrenda (eta hizkiz osatutako azpizerrendak) erabil
1204 \begin_layout Itemize
1205 Hainbat softwaretako paketeak azaltzen dituen dokumentu batek
1209 ingurunea erabil dezake, eta zerrendako elementu bakoitza letra lodia duen
1210 hitz batekin hasiko da.
1214 \begin_layout Itemize
1219 ingurunea (LaTeX-en ez dago)
1223 ingurunearekin konparatuz apur bat ezberdina da.
1226 \begin_layout Standard
1227 LyX beste testu-prozesadoreak baino hobeago izatearen arrazoiei buruzko
1228 zerrenda bat idatziko dugu.
1229 Idatzi hau zure dokumentuaren leku batean:
1232 \begin_layout LyX-Code
1233 LyX beste testu-prozesadoreak baino hobeagoa da zeren eta:
1236 \begin_layout Standard
1237 eta sakatu lerro-itzulera.
1247 LyX-ek lerro-hasieran bulet bat idazten du (berez "izartxo" bat, baina
1248 irteerako emaitzan borobil bihurtzen da).
1249 Idatzi zure zergatiak:
1252 \begin_layout LyX-Code
1253 Konposaketa-lana zure ordez egiten du.
1256 \begin_layout LyX-Code
1257 Matematikak WYSIWYG dira.
1260 \begin_layout LyX-Code
1261 Oso erraza da zerrendak sortzea!
1264 \begin_layout Standard
1265 Zerrenda-motako inguruneak, izenburuen ez bezala,
1269 sakatzerakoan ez dira amaitzen.
1270 Horren ordez, LyX-ek zerrendako hurrengo elementuarekin jarraituko duzulakoan
1272 Aurreko adibidea hiru elementuz osatutako zerrenda bat da.
1273 Zerrendako elementu batean paragrafo bat baino gehiago edukitzeko jauzi
1279 Zerrenda ingurunetik irteteko, hautatu
1283 ingurunea (edo erabili
1290 \begin_layout Standard
1291 Zerrenda polita lortu duzu.
1292 Inprimatzean zein itxura edukiko duen ikusteko, exekutatu LaTeX.
1293 Baina, zer gertatzen da arrazoiak zenbatuta eduki nahi badituzu? Hautatu
1298 \begin_layout Standard
1299 LyX-ek ez dizu lehenbiziko buleta aukeratzen utziko, zerrendaren aurreko
1300 paragrafoa ez baduzu aukeratzen, bederen, eta ziurrenik ez duzu hori egin
1302 Era berean, atalen izenburuen zenbakia ez du hautatzen utziko.
1313 Sinestezina, eh?! Esan genizun bezala, zerrendan elementu bat sartzean
1314 edo ezabatzean LyX-ek zenbaketa guztia berregiten du.
1317 \begin_layout Standard
1318 Zerrenda hautatuta dagoen bitartean, beste bi zerrenda-ingurunetara alda
1327 , nolako itxura duten ikusteko.
1328 Bi kasuetan, zerrendako elementu bakoitzak "termino" eta definizio bat
1329 dauka, eta definizioa paragrafoan gelditzen den beste guztia da (lerro-itzulera
1334 \begin_layout Standard
1335 Lehen terminoa letra lodiz (
1339 ) edo paragrafotik "Tabuladore"
1343 \begin_layout Standard
1344 Konposaketako tabuladorea da, ordea, eta zerrendako "termino" handienaren
1345 neurrira moldatzeko aldatuko da, idazmakina bateko tabuladore lehor, goibel
1346 eta aldagaitz bat ez bezala.
1355 ) batekin bereiztua dago.
1356 Zenbait hitzetako terminoa lortzeko hitzak zuriune babestuaz bereizi.
1361 (C-Spacebar) sakatzerakoan sortzen da.
1364 \begin_layout Description
1369 fitxategiko zerrenda.
1372 \begin_layout Standard
1373 Itxura erakargarriak osatuz, zerrenda batzuk beste batzuen barnean sar ditzakezu.
1374 Adibide gisa, eskemak.
1375 Zerrenda sinplea eta zenbatuak azpizerrendetan buleta eta zenbatze-mota
1376 ezberdinak eduki ditzakete.
1377 Zerrenda-mota ezberdinen azalpenak eta habiaratze-mailari (adbz.
1378 azpizerrenda beste baten barruan, eta azken hau beste baten barnean) buruko
1381 Erabiltzailearen Gida
1383 -n aurkituko dituzu.
1386 \begin_layout Subsection
1387 Beste inguruneak: Bertsoa, Zitazioa eta beste batzuk
1390 \begin_layout Standard
1391 Zitak ezartzeko bi ingurune daude:
1395 aipamen motzentzat eta
1404 (tutoretza honetako adibide luzeetan erabilia)
1408 letra-tipoarekin idazten du; kodea koskatzeko nahi adina zuriune jarraian
1409 idazteko baimena eskaintzen dizun LyX-eko ingurune bakarra da.
1410 Olerkiak idatz ditzakezu
1414 ingurunea erabiliz, estrofak bereizteko lerro-itzulerak eta estrofa baten
1415 barruan lerroak banatzeko
1420 LyX-ek eskaintzen dizkizun inguruneen xehetasunak ezagutzeko, ikus
1422 Erabiltzailearen Gida
1427 \begin_layout Description
1440 inguruneak honeko fitxategian konpondu:
1444 \begin_layout Standard
1458 \begin_layout Chapter
1462 \begin_layout Standard
1463 Aurreko kapitulua LyX-ekin idazten ohitzeko lagunduko zizulakoan gaude.
1464 Oinarrizko editatze-eragiketaz gain inguruneen ahalmenekin idaztea ere
1466 LyX erabiltzen duen gehiengo batek dokumentuak idaztea dauka helburutzat:
1467 egunkariak, artikuluak, liburuak, gutunak edo eskuliburuak.
1468 Kapitulu honek testu bakun batetik dokumentu oso bat LyX-ekin idaztera
1470 Testu-klaseak aurkeztuko dizkizu, hainbat dokumentu-mota idazteko.
1471 Testu bat dokumentu batera bihurtzeko behar dituzun ezaugarri asko azalduko
1472 dizkizu, adibidez, tituluak, oin-oharrak, erreferentzia gurutzatuak, bibliograf
1473 i eta gaien aurkibideak.
1476 \begin_layout Section
1480 \begin_layout Standard
1481 \begin_inset LatexCommand label
1482 name "atal:testuklaseak"
1486 Dokumentu-mota bakoitza era ezberdin batean konposatzen da.
1487 Adibidez, liburuak bi aldetatik inprimatu ohi diren bitartean, artikuluak
1488 orrialde bakarrekoak izaten dira.
1489 Gainera, dokumentu askok ingurune bereziak edukitzen dituzte: gutunak edukitzen
1490 duten zenbait ingurune (bidaltzailearen helbidea eta sinadura bezala) liburu
1491 edo artikulu batean ez daukate zentzurik.
1500 \begin_layout Standard
1501 LaTeX-eko erabiltzaileentzat: hau LaTeX-eko dokumentu-klasearen (documentclass)
1507 hauen arteko ezberdintasunez arduratzen dira.
1508 Tutoretza hau, adibidez,
1512 (Book) testu-klasearekin idatzi da.
1513 Testu-klaseak WYSIWYM filosofiaren zatirik garrantzitsuenetarikoak dira;
1514 beraiek esaten baitiote LyX-i dokumentu bat nola konposatu, ondorioz hau
1515 egiteko moduari buruz ez daukazu ezer jakin beharrik.
1518 \begin_layout Standard
1519 Litekeena da zure dokumentua
1523 (Article) testu-klasearekin
1527 \begin_layout Standard
1528 Testu-klase lehenetsia izan ohi da.
1534 Saia zaitez beste testu-klase batera aldatzen (erabili
1539 iseinua\SpecialChar \menuseparator
1543 menua), beraien konposaketa ezberdinak ikusteko.
1544 Aldatu zure dokumentua
1552 menuan begiratzen baduzu dauden ingurune gehienak berdinak izango dira.
1557 ingurunea erabil dezakezu.
1558 Testu-klase batek zein ingurune eskaintzen dituen jakiteko,
1562 menua aztertzearekin nahikoa duzu.
1565 \begin_layout Standard
1566 Egunkariek konposaketa-mota propioa eduki ohi dute: letra-tamainak, zutabe
1567 bateko (edo biko) inprimaketa, edo orriaren izenburuak bezala.
1568 Garai digital honetan, hauek artikulu elektronikoak onartzen hasi dira,
1569 LaTeX estiloko fitxategiak sortu eta idazleak beraien artikuluak ongi konposatu
1571 Horretarako ere prestatuta dago LyX.
1574 Article\InsetSpace ~
1577 testu-klasearen bidez Amerikar Matematika Elkarteko egunkarientzat (eta
1578 antzeko beste batzuentzat ere) konposaketa-euskarria eskaintzen du.
1581 \begin_layout Standard
1582 Jarraian zenbait testu-motari buruzko erreferentzia laburra azaltzen da.
1583 Xehetasun gehiagorako, ikus E
1589 Dokumentu-klase bereziak
1594 \begin_layout Standard
1595 \begin_inset Tabular
1596 <lyxtabular version="3" rows="7" columns="2">
1598 <column alignment="center" valignment="top" leftline="true" width="0pt">
1599 <column alignment="center" valignment="top" leftline="true" rightline="true" width="0pt">
1600 <row topline="true" bottomline="true">
1601 <cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" usebox="none">
1604 \begin_layout Standard
1610 <cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" rightline="true" usebox="none">
1613 \begin_layout Standard
1620 <row topline="true">
1621 <cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" usebox="none">
1624 \begin_layout Standard
1630 <cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" rightline="true" usebox="none">
1633 \begin_layout Standard
1634 orrialde bakarrekoa, kapitulurik gabe
1640 <row topline="true">
1641 <cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" usebox="none">
1644 \begin_layout Standard
1650 <cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" rightline="true" usebox="none">
1653 \begin_layout Standard
1654 Amerikar Matematika Elkarteko diseinu eta inguruneak
1660 <row topline="true">
1661 <cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" usebox="none">
1664 \begin_layout Standard
1670 <cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" rightline="true" usebox="none">
1673 \begin_layout Standard
1674 artikulua baino luzeagoa, bi orrialdetatik
1680 <row topline="true" bottomline="true">
1681 <cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" usebox="none">
1684 \begin_layout Standard
1690 <cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" rightline="true" usebox="none">
1693 \begin_layout Standard
1694 txostena + azala + kontrazala
1700 <row bottomline="true">
1701 <cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" usebox="none">
1704 \begin_layout Standard
1710 <cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" rightline="true" usebox="none">
1713 \begin_layout Standard
1714 gardenkiak (FoilTeX dauka)
1720 <row bottomline="true">
1721 <cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" usebox="none">
1724 \begin_layout Standard
1730 <cell alignment="center" valignment="top" topline="true" leftline="true" rightline="true" usebox="none">
1733 \begin_layout Standard
1734 helbide, sinadura eta bestelako inguruneak dauzka
1747 \begin_layout Section
1748 Txantiloiak: eskutitza idaztea
1751 \begin_layout Standard
1752 Testu-klase ospetsuena
1757 Gutun bat idazteko orduan, ireki fitxategi berria eta
1762 iseinua\SpecialChar \menuseparator
1769 elkarrizketa-koadroko
1771 Dokumentu\InsetSpace ~
1779 Eskutitza idazteko biderik errazena izan arren lan gehiago eskatzen duela
1781 Negozio-gutun bakoitza idazterakoan jasotzailearen eta zure helbideak,
1782 gorputza, sinadura e.a.
1784 Beraz, LyX-ek gutunentzat txantiloi bat dauka, gutun-adibidea duena; behin
1785 txantiloi bat eskuartean daukazula, gutun berri bat idazten duzun bakoitzean
1786 zatiren bat edo beste aldatzen duzu soilik.
1789 \begin_layout Standard
1790 Ireki fitxategi berri bat
1795 itxategia\SpecialChar \menuseparator
1805 Gorde eta inprima ezazu zenbait ingurune nola konposatzen diren aztertzeko.
1809 \begin_layout Standard
1814 menuan begiratzen duzunean beste testu-klase batzuetan ageri ez diren hainbat
1815 ingurune ikusiko dituzu, adibidez,
1829 bezalako beste batzuk ezagunak egingo zaizkizu.
1830 Ingurune horiek nola erabiltzen diren ikusteko, beroriekin jolasten ibil
1832 Ohartuko zara, adibidez,
1836 inguruneak gorri koloredun "
1840 " hitza testu aurretik agertzen duela.
1841 Fitxategia inprimatzen baduzu, ohartuko zara hitz hori ez duela erakusten.
1842 Sinaduraren kokapena jakiteko erabiltzen da.
1843 Horrez gain, jakin ezazu berdin dela
1847 lerroa non kokatzen den.
1848 Gogoratu LyX programa WYSIWYM dela; nahi duzun lekuan
1852 ingurunea kokatu, LyX-ek badaki inprimatzerakoan sinadurak gutunaren amaieran
1856 \begin_layout Standard
1857 Txantiloi bat LyX fitxategi arrunt bat besterik ez da.
1858 Hots, zure helbide eta sinadurekin bete eta txantiloi berri bat bezala
1860 Hemendik aurrera, gutun bat idatzi nahi duzun bakoitzean sortu berri duzun
1861 txantiloian oinarrituz denbora aurreztuko duzu.
1862 Egiazko "ariketa" bat egitea ongi baino hobekiago etorriko zaizula esan
1863 beharrik ez daukagu, idatz iezaiozu gutun bat lagun bati
1867 \begin_layout Standard
1868 Abisu bat, txantiloitik idazten duzun kasurako.
1869 Ingurune bateko testua ezabatuz (zure helbidea sartzeko
1874 eremua erabat ezabatzen baduzu) eta ondoren ezer idatzi gabe kurtsorea
1875 beste nonbaitera mugituz gero, gune hori desagertuko da.
1876 Ingurune gehienek testurik gabe ezin dute bizi.
1877 Itzultzeko, hautatu berriro Ingurunea menuko elementua.
1885 \begin_layout Standard
1886 Txantiloiek denbora asko aurrera dezaketenez, ahal duzun guztietan erabiltzea
1888 Gainera, testu-klase dotore batzuk nola erabiltzen diren erakusten dute.
1889 Azkenik, LyX ordenagailuekin trebetasun gutxi daukaten erabiltzaileentzat
1890 lagungarri izan daiteke.
1891 Erabiltzaileek gutun-txantiloi bat erabiltzen badute errazagoa izateaz
1892 gain, LyX erabiltzeko beldurra galduko dute.
1895 \begin_layout Section
1896 Dokumentuen tituluak
1899 \begin_layout Standard
1900 LyX-ek (LaTeX-ek bezala) titulua --- uneko izenburua, egilea, data eta laburpena
1901 ere barne eduki ditzake --- dokumentutik bereizitako zati bezala hartzen
1907 dokumentura eta ziurtatu
1915 \begin_layout Standard
1916 Gutun mota ez darabilzula,
1920 testu-klaseak titulurik ez baitu erabiltzen.
1925 testu-klasea erabiltzen ari dela.
1926 Idatzi titulua lehenbiziko lerroan eta lerroa
1930 ingurunearekin ezarri.
1931 Idatzi jurrengo lerroan zure izen-abizenak eta aldatu
1936 Idatzi data hirugarren lerroan
1941 Hori egin ondoren, laburtu dokumentuaren edukia bizpahiru paragrafotan
1942 (edo bakar batean) eta ezarri
1950 \begin_layout Standard
1951 Orain, ikusi emaitza nola inprimatuko den.
1954 \begin_layout Description
1955 Ariketa: Zuzendu titulua, egilea eta data
1962 \begin_layout Section
1963 Etiketa eta erreferentzia gurutzatuak
1966 \begin_layout Standard
1967 \begin_inset LatexCommand label
1968 name "atal:etiketak"
1972 Dokumentuko atal bati (edo azpiatala, edo edozein testu-zati bat) etiketa
1974 Etiketa bat jarritakoan, dokumentuko beste edozein lekutan atal honi buruzko
1975 aipamenak sartzeko erreferentzia gurutzatuak erabil ditzakezu.
1976 Atalaren zenbakira edo kokatuta dagoen orrialdeari erreferentzia dezakezu.
1977 Atal eta oin-oharrekin gertatzen den bezala, erreferentzia gurutzatuetaz
1979 Etiketa eta erreferentzia gurutzatuak automatikoki kudeatzeko gaitasuna
1980 LyX eta LaTeX programen abantailarik onenetariko bat da, beste testu-prozesador
1984 \begin_layout Subsection*
1985 Zure aurreneko etiketa
1988 \begin_layout Standard
1989 Gure bigarren atala, "Dokumentu honi buruz" izenburua duena, markatuko dugu.
1990 Klikatu ataleko izenburuaren amaieran eta hautatu
1997 \SpecialChar \menuseparator
2000 Etiketa\SpecialChar \ldots{}
2004 Elkarrizketa-koadro batek etiketaren izena eskatuko dizu, eta berak iradokizuna
2006 Ados klikatutakoan, etiketaren izena kutxa batean ataleko izenburutik gertu
2010 \begin_layout Standard
2011 Ahaztu baino lehenago, etiketa ataleko edozein lekutan koka dezakezu; ataleko
2012 erreferentziak etiketaren aurretik dagoen azken atal edo azpiataleko izenburura
2014 Nola nahi ere, ataleko izenburuaren lerroan ezartzeak (edo agian ataleko
2015 aurreneko testu-lerroaren hasieran) atalaren hasierara zuzentzen du.
2018 \begin_layout Standard
2019 Orain arte ez dugu gauza askorik egin (
2023 fitxategiak itxura bera dauka, inprimatutako dokumentuan etiketarik ez
2025 Hala ere, etiketa gehitu duzunez, honi buruz dokumentuan erreferentzia
2026 gurutzatuak erabil ditzakezu.
2027 Oraintxe egingo dugu.
2030 \begin_layout Subsection*
2031 Zure lehen erreferentzia gurutzatua
2034 \begin_layout Standard
2035 Kokatu kurtsorea zure dokumentuko 2.
2036 ataleko lekuren batean.
2040 \begin_layout LyX-Code
2041 Dokumentu honi buruz gehiago jakiteko asmoz,
2043 ikus atala , orrialdean aurki
2047 \begin_layout Standard
2048 Orain, kokatu kurtsorea "atala" hitzaren aurrean eta hautatu
2057 Erreferentzia gurutzatua
2062 Erreferentzia gurutzatua
2064 izeneko leihoa bistaratuko da.
2065 Aipatu dezakezun etiketa-zerrenda bat dauka.
2071 Hautatu hori (jatorriz aukeratuta egongo da) eta klikatu
2076 Orain jarri kurtsorea "orrialdean" hitzaren aurretik eta aldatu erreferentzi
2077 mota orrialde zenbakira elkarrizketa-koadroan eta klikatu
2082 Erabat zuzenak izateko, erreferentzia eta "atala" hitzaren artean
2084 zuriune\InsetSpace ~
2087 bat sartu beharko duzu.
2088 Egin gauza bera orrialdearen erreferentziarekin.
2091 \begin_layout Standard
2092 LyX-ek erreferentzia-kutxa batean jartzen du, kurtsorea dagoen lekuan.
2093 Inprimatutako dokumentuan erreferentzia markatzen duen kutxa hau orrialde
2094 edo atal zenbakiagatik (
2096 Erreferentzia gurutzatua
2098 elkarrizketa-koadroan hautatutakoaren arabera) ordezten da.
2104 kusi\SpecialChar \menuseparator
2109 guneratu\SpecialChar \menuseparator
2116 , eta ikusiko duzu azken orrialdean "2 atala" eta "1 orrialdea"ri (edo 2.
2117 atala kokatzen den orrialdea) erreferentzia egiten diogula.
2120 \begin_layout Standard
2121 Era probetxugarri batean, LyX-ekin dokumentua editatzen duzunean, gurutzatutako
2122 erreferentzia batek hiperesteka gisa dihardu; horren gainean klikatuta,
2125 Erreferentzia gurutzatua
2127 elkarrizketa-koadroa agertuko zaizu, eta klikatu Joan botoia kurtsorea
2128 aipatzen den etiketara mugitzeko.
2131 \begin_layout Subsection*
2135 \begin_layout Standard
2136 Esan dizugu erreferentzia gurutzatuak zenbatzeaz LyX arduratzen dela; egiaztatze
2137 ko unea heldu zaizu.
2138 Gehitu atal berri bat 2.
2139 atalaren aurretik, jar iezaiozu izenburu panpox bat ("Neguko lore gardenak"
2141 Orain exekutatu LaTeX berriro eta --- 'Voilà!'--- atalaren erreferentzia
2142 gurutzatua "3" izatera aldatu da; sinesgaitza eh? Aldatu "Dokumentu honi
2143 buruz" azpiatal batera, eta erreferentzia gurutzatua 3 atalaren ordez 2.1\InsetSpace ~
2145 la bezala aipatuko du.
2146 Hori bai, orrialdearen erreferentzia aldatzeko etiketaren aurretik testu
2147 asko daukan orrialde berri bat idatzi beharko duzu.
2151 \begin_layout Standard
2152 Etiketekin aritzeko, sartu etiketa berri bat lehenbiziko erreferentzia gurutzatu
2153 a zegoen lekuan, eta aipatu dokumentuko edozein lekutik.
2154 Erreferentzia gurutzatu ugari txertatzen ibiltzen bazara (egunkarirako
2155 artikulua idaztean, adibidez),
2157 Erreferentzia gurutzatua
2159 elkarrizketa-koadroa irekita edukitzea komeniko zaizu.
2162 \begin_layout Standard
2163 Erreferentzia gurutzatuak dokumentu handietan ere ongi dabiltzala ziurtatu
2164 nahi baduzu, kopiatu
2166 Erabiltzailearen Gida
2168 -ko orrialde batzuk eta itsatsi zure dokumentuan
2172 \begin_layout Standard
2173 Gauza bat, kapitulu baten izenburua kopiatzeak errore bat sor dezake, zeren
2174 eta artikulu testu-klaseak kapitulurik ez baitu onartzen.
2175 Hori gertatzen bada, ezabatu kapituluaren izenburua.
2177 \begin_inset LatexCommand ref
2178 reference "atal:testuklaseak"
2190 \begin_layout Description
2191 Ariketa: zuzendu erreferentziak
2198 \begin_layout Section
2199 Oin-oharrak eta albokoak
2202 \begin_layout Standard
2203 Oin-oharrak gehitzeko, tresna-barrako
2205 Txertatu\InsetSpace ~
2212 \begin_layout Standard
2213 Botoiak beltz koloreko testuaren azpian dagoen testu gorri batera zuzendutako
2214 gezia irudikatzen du.
2226 \SpecialChar \menuseparator
2235 menua erabil dezakezu.
2236 Jarri kurtsorea dokumentuko "LyX" hitzaren atzean eta klikatu
2238 Txertatu\InsetSpace ~
2242 Oin-orriari dagokion kutxa bat agertuko zaizu; idatzi bertan oineko oharrari
2244 LyX-ek kurtsorea oin-ohar kutxaren hasieran kokatuko du.
2248 \begin_layout LyX-Code
2249 LyX konposaketarako testu-prozesadorea da.
2252 \begin_layout Standard
2253 Orain klikatu "oina" etiketadun botoia.
2254 Oin-oharraren kutxa desagertuko da, oin-oharraren marka inprimatuko den
2255 testuaren kokalekua erakusteko botoia utziko du.
2256 Ekintza horri oin-oharra "tolestatzea" deitzen zaio.
2257 Oin-oharra destolestu nahi duzunean, klikatu "oina" botoia; horrela beraren
2258 testua editatzeko aukera daukazu.
2261 \begin_layout Standard
2262 Oin-oharraren izendatzailea zenbaki bat izan beharrean hitz bat izatearen
2263 zergatia galdetzen baduzu, erantzuna zera da: inprimatuko den testuan oin-orrie
2264 n zenbaketa egiteaz LyX arduratzen dela.
2265 Zure kabuz egiazta dezakezu dvi fitxategian (edo inprimatutako orrialdeetan)
2267 Oin-oharrak gehitzen badiozu, LyX-ek birzenbatuko ditu.
2268 Beraz, oin-oharren zenbaketa egiteaz LyX (LaTeX azken finean) arduratzen
2269 denez, LyX fitxategietan zenbakirik jarri beharrik ez dago.
2272 \begin_layout Standard
2273 Oin-oharrak testu arrunt bezala ebaki eta itsats daitezke.
2274 Saia zaitez beldurrik gabe! Hautatu oin-ohar botoi bat
2278 \begin_layout Standard
2279 Teklatuaren bitartez errazago hautatuko duzu.
2280 Saguarekin saiatzean oin-oharraren kutxa irekitzeko arriskua baitaukazu.
2294 Horretaz gain, testu arrunta oin-ohar batera alda dezakezu: hautatu testua
2296 \begin_inset Quotes eld
2308 \begin_inset Quotes erd
2312 Oin-oharra testu arruntera bihurtzeko, klikatu
2316 botoia, kurtsorea oin-oharrean kokatuta dagoela.
2319 \begin_layout Standard
2320 Albo-oharrak gehitzeko, erabili
2322 Txertatu\InsetSpace ~
2330 xertatu\SpecialChar \menuseparator
2334 Oin-oharrak bezala dihardute, honako hauek izan ezik:
2337 \begin_layout Itemize
2338 Pantailan kutxek "oina" eduki beharrean "albo" daukate.
2341 \begin_layout Itemize
2342 Oharrak alboetan kokatzen dira, testuaren behealdean ordez.
2345 \begin_layout Itemize
2347 Aldatu LyX-eko oin-ohar bat testu arrunt egoerara, ondoren hautatu testu
2348 hori eta bihurtu ezazu albo-oharrera.
2349 Albo-oharra nola inprimatzen diren ikusteko, exekutatu LaTeX.
2352 \begin_layout Description
2353 Ariketa: zuzendu oin-oharrak
2360 \begin_layout Section
2364 \begin_layout Standard
2365 \begin_inset LatexCommand label
2366 name "atal:bibliografiak"
2370 Bibliografiak erreferentzia gurutzatuak bezalakoak dira.
2371 Bibliografiak erreferentzien zerrenda bat edukitzen du dokumentu amaieran,
2372 eta dokumentuaren zehar elementu hauek aipa daiteke.
2373 Ataletako izenburuekin gertatzen den bezala, LyX eta LaTeX-ek zure lana
2374 errazten dute automatikoki bibliografiako elementuak zenbatuz eta zitazioak
2375 aldatuz elementuen zenbakia aldatzen diren bakoitzean.
2378 \begin_layout Standard
2379 Joan dokumentu-amaierara eta aldatu
2384 Orain, idazten duzun paragrafo bakoitza erreferentzi bat izango da.
2386 \begin_inset Quotes eld
2391 LyX Tutoretza, LyX-eko dokumentazio taldea
2394 \begin_inset Quotes erd
2397 zure lehen bibliografiako erreferentzi gisa.
2398 Ohartuko zarenez, LyX-ek automatikoki erreferentzia bakoitzaren aurretik
2399 zenbaki bat daukan kutxa jartzen du.
2400 Zuk lehen eremua erabiliko duzu, Giltza, erreferentzia horri LyX dokumentuan
2401 zehar aipamenak egiteko.
2402 Zenbaki bat izaten da lehenetsi gisa.
2403 Errazago oroitzeko, alda ezazu
2404 \begin_inset Quotes eld
2418 \begin_layout Standard
2419 Orain, kokatu kurtsorea dokumentuko leku batean, erreferentzia txertatu
2420 nahi duzun kokalekua hain zuzen.
2426 xertatu\SpecialChar \menuseparator
2427 Zitazio\InsetSpace ~
2435 elkarrizketa-koadroa agertuko da.
2436 Elkarrizketa-koadro honen eskuineko panelean bibliografiako sarrera guztiak
2437 zerrendatzen dira, eta eremu honek aipatu nahi duzun bibliografiako elementua
2438 aukeratzea eskaintzen dizu.
2440 \begin_inset Quotes eld
2447 " (oraintxe bertan, dagoen bibliografiako elementu bakarra baita), ondoren
2448 erabili erdian dagoen ezker-gezia txertatzeko.
2449 Kokapen berean nahi haina zitazio eduki ditzakezu honen bidez hainbat gako
2451 Orain, exekutatu LaTeX, eta ikusiko duzu zitazioak testuan giltzen artean
2452 agertzen direla, dokumentu amaierako bibliografia erreferentziatuz.
2455 \begin_layout Standard
2456 Nola erabiltzen dira beste eremuak? Zitazioa elkarrizketa-koadroko
2461 eremuak erreferentziaren ondoren, baina giltza artean, testua sartuko du
2462 (erreferentziatzen den liburu edo artikulu bateko orrialde edo kapitulua
2463 zehazteko, adibidez).
2464 Inprimatzerakoan erreferentziek zenbakien ordez etiketak edukitzea nahi
2466 egunkari batzuk Sorozabal andreak 1992an idatzitako dokumentu bat aipatzeko
2467 "[Sor92]" idaztiko lukete)
2469 Bibliografia-elementua
2471 elkarrizketa-koadroko
2476 Xehetasun gehiagorako, irakurri
2478 Erabiltzailearen Gida
2483 \begin_layout Description
2484 Ariketa: zuzendu bibliografia eta zitazioak
2491 \begin_layout Section
2495 \begin_layout Standard
2496 Dokumentu-hasieran gaien aurkibidea jartzeko burutazioa izango zenuen, ez?
2497 LyX-ekin erraz egingo duzu.
2498 Dokumentuko tituluaren ondoren eta testuaren aurretik lerro-itzulera sakatu
2504 xertatu\SpecialChar \menuseparator
2507 Zerrendak\InsetSpace ~
2520 Dokumentuko aurreneko lerroan "
2524 " esaldia duen botoi bat agertuko da.
2527 \begin_layout Standard
2528 Ez dirudi oso erabilkorra denik.
2533 fitxategian begiratzen baduzu, dokumentuko atal eta azpiatalak zerrendatzen
2534 dituen gaien aurkibidea ikusiko duzu.
2535 Ohitura den bezala, atalak berrantolatzean edo berriak sortzean, aldaketa
2540 fitxategi eguneratuan ikusiko dituzu.
2543 \begin_layout Standard
2544 Dokumentua pantailan editatzerakoan, ez da gaien aurkibidea testu gisa azaltzen,
2545 ezinezkoa baita editatzea.
2546 Gaien aurkibideari dagokion botoian, edo
2551 kusi\SpecialChar \menuseparator
2555 menuan klikatuz banandutako leiho batean zerrendatzen da.
2556 Nahiz eta dokumentuan "gaien aurkibidea" ez egon txertatuta, menuaren komandoak
2558 Hori tresna eraginkorra da.
2559 Dokumentuan zehar mugitzeko
2564 leihoa erabil dezakezu: (azpi)atal baten izenburuan klikatuz bat elementuaren
2565 lerroa nabarmendu eta kurtsorea (LyX editatzen den leihoan) dokumentuko
2566 zati horretan kokatuko du.
2567 Teklatuko geziak (kurtsorea mugitzeko erabiltzen direnak:
2568 \begin_inset Formula $\leftarrow$
2572 \begin_inset Formula $\uparrow$
2576 \begin_inset Formula $\downarrow$
2580 \begin_inset Formula $\rightarrow$
2583 ) ere erabil ditzakezu gaien aurkibidean gora eta behera mugitzeko.
2584 Agian komenigarria izango duzu editatzen ari zarenean leiho hau irekita
2586 Antzeko gaitasuna Arakatu menutik lor dezakezu, eta gaien aurkibidea automatiko
2590 \begin_layout Standard
2591 Aurkibidea kentzeko dagokion botoia, beste edozein testu bezala, ezabatzearekin
2595 \begin_layout Description
2596 Ariketa: jarri gaien aurkibidea
2603 \begin_layout Chapter
2604 Matematika erabiltzea
2607 \begin_layout Standard
2608 Zientzialari askok LaTeX erabiltzen dute zeren eta ekuazioak era dotorre
2609 batean kaleratzen baititu, testu prozesadoreek eta beraien ekuazio editoreak
2610 erabiltzen duten kontrol karaktereak sahietsiz.
2611 Zientzilari askok goibelduak sentitzen dira, LaTeX-ekin ekuazioak idatzi
2612 baino programaketa lan bat gehiago delako.
2613 Zorionez, LyX-ek ekuazioentzako WYSIWYM izaera dauka.
2614 LaTeX erabiltzen baduzu, LaTeX-eko matematika komandoak bide normal batean
2615 idatz daitekeela ikusiko duzu, eta horiek WYSIWYM eran erakutsiko dira.
2616 Bestalde, LaTeX inoiz ez baduzu erabili, orduan
2620 rekin bide azkar eta erosoan profesional-itxurako adierazpen matematikoak
2621 idazteko aukera izango duzu
2625 \begin_layout Standard
2626 LyX-ek ezin du egiaztatu idazten dituzun ekuazioak zuzenak al diren edo
2636 \begin_layout Section
2640 \begin_layout Standard
2641 Dokumentuko lekuren batean ondorengoa idatzi:
2644 \begin_layout LyX-Code
2645 Gogoko dut Einstein-ek esandakoa, E=mc^2, hain bakuna da.
2648 \begin_layout Standard
2653 fitxategian ere, ez dauka itxura onik; hizkien eta berdintasun ikurraren
2654 artean ez dago zuriunerik, eta "2" benetako goi-indize bezala egotea nahiko
2656 Konposatze okerra gertatu da, LyX-i matematikako ekuazio bat idazten ari
2657 garela ez baitiogu esan, eta ekuazioa testu normala bezala konposatu du.
2661 \begin_layout Standard
2662 Horren ordez, egokiro konposatua izan dadin formula bat sortu dugu.
2663 Ekuazio bat sortzeko, klikatu tresna-barrako kolore urdineko
2664 \begin_inset Formula $\frac{a+b}{c}$
2668 LyX-ek laukitxo urdin bat txertatuko du; matematika-ekuazio hutsa izango
2669 da, eta kurtsorea bertan kokatuko duenez, idatzi
2674 Adierazpen matematikoa urdinez dago, eta laukitxo urdina ekuazioa hutsa
2675 izateari uzten dion unean desagertuko da.
2684 ) ekuaziotik ateratzeko.
2685 Markatzaile arrosa desagertuko da, kurtsorea adierazpenaren eskuinean kokatuz,
2686 eta orain zerbait idazten baduzu testu arrunta izango da.
2689 \begin_layout Standard
2690 Exekutatu LaTeX eta begiratu
2695 Konturatuko zarenez, adierazpen matematikoa era dotorean osatu da; hizki
2696 eta berdintasun ikurraren artean zuriunea du, eta "2" goi-indize bezala
2698 Matematika-eran hizkiak aldagai gisa hartzen dira, eta letra etzanez azaltzen
2700 Zenbakiak zenbaki izaten jarraitzen dute.
2703 \begin_layout Standard
2704 Matematika editatzeko era berri hau WYSIWYM filosofiaren beste adibide bat
2706 LaTeX-en, matematika espresioak testuaren eta
2712 bezalako komandoen bitartez idazten dira; LaTeX exekutatu arte ezin izango
2713 duzu ikusi nola inprimatuko diren, eta falta den parentesi edo bestelako
2714 zerbaiten bila denbora asko gal daiteke, edozein pertsona haserraraziz.
2715 LyX-ek, ordea, adierazpen matematikoa WYSIWYG eran ez azaldu arren, inprimatzea
2716 n edukiko duen ia itxura berdina bistaratzen du.
2717 Ondoren, LaTeX konposaketa profesionala lantzeaz arduratuko da.
2718 Denboraren %99-an LaTeX-ek kaleratzen duenaren letra-tipo edo tarterik
2719 ez duzu aldatzerik nahi izango.
2720 Honela (barkatu hainbeste errepikatzeagatik) adierazpen matematikoez arduratuko
2721 zara, eta ez beraien egituraz.
2724 \begin_layout Section
2725 Ekuazioetan murgiltzea
2728 \begin_layout Standard
2730 \begin_inset Formula $E=mc^{2}$
2734 \begin_inset Formula $E=1+mc^{2}$
2738 Adierazpen barruan mugitzeko, erabili teklatuko geziak.
2739 Sartzerakoan matematika-eran zaudela argitzeko markatzaile arrosa azaltzen
2749 geziak berdintasun ikurraren mailan kurtsorea mugitzeko, idatzi eta "1+".
2750 Erabili geziak ekuaziotik irteteko edo sakatu
2755 Ezkerra, eskuina, gora eta behera geziak diren arren saguarekin klikatuz
2756 ekuazioko edozein lekutan kurtsorea koka dezakezu.
2759 \begin_layout Standard
2760 Matematika-eran idaztea testu normal bat editatzea bezala da, aurrerago
2761 azalduko dizkizugun tekla bereziak kontutan hartzen ez baditugu bederen.
2771 Testua hautatzeko bai teklatuko geziak bai sagua erabil ditzakezu.
2777 ditatu\SpecialChar \menuseparator
2784 menua matematika-eran berdin erabiltzen da, gauza bera ebaki eta itsasteko.
2785 Kontuz ibili gauza batekin: ekuazioaren eskuinaldean eta kanpoan kurtsorea
2794 sakatzerakoan ekuazio osoa ezabatuko litzateke.
2795 Eskerrak adierazpen matematikoa berreskuratzeko
2802 \begin_layout Standard
2804 \begin_inset Formula $E=mc^{2}$
2808 \begin_inset Formula $E=mc^{2.5}+1$
2811 ekuaziora aldatu nahi baduzu? Beste behin, klikatu saguarekin kokaleku
2813 Nahi izanez gero, erabili teklatuko geziak.
2814 Kurtsorea "c" hizkiaren ondoren baina "2"-ren aurrean kokatuta balego,
2819 gezia goi-indizera igotzeko, "2"-ren aurretik kokatuko da.
2825 gezia kurtsorea maila arruntera itzultzeko.
2826 Ekuazioko goi-indizean bazaude eta
2830 sakatzen baduzu, jaitsi maila arruntera eta goi-indize ondoren kurtsorea
2831 kokatuko du, horrela "+1" idaztea bakarrik faltako zaizu.
2834 \begin_layout Section
2835 Berretzaile eta indizeak
2838 \begin_layout Standard
2841 Matematikako\InsetSpace ~
2844 erabiliz sar daitekeen arren (ikus ondogo atala), askoz ere azkarragoa
2846 LyX-ek goi-indizean beste laukitxo urdin bat jarriko du, ondoren idazten
2847 duzuna goi-indizea izango da (letra-tamaina txikiagoa edukiko du).
2856 sakatu bitartean idazten duzun guztia goi-indizean agertuko da.
2859 \begin_layout Standard
2860 Azpindizea idazteko bidea ere erraza da:
2865 Dagoeneko ikasi duzu ondoren agertzen den ekuazioko goi-indizeak eta azpindizea
2867 \begin_inset Formula $A_{a_{0}+b^{2}}+C^{a_{0}+b^{2}}$
2873 \begin_layout Description
2879 ekuazioa matematika-eran.
2882 \begin_layout Section
2886 \begin_layout Standard
2887 Matematikako ikur eta funtzio osatuagoak sartzeko Matematikako panela erabiltzea
2888 komenigarria izaten da.
2889 Funtzio hauetariko asko tuarekin,
2894 ditatu\SpecialChar \menuseparator
2902 xertatu\SpecialChar \menuseparator
2909 menuen bidez sor daiteke.
2910 Matematikako panela erabiltzen irakatsiko dizugu; beste eskuliburuak irakurriz
2911 lasterbideak erabiltzen ikasiko duzu.
2917 xertatu\SpecialChar \menuseparator
2922 atematika\SpecialChar \menuseparator
2923 Matematikako\InsetSpace ~
2926 eta atal hau irakurtzen ari zaren bitartean irekita utzi.
2929 \begin_layout Subsection
2933 \begin_layout Standard
2934 Matematika panela-ak matematikako ikur multzo handia aukeratzen uzten dizu:
2935 hainbat gezi, erlazio, eragile, batura eta integral.
2936 Jakin ezazu goi-indizeek eta azpindizeek batura eta integralen limitea
2937 jartzea eskaintzen dizutela.
2940 \begin_layout Standard
2941 " Ez dago egin ezin dezakezunik...
2943 \begin_inset Formula $\heartsuit$
2949 \begin_layout Subsection
2950 Erroketa, tilet eta mugatzaileak
2953 \begin_layout Standard
2954 Erroketa bat idazteko, klikatu erroketa-ikurra daukan botoia.
2955 Erro ikurra agertuko da, eta kurtsorea bere barnean kokatuko da.
2956 Orain idatzi aldagaiak, zenbakiak, beste erroketak, zatiketak edota nahi
2958 LyX-ek erroketaren tamaina automatikoki egokituko du edukieraren arabera.
2961 \begin_layout Standard
2963 \begin_inset Formula $\overrightarrow{v}$
2966 ) edo karaktere taldean (
2967 \begin_inset Formula $\overrightarrow{a+b}$
2970 ) tilet ikurra ezartzeko bide berdina lantzen da.
2971 Apaingarri-motak panelean eskuragarri daude.
2972 Klikatu apaingarri batean, eta LyX-ek apaingarri hori txertatuko du txertatze-g
2977 \begin_layout Standard
2980 Itzultzailearen oharra
2982 : txertatze-gunea matematikako ekuazioa idazten den laukitxo urdinari deitzen
2988 baten azpian (edo gainean).
2989 Idatzi gogokoen duzun ekuazioa txertatze-gunean.
2990 Bi apaingarri multzo daude: idazten duzun testuarekin bat tamainaz aldatzen
2991 direnak, eta beraien tamaina finkatuta daukatenak, hizki soilentzako egokiagoak
2995 \begin_layout Standard
2996 Parentesiak, giltzak edota kortxeteak bezalako mugatzaileak antzera erabili
2997 arren pitin bat zailtxoagoak dira erabiltzen.
3002 botoia (kortxete artean laukitxo urdina dauka) eta
3006 elkarrizketa-koadroa agertuko da.
3007 Unean hautatutako mugatzailea leiho erdialdean agertuko da.
3010 \begin_layout Standard
3011 Parentesi-bikotea egoten da lehenetsi gisa, hautatu zuk nahi dituzun kortxete-bi
3012 koteak, kortxete eta parentesiak, edo botoi hutsa "
3013 \begin_inset Formula $a=\left\langle 7\right.$
3016 " bezalako zerbait idazteko (huts-mugatzailea tartekako marra bertikala
3017 bezala bistaratzen da LyX-en; inprimatzerakoan, ordea, ez da azaltzen).
3020 \begin_layout Standard
3021 Alferra bazara, matematika-eran oraingo parentesiak idatz ditzakezu
3026 Hala ere, parentesi horiek testu arruntaren letra-tamaina berdina izango
3027 dute, parentesi barruan zatiketa edo matrize bat idazten baduzu oso itsusi
3029 Mugatzailea leihoa erabiltzeak mugatzaileen tamaina edukiaren arabera egokituko
3033 \begin_layout Standard
3034 Existitzen den testu batean mugatzaileak, erroketak edo apaingarriak txerta
3036 Hautatu egokitu nahi duzun ekuazioa, ondoren klikatu
3038 Matematikako\InsetSpace ~
3041 leihoko nahi duzun botoia.
3046 -en bigarren legea eskalar eratik (
3047 \begin_inset Formula $f=ma$
3051 \begin_inset Formula $\overrightarrow{f}=\overrightarrow{ma}$
3055 Matrizei buruz ikasitakoan parentesi edo kortxeteak modu honetan jar ditzakezu.
3058 \begin_layout Subsection
3062 \begin_layout Standard
3063 Matematika-eran zatikiak idaztea oso erraza da.
3066 Matematikako\InsetSpace ~
3073 botoia (zenbatzaile eta zatitzailean lauki urdinak ditu).
3074 LyX-ek bi txertatze-gune jarriko ditu.
3075 Uste zenuen bezala, zatiki batean zehar kurtsorea mugitzeko teklatuko geziak
3077 Klikatu zenbatzaileari dagokion txertatze-gunean eta idatzi "1" zenbakia.
3082 gezia eta "2" zenbakia idatzi.
3083 Zatiki bat lortu duzu !
3086 \begin_layout Standard
3087 Jakingo duzunez, bi txertatze-gunetan nahi duzuna idazteko aukera daukazu:
3088 berretzaileak dituzten aldagaiak, erro karratuak, beste zatiki batzuk,
3089 integralak edo bururatzen zaizun beste edozer.
3092 \begin_layout Description
3098 ekuazioa matematika-eran.
3101 \begin_layout Subsection
3102 TeX era: limiteak, log, sinu eta bestelakoak
3105 \begin_layout Standard
3106 Matematika-eran hizkiak aldagaitzat hartzen direnez, matematika-eran "sin"
3107 idazten baduzu LyX-ek hiru aldagaien arteko biderkaketa (
3108 \begin_inset Formula $s$
3112 \begin_inset Formula $i$
3116 \begin_inset Formula $n$
3119 ) idazten ari zarela usteko du.
3120 Hirurak letra etzanarekin bistaratuko dira, baina "sin" hitza letra erromatarra
3121 rekin idatzi nahiko zenuen.
3122 Gainera, LyX-ek ez du tarterik sartuko "sin" eta "x" hitzen artean (zuriunea
3123 sakatuz matematika-eratik aterako zaitu).
3125 \begin_inset Quotes eld
3129 \begin_inset Formula $\sin x$
3133 \begin_inset Quotes erd
3137 \begin_inset Quotes eld
3141 \begin_inset Formula $sinx$
3145 \begin_inset Quotes erd
3151 \begin_layout Standard
3152 Hautatu klik bikoitzarekin "sin"
3161 "sin" hitza letra beltz eta erromatarrez idatziko da.
3162 Hitz osoa sinbolo soil baten gisa kudeatuko denez,
3166 sakatuz hitz osoa ezabatuko da.
3167 Idatzi orain "x", letra etzan urdinez idatziko da, matematika-eran espero
3169 dvi fitxategian adierazpen matematikoa egokiro konposatuko da.
3173 \begin_layout Standard
3174 TeX eran idazteko behar dituzun komando gehiago
3178 zerrendan aurkituko dituzu: trigonometri funtzioak eta beraien alderantzizkoak,
3179 hiperbole funtzioak, logaritmoak, limiteak eta bestelako gutxi batzuk.
3180 Funtzio hauek goi-indize eta azpindizeak onartzen dituzte,
3181 \begin_inset Quotes eld
3185 \begin_inset Formula $\cos^{2}\theta$
3189 \begin_inset Quotes erd
3193 \begin_inset Quotes eld
3197 \begin_inset Formula $\lim_{n\rightarrow\infty}$
3201 \begin_inset Quotes erd
3204 bezalakoak idazteko garrantzitsuak izanik.
3207 \begin_layout Description
3213 ekuazioa matematika-eran.
3216 \begin_layout Subsection
3220 \begin_layout Standard
3221 \begin_inset LatexCommand label
3222 name "atal:matrizeak"
3235 Izen bereko elkarrizketa-koadroa agertuko da, bi barra higikorrez osatua
3236 dago, matrizeko errenkada eta zutabe kopuruak zehazteko aukera eskainiz.
3237 Aukeratu 2 errenkada eta 3 zutabe, eta klikatu
3249 \begin_layout Standard
3251 \begin_inset Formula $2\times3$
3254 -ko matrize batean 6 txertatze-gune jarriko ditu.
3255 Ohitura denez, txertatze-gune bakoitzean edozein adierazpen matematiko
3256 sar dezakezu: erroketa bat, beste azpimatrizea, eta abar.
3257 Beraietariko bakoitzean matematika ekuazio-mota ezberdinak ezarri diezazkiokezu.
3258 Nahi izanez gero, txertatze-gune bat edo beste hutsik utz dezakezu.
3261 \begin_layout Standard
3262 Matrize bateko zutabeetan zehar mugitzeko
3267 Beste aukera bat da teklatuko geziak erabiltzea: gune-amaieran
3271 sakatuz kurtsorea hurrengora bidaliko du,
3275 geziarekin azpiko errenkadara, eta abar.
3278 \begin_layout Standard
3279 Bat-batean errenkada edo zutabe gehiago behar badituzu, erabili
3284 ditatu\SpecialChar \menuseparator
3302 Uneko kokapenaren ondoren gehituko ditu.
3303 Gehiegi direla? Erabili menu berdineko
3305 Ezabatu\InsetSpace ~
3310 Ezabatu\InsetSpace ~
3316 \begin_layout Standard
3319 Erabiltzailearen Gida
3321 zutabe bakoitza lerrokatzen edo matrize osoaren kokapen bertikala nola
3322 aldatzen den ikasteko.
3323 Jabetu zaitez zeregin bakoitzarentzat tresna bat dagoela; testua daukan
3324 taula bat idazteko, erabili LyX-en taula-euskarri harrigarria, taulak idazteko
3325 ez da komeni matrizeak erabiltzea.
3328 \begin_layout Subsection
3332 \begin_layout Standard
3333 Orain arte idatzi ditugun ekuazioak, inguratzen zituzten testuaren lerro
3334 berdinean zeuden, lerroko edo barneko ekuazioak bezala ere ezagutzen dira.
3335 Ekuazio labur eta soilentzat ongi doa, baina gauza handiagoentzat, edo
3336 testutik urruntzea nahi badituzu, adierazpen eran idatzi beharko dira.
3337 Gainera, adierazpen erako ekuazioak etiketatu eta zenbatuak izan daiteke,
3338 eta lerro anitzetako ekuazioak adierazpen eran egon behar dute (ikus
3340 Erabiltzailearen Gida
3343 Gainera hainbat lerrotako ekuazioak adierazpen-eran egon behar dute.
3346 \begin_layout Standard
3349 Matematikako\InsetSpace ~
3354 Adierazpen\InsetSpace ~
3357 botoia, laukitxo urdin baten gainean eta azpian testu-marra bikotea marraztuta
3359 LyX-ek lerro berri batean, eta erdialdean zentratuta, txertatze-gune bat
3361 Orain idatzi ekuazio bat eta exekutatu LaTeX bere itxura ikusteko.
3364 Adierazpen\InsetSpace ~
3367 botoia era batetik bestera txandakatzeko erabiltzen da: adierazpen eratik
3368 barneko erara aldatzeko, edo alderantziz.
3369 Adierazpen erak barneko eratik bereizten dituen zenbait ezaugarri ditu:
3372 \begin_layout Itemize
3373 Letra-tamaina lehenetsia handiagoa da,
3374 \begin_inset Formula $\sum$
3378 \begin_inset Formula $\int$
3381 bezalako ikur gutxi batzuentzako.
3384 \begin_layout Itemize
3385 Batura eta limiteetan (integraletan ez) goi-indizeak eta azpindizeak ikurren
3386 azpira gehiago hurbiltzen dira alboetara baino.
3389 \begin_layout Itemize
3390 Testua zentratuta dago.
3393 \begin_layout Standard
3394 Ezberdintasun hauek alde batera utziz, barneko eta adierazpen erako ekuazioak
3398 \begin_layout Standard
3399 Azken ohar bat adierazpen era konposatzeari buruz: argi ibili ekuazioa paragrafo
3400 berri batean edo ez idazten duzunean.
3401 Ekuazioa sententzi edo paragrafo baten erdian idazten baduzu, ez sakatu
3403 Hori eginez gero, ekuazio osteko testua paragrafo berri batean hasiko baita.
3404 Ondorioz, testu hau koskatuko da, eta litekeena da hori nahi ez izatea.
3407 \begin_layout Description
3412 fitxategiko ekuazio batzuk adierazpen eran, eta ikusi bestelako konposaketa
3416 \begin_layout Description
3417 Ariketa: atal honetan ikasitako zenbait tresnarekin, Hurrengo ekuazioa bezalako
3418 bat idazteko gai izan beharko zenuke
3422 \begin_layout Standard
3423 Bide zailenetik aritu ondoren, zergatik ez zara
3428 xertatu\SpecialChar \menuseparator
3429 Matematika\SpecialChar \menuseparator
3437 menuarekin saiatzen?
3445 \begin_layout Standard
3446 \begin_inset Formula \[
3447 f(x)=\left\{ \begin{array}{cc}
3450 \sum_{i=1}^{5}\alpha_{i}+\sqrt{-\frac{1}{x}} & x<0\end{array}\right.\]
3457 \begin_layout Section
3458 Matematikari buruzko gauza gehiago
3461 \begin_layout Standard
3462 Matematika-eran gauza gehiago egin daiteke.
3463 Oraindaino oinarrizkoa bakarrik ezagutu duzu, irakurri
3465 Erabiltzailearen Gida
3467 trikimailu hauek nola egiten diren jakiteko:
3470 \begin_layout Itemize
3471 Ekuazioak etiketatu eta zenbatzea.
3474 \begin_layout Itemize
3475 Lerro anitzeko ekuazioak.
3478 \begin_layout Itemize
3479 Letra-tipoak aldatzea, adibidez, adierazpen bat letra lodiz idaztea.
3482 \begin_layout Itemize
3483 Ekuazio bateko letra-tipoa eta barruko tartea zehaztea (ez zaitez kezkatu
3484 honelakoengatik amaierako ziriborroa arte).
3487 \begin_layout Itemize
3489 Oso baliagarriak dira, dokumentu baten hasieran definitu eta dokumentuan
3490 zehar erabili ahal izango dituzu.
3491 Makro baten definizioa aldatuz, dokumentuko markoari dagokion erreferentzia
3492 guztiak eguneratuko dira.
3493 Makroek argumentuak jaso ditzakete.
3496 \begin_layout Itemize
3497 Denboraz larri gabiltzanez, tutoretza honetan azaldu ezin dizugun beste
3501 \begin_layout Chapter
3505 \begin_layout Section
3506 LyX-en beste ezaugarri garrantzitsu batzuk
3509 \begin_layout Standard
3510 Ez ditugu aipatu LyX-ekin erabil daitezken komando guztiak, eta ez daukagu
3512 Informazio gehiagorako irakur ezazu
3514 Erabiltzailearen Gida
3517 LyX-ek egin ditzakeen zenbait gauza garrantzitsu bakarrik aipatuko ditugu...
3520 \begin_layout Itemize
3521 LyX-ek taulentzako WYSIWYG euskarria dauka.
3522 Taula bat lortzeko, erabili
3527 xertatu\SpecialChar \menuseparator
3535 Klikatu taulan saguaren eskuineko botoiarekin eta
3537 Editatu\InsetSpace ~
3540 elkarrizketa-koadroa irekiko da, eta taula editatzeko aukera izango duzula.
3544 \begin_layout Itemize
3545 LyX-ek hainbat formatudun irudiak (JPEG eta bestelako bitmap formatuak,
3546 PostScript® eta LaTeX gordina bezalakoak barne) txertatzeko euskarria dauka.
3552 xertatu\SpecialChar \menuseparator
3560 Ondoren, aukeratu txertatu, biratu edo eskalatu nahi duzun irudi-fitxategia.
3564 \begin_layout Itemize
3565 Bai taulek bai irudiek epigrafeak eduki ditzakete, eta LyX-ek automatikoki
3566 irudi edota taulen zerrenda sortuko du.
3569 \begin_layout Itemize
3570 Bertsio-kontrolaren euskarria dauka, RCS erabiliz (exekutatu
3574 komandoa xehetasun gehiagorako).
3577 \begin_layout Itemize
3578 LyX oso konfigurakorra da.
3579 Gauza guztiak, LyX leihoen itxuratik hasita inprimatzeko irteera emaitza
3580 arte, hainbat eratan konfigura daitezke.
3581 Konfigurazio gehiena
3588 \SpecialChar \menuseparator
3597 Argitasun gehiagorako, kontsultatu
3602 aguntza\SpecialChar \menuseparator
3612 \begin_layout Itemize
3613 LyX bost kontinenteetako programatzaile-talde baten eskutik garatzen ari
3615 Horregatik, hainbat testu- prozesadorerekin konparatuz, ingeles hizkuntzak
3616 ez direnen euskarri hobeagoa dauka (alemanera, txekiera, grekera, euskara,
3617 italiera, errusiera...).
3618 Eskuinetik ezkerrera idazten diren hizkuntza batzuk ere onartzen ditu,
3619 arabiera edo hebreera adibidez.
3620 Dokumentuak beste hizkuntza batzuetan idatz ditzakezu; LyX-ek menuak eta
3621 errore-mezuak beste hizkuntzetan erakuts ditzan ere konfigura dezakezu.
3624 \begin_layout Itemize
3625 LyX-eko menuek laster- k erabiltzen dituzte.
3631 itxategia\SpecialChar \menuseparator
3646 sakatu, edo menuaren alboan agertzen den lotura erabili (
3651 laster-teklak ere konfiguragarriak dira.
3652 Honi buruzko argitasunak
3657 aguntza\SpecialChar \menuseparator
3664 menuan aurkituko dituzu.
3667 \begin_layout Itemize
3668 LyX-ek LaTeX formatuko dokumentuak irakur ditzake.
3670 \begin_inset LatexCommand ref
3671 reference "atal:relyx"
3678 \begin_layout Itemize
3679 Zuzentzaile ortografiko eta tesaurus-a erabilgarri daude.
3682 \begin_layout Itemize
3683 LyX leiho nagusiaren behealdean dagoen testu-kutxari bufertxoa deitzen zaio
3684 (emacs programak ere pareko ezaugarria dauka).
3685 Erabilgarritasun handiko ezarpen zabala lantzeko aukera eskaintzen dizu,
3686 zure dokumentua zatitzeko gaitasuna barne dela.
3687 Beste hitzetan, hobe duzu bufertxoan ezer ez idaztea zertan ari zaren jakin
3691 \begin_layout Section
3692 LyX LaTeX-eko erabiltzaileentzat
3695 \begin_layout Standard
3696 \begin_inset LatexCommand label
3697 name "atal:latexerabiltzaileak"
3701 LaTeX-i buruz ezer ez badakizu, atal hau irakurri beharrik ez daukazu.
3702 Baliteke LaTeX buruzko zerbait ikasi nahi izatea, eta ondorioz atal hau
3707 \begin_layout Standard
3708 LyX erabiltzen hasten den askori LaTeX ezaguna egingo zaio.
3709 Horietariko bat bazara, galde dezakezu ea LyX-ek LaTeX-ekin egin daitekeen
3710 gauza guztiak egiteko ahalmena al daukan.
3711 Erantzun labur bat da nola edo hala LyX hurbiltzen dela LaTeX-ekin egin
3712 daitekeen gauzetara, eta LaTeX formatuko dokumentu baten zati gehiena idaztea
3714 Gaur egun, LaTeX-eko idazki zaharrak bihurtzeko arazoak daude, eta beste
3715 zenbait gauzetan, baina etorriko diren bertsio garatuagoetan hau konponduko
3719 \begin_layout Standard
3720 Hau tutoretza bat bakarrik denez, LyX-eko erabiltzaile berriek interesa
3721 eduki dezaketen zenbait gauza aipatuko ditugu.
3722 Tutoretza hori labur gordetzearren, azalpen xumeak izango dira.
3729 LaTeX adituen sekretuak
3731 kapitulupean, LyX eta LaTeX arteko ezberdintasunei, eta LyX-en LaTeX-eko
3732 zenbait trikimailu nola erabili buruzko informazio asko dauka.
3735 \begin_layout Subsection
3739 \begin_layout Standard
3740 TeX eran idatzitako guztia pantailan gorriz agertuko da, eta zuzenean LaTeX-i
3742 TeX komandoak LyX-en erabil ditzakezu
3744 Txertatu\SpecialChar \menuseparator
3752 Honek testu-kutxa sortzen du eta barrukoa zuzenean LaTeX-i igorriko zaio.
3755 \begin_layout Standard
3756 TeX-ek matematika-era zertxobait ezberdin erabiltzen du.
3757 Sartu TeX eran alderantzizko barra, ("
3760 Inprimatzerakoan ez da agertuko, ondoren idazten duzun guztia gorriz egongo
3762 Sakatu TeX eratik ateratzeko zuriunea edo edozein karaktere ez-alfabetiko
3763 (zenbaki, azpimarra, berretzaile-ikurra edo parentesi gisakoak).
3764 TeX eratik ateratzen zarenean LyX-ek badaki zein TeX komando idatzi duzun
3765 eta WYSIWYM-era bihurtuko du.
3772 idatzi eta ondoren zuriunea sakatzen baduzu LyX-ek "gamma" gorria
3773 \begin_inset Quotes eld
3777 \begin_inset Formula $\gamma$
3781 \begin_inset Quotes erd
3785 Hau oso konplexuak ez diren makro guztientzako balio du (kontutan hartu
3788 sin bezalako funtzioak gorriz jarraituko dutela, bere WYSIWYM itxura baita).
3791 Matematikako\InsetSpace ~
3794 erabiltzea baino azkarragoa izan daiteke, batipat LaTeX-eko erabiltzaile
3798 \begin_layout Standard
3799 Bitxikeri bat, TeX eran kortxete bat idazten baduzu, hasiera eta amaierako
3800 kortxeteak gorriz txertatuko dira, TeX eratik aterako zaitu eta kurtsorea
3801 kortxete artean kokatuko du.
3802 LyX-ek ezagutzen ez dituen eta argumentuak jasotzen dituzten komandoak
3803 idazteko komenigarria izaten da.
3806 \begin_layout Standard
3807 LyX-ek ezin ditu egin LaTeX-ekin egiten diren gauza guztiak (oraindik ez?).
3808 Zenbait landutako funtzio ez dira erabat onartzen, beste batzuk erabilgarriak
3809 dira baina ez dira WYSIWYM.
3810 TeX erak erabiltzaileari LaTeX-en moldagarritasun osoa eskaintzeaz batera
3811 LyX-eko ezaugarri erabilgarriekin gozatu (WYSIWYM matematikak, taulak eta
3812 edizioa bezalakoak) dezake.
3813 LyX-ek ezin izango ditu LaTeX-eko pakete guztiak onartu.
3817 \begin_layout Standard
3822 usepackage{pakete_izena}
3825 \begin_inset LatexCommand ref
3826 reference "atal:hitzaurrea"
3831 atala), nahi dituzun pakete guztiak erabiltzeko gaitasuna izango duzu (kontutan
3832 izan pakete hauek WYSIWYM euskarria ez dutela izango).
3835 \begin_layout Subsection
3836 LaTeX dokumentuak inportatzea: tex2lyx
3839 \begin_layout Standard
3842 \begin_inset LatexCommand label
3847 You can import a LaTeX file into LyX by using the
3852 ile\SpecialChar \menuseparator
3857 mport\SpecialChar \menuseparator
3869 which will create a file
3877 --- and then open that file.
3878 If the translation doesn't work, you can try calling
3882 from the command line, possibly using fancier options.
3885 \begin_layout Standard
3891 will translate most legal LaTeX, but not everything.
3892 It will leave things it doesn't understand in TeX mode, so after translating
3897 , you can look for red text and hand-edit it to look right.
3900 \begin_layout Standard
3906 has its own manpage.
3907 Read it to find out about which LaTeX commands and environments aren't
3908 supported, bugs (and how to get around them), and how to use the various
3912 \begin_layout Subsection
3913 LyX dokumentua LaTeX-era bihurtu
3916 \begin_layout Standard
3917 LyX dokumentu bat LaTeX formatura bihurtzea nahi izango duzu.
3918 Adibidez, lankide edo eginkide batek LyX programa ez eduki arren dokumentuareki
3919 n lan egin behar du.
3920 Hori egitea huskeria bat da LyX-entzako.
3926 itxategia\SpecialChar \menuseparator
3931 sportatu\SpecialChar \menuseparator
3935 Horrek editatzen ari zaren
3939 fitxategia beste fitxategi honetan bihurtuko du:
3944 Azken finean, LyX-ek dokumentuak bistaratu edo inprimatzerakoan beti LaTeX
3945 behin-behineko fitxategiak sortzen dituenez, LaTeX sortzen trebea da.
3948 \begin_layout Subsection
3952 \begin_layout Subsubsection
3956 \begin_layout Standard
3962 iseinua\SpecialChar \menuseparator
3969 elkarrizketa-koadroak
3975 komandoan sar ditzakezun hainbat aukeren gaineko ardura hartzen du.
3976 Hemen aldatu klasea, letra-tipoa eta paper-tamaina.
3983 bidaliko zaizkion aukera-osagarriak
3991 \begin_layout Subsubsection
3992 Hitzaurreko beste alderdi batzuk
3995 \begin_layout Standard
3996 \begin_inset LatexCommand label
3997 name "atal:hitzaurrea"
4001 Hitzaurrean komando bereziak jarri behar badituzu LaTeX fitxategi baterako,
4002 zuzenean LyX dokumentuan idatz ditzakezu.
4005 Diseinua\SpecialChar \menuseparator
4012 \begin_layout Standard
4015 Itzultzailearen oharra
4017 : litekeena da LyX bertsio berrietan bide hau horrela ezin lantzea.
4022 \SpecialChar \menuseparator
4027 elkarrizketa-koadroa ireki eta bertan Hitzaurrea fitxan idatzi behar da.
4032 idatzi hautatu eta elkarrizketa-koadroan.
4033 Hor idazten duzun dena zuzenean LaTeX-i bidaliko zaio.
4036 \begin_layout Subsection
4040 \begin_layout Standard
4041 LyX-ek BibTeX euskarria du, honekin erreferentzia bibliografikoen datu-baseak
4042 sortu eta hainbat dokumentutan erabiltzeko aukera izango duzu.
4048 xertatu\SpecialChar \menuseparator
4049 Zerrendak\InsetSpace ~
4051 Aurk.\SpecialChar \menuseparator
4059 menua bib motako fitxategi bat gehitzeko.
4064 izeneko elkarrizketa-koadro bat agerraraziko du.
4065 Bestalde, dokumentuan "
4067 BibTeX-ek sortutako erreferentzia
4069 k" izeneko botoia txertatuko du.
4070 Elkarrizketa-koadroa ixten baduzu, sortu berri den botoian klikatuz berriro
4090 \begin_layout Standard
4091 LaTeX arruntean bezala, bereiztu bi bibliografia edo gehiago komaz, eta
4097 giltzetan idatziko zenuena idatzi.
4098 Estiloa eremuan, berriz, idatzi
4104 komandoko giltzetan idatziko zenuena.
4107 \begin_layout Standard
4108 Hori egindakoan, edozein bibliografia-sarreraren aipamenak egin ditzakezu
4109 Txertatu\SpecialChar \menuseparator
4110 Zitazio\InsetSpace ~
4111 erreferentzia menua erabiliz (ikus
4112 \begin_inset LatexCommand ref
4113 reference "atal:bibliografiak"
4124 Zitazioa elkarrizketa-koadroko kutxan zure bib fitxategiko erreferentzia
4125 guztiak zerrendatuko dira.
4128 \begin_layout Section
4132 \begin_layout Standard
4133 Batzuetan dokumentu bat LaTeX formatura bihurtzerakoan erroreak gerta daiteke,
4134 LyX-ek edo LaTeX-ek ulertzen ez dituzten gauzengatik.
4135 Hori gertatzen bada, LyX-ek errore-kutxak ("errorea" hitzarekin) sortzen
4137 Kutxa horietan klikatuta, errorearen zergatia bistaratuko du.
4138 LyX-ek LaTeX-en sortutako erroreak gehituko ditu.
4139 Ohartu zaitez errore horien kokapenak askotan ez dutela garrantzirik izaten.